طبق علم و آگاهی ما، درباره اثبات تفویض ائمه(ع) چند حدیث نقل شده است، آیا این تفویض غیر محکم است؟ «وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي جَعْفَرٍ الثَّانِي(ع) فَذَكَرْتُ اخْتِلَافَ الشِّيعَةِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَزَلْ فَرْداً مُتَفَرِّداً فِي وَحْدَانِيَّتِهِ ثُمَّ خَلَقَ مُحَمَّداً وَ عَلِيّاً وَ فَاطِمَةَ فَمَكَثُوا أَلْفَ أَلْفِ دَهْرٍ ثُمَّ خَلَقَ الْأَشْيَاءَ وَ أَشْهَدَهُمْ خَلْقَهَا وَ أَجْرَى عَلَيْهَا طَاعَتَهُمْ وَ جَعَلَ فِيهِمْ مِنْهُ مَا شَاءَ وَ فَوَّضَ أَمْرَ الْأَشْيَاءِ إِلَيْهِمْ فَهُمْ قَائِمُونَ مَقَامَهُ يُحَلِّلُونَ مَا شَاءُوا وَ يُحَرِّمُونَ مَا شَاءُوا وَ لَا يَفْعَلُونَ إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ فَهَذِهِ الدِّيَانَةُ الَّتِي مَنْ تَقَدَّمَهَا غَرِقَ وَ مَنْ تَأَخَّرَ عَنْهَا مُحِقَ خُذْهَا يَا مُحَمَّدُ فَإِنَّهَا مِنْ مَخْزُونِ الْعِلْمِ وَ مَكْنُونِهِ»؛ (بحار الأنوار، ج ‏25، ص 25). در حدیث دیگری نیز آمده: «وَ أَمَّا الْمَعَانِي فَنَحْنُ مَعَانِيهِ وَ مَظَاهِرُهُ فِيكُمْ اخْتَرَعَنَا مِنْ نُورِ ذَاتِهِ وَ فَوَّضَ إِلَيْنَا أُمُورَ عِبَادِهِ فَنَحْنُ نَفْعَلُ بِإِذْنِهِ مَا نَشَاءُ وَ نَحْنُ إِذَا شِئْنَا شَاءَ اللَّهُ وَ إِذَا أَرَدْنَا أَرَادَ اللَّهُ وَ نَحْنُ أَحَلَّنَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هَذَا الْمَحَلَّ وَ اصْطَفَانَا مِنْ بَيْنِ عِبَادِهِ وَ جَعَلَنَا حُجَّتَهُ فِي بِلَادِه»؛ (بحار الأنوار، ج 26، ص 14).‏

بر اساس بینش توحیدی، جز ذات متعالی خداوند هیچ موجودی دارای وجود استقلالی نیست؛ غیر از او همه نشانه، مظهر و تجلی آن ذات متعالی‌اند که در ذات و صفات خود محتاج و وابسته به او هستند، بلکه ذاتشان عین نیاز به خداوند است. براین اساس، هرگونه دخالت و تأثیرگذاری در جهان مانند تدبیر امور مخلوقات به صورت ذاتی و استقلالی مخصوص خداوند است و نسبت دادن این صفات الهی به مخلوق، فقط به عنوان این‌که مظهر و تجلّی صفات خداوند هستند، ممکن و جایز است و روایات موجود در پرسش نیز بر همین نکته تأکید می­کنند.از طرفی بر اساس حکمت و عرفان می‌توان گفت: انسان کامل بالاترین مظهر خداوند است و به دلیل جامعیت وجودی و برخورداری از مراتب بالای هستی، نسبت به مراتب پایین‌تر دارای نقش ربوبی و واسطه‌ای در خلق و پرورش آنها است؛ زیرا نفس انسان کامل واسطه فیض خداوند به سوی مخلوقات است.[1]به علاوه؛ بر اساس سخن امام صادق(ع) انسان هر قدر در راه عبودیت و فنا در ذات خدا تلاش کند به همان اندازه می‌تواند به مقام تجلّی ربوبی برسد.[2] از این‌رو؛ تفویض و واگذاری امور اشیا به ائمه اطهار(ع) به این معنا است که آنها واسطه فیض خداوند هستند؛ نه این‌که آنان مستقل از خداوند بتوانند کاری انجام دهند؛ زیرا کم‌ترین اعتقاد به استقلال غیر خداوند شرک و خروج از توحید است. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه