آيا خداوند گناهان برخي از انسان ها را به عهده اشخاص دیگر می‌نویسد؟

خداوند متعال پس از خلقت انسان، هنگامي که به لطفش، اختيار و آگاهي را به انسان عطا فرمود، و انسان را با ارسال پيامبران و راهنمايان، در انتخاب دو راهي خير و شر رهنمون فرمود، با اين وضعيت، نتيجه عمل هر انساني را به عهده خودش گذاشت، به گونه اي اگر ذره اي خير و عمل صالح يا ذره اي شر و گناه انجام دهد ثواب و عقاب آن را خواهد ديد. لذا نمي توان گفت فلان گناهي که من مرتکب مي شوم گناهش را براي فلان شخص است؛ زیرا انجام گناه و معصيت هنگامي که از روي اختيار و علم باشد، ديگري عذري براي من نيست که بگويم مقصر نيستم، همان گونه که اگر کار خيري انجام دادم از روي اختيار، ثواب و اجر آن براي خود من مي باشد. خداي متعال در قرآن مي فرمايد: فَالْيَوْمَ لَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَلَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ؛ در آخرت به کسي ظلم نمي شود و جزاي اعمال تان داده نمي شود مگر طبق آن چه که عمل کرده ايد». اما در این بحث نباید از پاسخ به این پرسش غفلت کرد که: مقدار عذاب يا ثواب الهي در مقابل اعمال انسان ها چقدر است؟ آيا مثلاً اگر شخصي يک گناه کرد به اندازه همان يک گناه عذاب مي شود يا به اندازه اثر آن گناه؟. مانند اگر شخصي در جامعه اسلامي بدعتي را بنيان گذاري نمايد و يا عملي خلاف و رذایل اخلاقی را میان مردم رواج دهد آيا فقط عذاب آن ترويج بدعت و گناه را مي بيند يا تا وقتي که افراد گمراه شده، به آن عمل ناصحيح عمل مي کنند براي آن شخص گناه نوشته مي شود؟ پاسخ آن را اولاً وجدان سليم همه ما مي دهد که؛ ترويج کننده عمل صالح يا عمل خلاف و گناه، با افرادي که به آن عمل مي کنند، در ثواب يا عذاب شريک است، چرا که علت اصلي و فتح باب اين خير و شر آن شخص بوده است. ثانياً در روايات آمده که اگر شخص سنت نيکو يا ناپسندي را انجام دهد و به ديگران ياد دهد و منشاء عمل به آن خير يا شر شود، پس براي آن شخص اول، مثل اجر عمل کنندگان به آن خير يا شر خواهد بود، پاره‌ای از این روایات را می‌آوریم: وَ عَنْهُ(علی بن ابراهیم) عَنْ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ عَلَّمَ بَابَ هُدًى فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لَا يُنْقَصُ أُولَئِكَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْئاً وَ مَنْ عَلَّمَ بَابَ ضَلَالٍ كَانَ عَلَيْهِ مِثْلُ أَوْزَارِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لَا يُنْقَصُ أُولَئِكَ مِنْ أَوْزَارِهِمْ شَيْئاً؛ از امام باقر(ع) روایت شده است: کسی که راه هدایتی را به مردم آموزش دهد، همسان با پاداش کسانی را که به آن عمل می‌کنند به او داده می شود و از پاداش عاملان چیزی کم نمی‌شود؛ کسی که راه ضلالتی را ترویج کند،‌ همسان گناه کسانی را که به ان عمل می‌کنند خواهد داشت، بدون آن که از پاداش گناهکاران چیزی کم شود. عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) لَا يَتَكَلَّمُ الرَّجُلُ بِكَلِمَةِ حَقٍّ يُؤْخَذُ بِهَا إِلَّا كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَخَذَ بِهَا وَ لَا يَتَكَلَّمُ بِكَلِمَةِ ضَلَالٍ يُؤْخَذُ بِهَا إِلَّا كَانَ عَلَيْهِ مِثْلُ وِزْرِ مَنْ أَخَذَ بِهَا؛ از امام صادق نقل شده است: هرگاه شخصی سخن حقی را بگوید تا زمانی که به آن عمل می‌شود او نیز بسان دیگران پاداش می‌برد و هرگاه شخص سخن باطل و گمراه کننده‌ای برزبان آورد تا وقتی دیگران به آن عمل می‌کنند او نیز بسان دیگران برای او گناه قرار داده می‌شود. عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ مَيْمُونٍ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) قَالَ أَيُّمَا عَبْدٍ مِنْ عِبَادِ اللَّهِ سَنَّ سُنَّةَ هُدًى كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِذَلِكَ مِنْ غَيْرِ أَنْ يُنْقَصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْ‏ءٌ وَ أَيُّمَا عَبْدٍ مِنْ عِبَادِ اللَّهِ سَنَّ سُنَّةَ ضَلَالٍ كَانَ عَلَيْهِ مِثْلُ وِزْرِ مَنْ فَعَلَ ذَلِكَ مِنْ غَيْرِ أَنْ يُنْقَصَ مِنْ أَوْزَارِهِمْ شَيْ‏ءٌ؛ از امام باقر روایت شده است: هر بنده‌ای از بندگان خدا سنت و روش هدایتی را بنیان نهد، مثل عاملان آن سنت اجر و پاداش می‌برد بدون آن که از پاداش آنان چیزی کم شود. هر بنده‌ای از بندگان خدا سنت و روش گمراه کننده‌ای را رواج دهد، مثل گناه گناهکاران برای اوست، بدون آن که از گناه آنان چیزی کم شود. أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الْبَرْقِيُّ فِي الْمَحَاسِنِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ الْجُعْفِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (ع) يَقُولُ مَنِ اسْتَنَّ بِسُنَّةِ عَدْلٍ فَاتُّبِعَ كَانَ لَهُ أَجْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا مِنْ غَيْرِ أَنْ يَنْتَقِصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْ‏ءٌ وَ مَنِ اسْتَنَّ سُنَّةَ جَوْرٍ فَاتُّبِعَ كَانَ عَلَيْهِ مِثْلُ وِزْرِ مَنْ عَمِلَ بِهِ‏ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَنْتَقِصَ مِنْ أَوْزَارِهِمْ شَيْ‏ءٌ؛ از امام باقر (ع) روایت شده است که فرمود: هر کس سنت عادلانه‌ای را بنیان نهد و دیگران از او پیروی کند، مثل پاداش عمل کنندگان را خواهد داشت بدون آن که از پاداش آنان چیزی کم شود و هر کس سنت ظالمانه‌ای را بنا نهد و دیگران از او متابعت کند، مثل گناه دیگران را خواهد داشت بدون آن که از آن گناه آنان چیزی کم شود. عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَجَلِيِّ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ عَمِلَ بَابَ هُدًى كَانَ لَهُ أَجْرُ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لَا يُنْقَصُ أُولَئِكَ مِنْ أُجُورِهِمْ وَ مَنْ عَمِلَ بَابَ ضَلَالٍ كَانَ عَلَيْهِ مِثْلُ وِزْرِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لَا يُنْقَصُ أُولَئِكَ مِنْ أَوْزَارِهِمْ؛ کسی که به روش هدایت عمل کند، مثل اجر کسی را خواهد داشت که به آن عمل کرده است و از اجر و پاداش آنان چیزی کم نخواهد شد و کسی روش گمراهی را عمل کند، مثل گناه عمل کننده آن به عهده اش خواهد بود و از گناه آنان چیزی کم نخواهد شد.این روایات از نظر عدد زیاد است، می‌رساند صحت صدور آن را از ائمه معصومین(ع) می‌رساند، افزون بر آن که عقل و فطرت انسانی نیز مؤید آن می‌باشد. در نتیجه گناه کسی به عهده کس دیگر نوشته نمی‌شود و هر کس بار گناه خود را می‌کشد، اما برخی از اعمال به گونه‌ای است که دارای آثار نیک یا بد است، از نظر عقلی و روایی ثواب و عذاب آن اختصاص به نفس عمل ندارد، بلکه ثواب و عذاب آثار آن اعمال نیز دامن گیر انسان‌ها می‌شود. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه