آگاهی خداوند نسبت به آینده مطلبی قطعی و مبرهن است زیرا گذشته حال وآینده نسبت برای ما که محاط به زمان هستیم مطرح است در هر مرحله از زمان اجزای پسین و پیشین آن ازما غایب است لیکن برای خداوند که موجودی غیر زمانی بل خالق زمان و مکان است گذشته و آینده ای نیست و تمام هستی با همه ابعاد و امتدادات زمانی مکانی اش یکجا نزد او حاضراست .

آگاهی خداوند نسبت به آینده مطلبی قطعی و مبرهن است زیرا گذشته حال وآینده نسبت برای ما که محاط به زمان هستیم مطرح است در هر مرحله از زمان اجزای پسین و پیشین آن ازما غایب است لیکن برای خداوند که موجودی غیر زمانی بل خالق زمان و مکان است گذشته و آینده ای نیست و تمام هستی با همه ابعاد و امتدادات زمانی مکانی اش یکجا نزد او حاضراست . بنابراین حوادث آینده برای ما آینده است و حوادث گذشته از نظرما گذشته است و در مورد ذات اقدس احدی این مطالب راه ندارد .بیان دیگر این سؤالرا از سه راه می توان پاسخ گفت:1 ـ نخست اینکه خداوند همیشه به ذات پاک خود که علّت همه اشیاء است احاطه داشته و دارد، و این علم اجمالی به همه حوادث و موجودات جهان قبل از ایجاد و بعد از ایجاد است. و به تعبیر دیگر، اگر ما آگاهی به علت اشیاء داشته باشیم می توانیم آگاهی به نتیجه و معلول آنها نیز پیدا کنیم، چرا که هر علتی تمام کمالات معلول و بالاتر از آن را دارد. این سخن را می توان به گونه روشنتری چنین توضیح داد حوادث گذشته به طور کامل نابود نشده، و آثارش در دل حوادث امروز وجود دارد، و همچنین حوادث آینده از حوادث امروز جدا نیست، و دقیقاً با حوادث امروز مربوط است، و به این ترتیب «گذشته» و «حال» و «آینده» یک رشته و زنجیر مانندی از علت و معلول را به وجود می آورد که اگر دقیقاً به هریک از آنها آگاه شویم حلقه های قبل و بعد در آن وجود دارد. فی المثل اگر من دقیقاً وضع هوای تمام کره زمین را با تمام جزئیات و مشخصات، و علت و معلولهای آن، و حرکت کره زمین، و مسأله جاذبه و دافعه، همه اینها را بدانم، می توانم دقیقاً از وضع هوا در میلیونها سال قبل، یا میلیونها سال بعد آگاه گردم، چرا که پرونده گذشته و آینده در حال موجود است، نه پرونده اجمالی که پرونده تفصیلی آنها در جزئیات پرونده حاضر منعکس است. امروز دقیقاً بازتابی از دیروز است، و فردا بازتابی از امروز، و آگاهی کامل بر تمام جزئیات امروز به معنی آگاهی کامل بر حوادث گذشته و آینده است. به این ترتیب وقتی حوادث امروز با تمام ویژگیها و خصوصیات نزد خداوند حاضر است به یک معنی گذشته و آینده هم نزد او حضور دارد. «امروز» آئینه ای است برای «گذشته» و «آینده» و تمام حوادث دیروز و فردا را در آئینه امروز می توان مشاهده کرد.2 ـ راه دیگری را که برای پاسخ از این سؤال گفته می شود با ذکر یک مثال روشن می کنیم فرض کنید کسی در اطاقکی زندانی است که فقط روزنه کوچکی به خارج دارد، در حالی که یک قطار شتر از مقابل این روزنه می گذرد، او نخست ناظر سر و گردن یک شتر، و سپس کوهان، و بعد پاها و دم او است، و همچنین سایر شترهائی که در این قطارند، و این کوچک بودن روزنه دید سبب می شود که او برای خود گذشته و آینده و ماضی و مستقبل درست کند، اما برای کسی که بیرون این اطاقک است، و بر پشت بام در «فضای باز» ایستاده به تمام بیابان نگاه می کند، مطلب طور دیگری است، او همه قطار شتران را یکجا می بیند که در حال حرکتند. از اینجا روشن می شود که ساختن مفاهیم گذشته و حال و آینده نتیجه محدودیت دید انسان است، آنچه برای ما زمان ماضی محسوب می شود برای اقوام پیشین زمان مستقبل بوده و آنچه برای ما مستقبل است برای آیندگان ماضی است. اما برای ذاتی که همه جا حضور دارد، و ازل و ابد را فراگرفته، ماضی و مضارع و حال بی معنی است، همه حوادث در تمام طول زمان نزد او حاضرند (منتهی هرکدام در ظرف مخصوص خود) و او به همه حوادث و موجودات عالم، چه در گذشته و چه در حال و آینده یکسان احاطه دارد. البته اعتراف می کنیم تصور این مطلب برای ما که در زندان زمان و مکان محبوس هستیم کار مشکل و پیچیده ای است، ولی در عین حال مطلبی است قابل دقت و مطالعه.3 ـ راه دیگری که بسیاری از فلاسفه روی آن تکیه کرده اند این است که خداوند عالم به ذات خویش است و چون ذات او علت برای تمام مخلوقات است علم به علت سبب علم به معلول می شود و به تعبیر دیگر، خداوند جامع تمام کمالاتی است که در تمام مخلوقات می باشد و همه را به نحو اکمل دارد، تنها نقائص آنها است که در ذات پاک او راه ندارد، پس هنگامی که او به ذات خویش عالم باشد در حقیقت به همه آنها آگاه است (این راه با راه اول تفاوت ظریفی دارد که با دقت روشن می شود). پیام قرآن ج 4، حضرت آیت الله مکارم شیرازی و سایر همکاران. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه