راه های درمان واجتناب از دروغ:

راه های درمان واجتناب از دروغ: با توجه به عواملی که در ایجاد این صفت و ریشه دارساختن آن موثر است راه درمان آن نسبتا روشن خواهد بود و به طور کلی برای درمان این انحراف اخلاقی باید از طرق زیر اقدام نمود: 1- قبل از هر چیز باید مبتلایان را به عواقب دردناک و آثار سوء معنوی و مادی ، فردی و اجتماعی این رذیله زشت متوجه ساخت و با تدبیر و تفکر در آیات قرآن کریم و سخنان پیشوایان بزرگ دین و تجزیه و تحلیل گذشته و گفتار بزرگان به این نکته برسید که دروغ در پاره ای از موارد هر چند نفع شخصی نیز داشته باشد نفعی آنی و زود گذر است.و هیچ سرمایه ای برای یک انسان در اجتماع بالاتر از سرمایه اعتماد و اطمینان مردم نسبت به وی نیست که بزرگترین دشمن آن همین دروغ است. 2- ایجاد شخصیت: یکی دیگر از موثرترین طرق درمان دروغ پرورش شخصیت در افراد است زیرا همانطور که دانستیم یکی از عوامل مهم روانی دروغ، احساس حقارت و کمبود شخصیت است و در حقیقت دروغ گفتن یک نوع عکس العمل برای جبران این موضوع است.اگر مبتلایان به دروغ احساس کنند صاحب نیروها و استعدادهایی در درون خود هستند که با پرورش آنها می توانند ارزش و شخصیت خود را بالا ببرند نیازی به توسل جستن به دروغ برای ایجاد شخصیت قلابی در خود نمی بینند به علاوه باید اینگونه افراد را متوجه ساخت که ارزش اجتماعی یک انسان راستگو بالاتر است ازهر سرمایه مادی و چیزی با آن برابری نمی کند. 3- کوشش برای تقویت پایه های ایمان به خدا در دل مبتلایان و توجه دادن آنها به این حقیقت که قدرت خدا مافوق تمام قدرتهاست و قادر برحل تمام مشکلاتی است که افراد ضعیف الایمان به خاطر آن به دروغ پناه می برند . راستگویان در برابر حوادث گوناگون بر خدا تکیه دارند ولی دروغگوها در این گونه موارد تنهایند. 4- باید محیط های تربیتی و معاشرتی مبتلایان را از وجود افراد دروغگو پاک کرد تا تدریجا طبق اصل محاکات و تاثیرپذیری محیط وجود آنها از این رذیله پاک گردد. 5- در سراسر جهان هستی قانون صداقت و صراحت و حقیقت جاری است . هر چند به حسب ظاهر در عالم هستی تضادها و تعارض هایی دیده می شود ولی دروغ و خیانت در طبیعت اصلا وجود ندارد. اصولا حقایق ناب را در طبیعت و هستی باید جستجو کرد و از زبان آفرینش باید شنید. مگر جز این است که تمام قوانین علمی و فلسفی برداشتی است نسبی از جهان هستی و قوانین حاکم بر آن و طالبان حقیقت همه و همه در اسرار هستی می اندیشند و از آن الهام می گیرند و جز با هستی و قوانین حاکم بر آن سروکاری ندارند؟ خلاصه کلام آنکه بنای خلقت و طبیعت بر حقیقت و راستی استوار است ، لکن این انسان ظالم و ستمکار است که حق را با باطل به هم آمیخته و آن را وارونه جلوه می دهد، زیرا باطل محض را نمی شود به مردم ارائه داد که طبع حقیقت جوی مردم خود به خود آن را دفع می کند. 6- برای اجتناب از دروغ گفتیم که اگر زشتی دروغ را از منظر آیات و روایات تبیین کنیم ؛ ممکن است که افراد در اثر دانستن آنها متعظ شده واز آن دست بر دارند . - آیات و روایات بسیاری در زمینه زشتی دروغ سخن می گویند و آیات تکان دهنده ای حتی دروغگ را در ردیف کافران و منکران آیات الهی می شمارند.« إِنَّما یَفْتَرِی الْکَذِبَ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْکاذِبُون »(8) گرچه در این آیه دروغ و افترا بر خدا و پیامبر است ولی به هر حال زشتی دروغ اجمالا در این آیه مجسم شده است .- دروغ از بدترین معایب، زشت ترین گناهان و منشأ بسیاری از مفاسد است و بالطبع از کارهای زشت و ناپسند و عادت به آن از رذایل اخلاقی و از گناهان کبیره است و تا ضرورت و مصلحت مهمی در میان نباشد ، دروغ گفتن جایز نمی باشد. - دروغ در دنیا و آخرت انسان را از رحمت الهی محروم می کند و در میان مردم بی اعتبار می نماید و اعتماد عمومی را سلب و جامعه را به بیماری نفاق دچار می سازد و از آفات زبان و خراب کننده ایمان است. - سوگند دروغ: یکی از موارد رواج دروغ ، سوگند دروغ است. این عمل از زشت ترین گناهان و فاحش ترین عیوب است. پیامبر اکرم(ص) فرمودند:« هر کس سوگندی به خدا یاد کند که به اندازه بال پشه ای دروغ در آن باشد نقطه ای سیاه در قلبش پدید می آید و تا روز قیامت باقی می ماند» - حضرت رسول(ص) فرمودند:« چه خیانت بزرگی است که به برادرت چیزی بگویی که تو را تصدیق کند و تو به او دروغ گفته باشی»و نیز می فرماید: دروغ روزی را کم می کند و ممکن است مومن هر خصلتی پیدا کند و حتی با همان خصلت بمیرد اما به خیانت و دروغ آلوده نمی شود». - پیامبر(ص)فرمودند:« سه گروهند که فردای قیامت خدا با آنها سخن نمی گوید و به آنها توجه نمی کند و آنها را از گناهانشان تزکیه نمی کند اول کسانی که چون چیزی ببخشند منت می گذارند دوم کسانی که کالای خود را با سوگند دروغ به فروش می رسانند و سوم انسانهای متکبر.» - از امام صادق(ع) نقل شده که امیرالمومنین علی(ع) مکرر بالای منبر می فرمود« سزاوار است انسان مسلمان از دوستی با سه کس دوری کند: پر روی بی باک و تبه کار – احمق و دروغگو سپس درباره دروغگو فرمود زندگی کردن با دروغگو برای تو سزاوار نیست چون سخنان تو را برای دیگران و سخنان دیگران را برای تو بازگو می کند و هرگاه داستانی را به پایان رساند ، داستان دیگری به آن می افزاید تا آنجا که اگر راست گوید کسی باور نکند». - امیرالمومنین علی(ع) در ضمن حدیثی به امام حسن مجتبی(ع) فرمود« از دوستی با دروغگو برحذر باش زیرا او مانند سراب است که در نظرت دور را نزدیک و نزدیک را دور می سازد» - امام باقر(ع) می فرماید:« خدای تعالی بر بدی ها قفل های فراوانی زده و شراب را کلید آن قرار داده است اما دروغ از شراب بدتر است». - امیرالمومنین(ع) فرمودند:« بزرگترین کژی ها و لغزشها نزد خدا زبان دروغ پرداز است«. - امام باقر(ع) می فرمایند:« دروغ مایه ویرانی ایمان است 7- روش‌های درمان دروغگویی از دید روانشناسان : 1- اصلاح الگوی مورد علاقه فرد. 2 – جبران وعده‌های داده شده. 3- آمادگی شنیدن حقایق تلخ و شیرین او. 4- توجه به حالات و احساسات مثبت و منفی. 5- جلوگیری از ایجاد ترس در فرد دروغگو. 6- سوال پیج نکردن و پرهیز از طرح سوالاتی که جنبه دام و تله دارند. 7- تعـــــــدیل انتظارات از فرد (به عبارتی نباید بیش از توانایی از فرد انتظار داشت). 8- نشــــــان دادن ارزش راســـــت گویی. جمع بندی : ۱ـ به فوائد و آثار راستگویی از نظر روحی و اجتماعی و معنوی و آثار اُخروی آن توجه کنید و همچنین پستی و ذلت دروغگویی را در نظر بگیرید و ببینید آیا واقعاً کسی که برای یک مسأله ناچیز دروغ می گوید آیا در مقابل ذلت و پستی و نابودی روح و ایمان و وجدان خود واقعاً سود کرده است ؟ ۲ـ سکوت کردن به موقع را یاد بگیرید و هر کجا دچار خجالت و محذور دیگر شدید ، سکوت کنید ، که سکوت بهترین راه نجات در این مواقع است و اصولاً عادت به سخن گفتن و حرف زدن یکی از علل عمده دروغگویی است ، زیرا افرادی که پر گویی می کنند وقتی سخن صحیح و مفید نداشته باشند از موهومات و خیالات اضافه میکنند ، آری سخن گفتن هنر نیست ، درست گفتن هنر است . ۳ـ قبل از سخن گفتن کمی تأمل کنید و در قضاوت عجله نکنید ، چرا که تا سخن نگفته اید ، اختیار سخن و آبروی شما در دست خودتان است ، اما بعد از سخن گفتن خیر ، بهتر است به جوانب سخنی که میخواهید بگویید فکر کنید و تا مطمئن نشده اید آن را بیان نکنید . ۴ـ از حرص و طمع بپرهیزید که این دو ، انسان را به گناهان بسیاری از جمله دروغگویی وادار می کنند . ۵ـ کارهای خود را به گونه ای تنظیم کنید که نیاز به دروغ پیدا نکنید و احیاناً اگر از شما کوتاهی و خطایی سرزد و مورد مؤاخذه قرار گرفتید ، شهامت راست گفتن را داشته باشید و عواقب آن را تحمل کنید ولی تن به ذلت ندهید . ۶ـ و از مهمترین راه های اجتناب از دروغ ، اجتناب از دروغهای کوچک و عادی است . کسانی که از مفاسد دروغ آگاه بوده اند در کلمات و تغییرات روزمره خوددقت می کرده اند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه