آيا آدمي مي تواند به مقام و شخصيت انسان كامل (امام معصوم) برسد؟

مقام انسان كامل، مرتبه‌اي از مراتب سير معنوي انسانيست كه شخص در اين رتبه، به مقام خليفه اللهي كه همان مقام فناء و لقاء است نائل مي‌شود. يعني همانطور كه «خضر» يك مقام است نه يك شخص و اين مقام در مقاطع زماني مختلف، در اشخاص مختلف بروز و ظهور مي‌كند، انسان كامل نيز يك مقام است و اشخاص، تعينّات و مصاديق اين مقامند. بنابراين رسيدن به مقام انسان كامل، براي همگان ميسور است؛ در غير اين صورت، نمي‌توان از فناء و لقاء الهي، به عنوان كمال انسان و هدف خدا از آفرينش او ياد كرد. اما رسيدن به شخص انسان كاملي چون معصومين ممكن نيست؛ زيرا ائمه معصومين ـ عليهم السّلام ـ واسطه خلقت هستي امكاني كه انسان نيز از جمله آنهاست، هستند و به عبارت ديگر واسطه فيض خدا به انسانند و قطعاً واسطه فيض از حيث كمال و قدرت معنوي، از مستفيض، بسيار بالاتر است. به عبارت ديگر مقام انسان كامل، داراي بي‌نهايت رتبه و درجه و مقام است و مشابه جاده ای مي باشد كه تا بي‌نهايت امتداد دارد و افرادي كه در اين جاده‌اند، اگرچه همگي داراي يك صفت مشتر‌كند و آن اينكه همگي در اين جاده‌اند، اما بين كسي كه در اول اين راه است و كسي كه ميليونها كيلومتر از ابتداي جاده فاصله گرفته، تفاوت بسيار فاحشيست. افرادي كه به مقام انسان كامل رسيده‌اند، اگرچه با معصوم در اين ويژ‌گي اشتراك دارند، اما فناي در ذات الهي، به تبعيت از ذات بي‌نهايت خدا، داراي بي‌نهايت درجه و مقام است و معصوم در بالاترين درجه آن است و به تعبير وارد شده در زيارت جامعه، خداوند معصومين سلام الله عليهم اجمعين را به بالاترين مقام قرب كه هيچ كس به آنجا نرسيده و نخواهد رسيد، رسانيد. بنابراين انسان معمولي، هيچگاه با معصومين برابر نمي‌شود؛ هر چند در‌حد اعلاي تقوي هم باشد، زيرا اين حد اعلاي تقوي كه اين انسان به آن دست يافته، نسبت به افراد معمولي، حدّ اعلا است؛ اما نسبت به معصوم كه به تعبير امام صادق ولي امر خداست، و به تعبير امام رضا، مانند خورشيديست كه با نور خود عالم را روشن مي‌كند و در افق به حدّي بالاست كه هيچ دست به او نمي‌رسد و چشمي به درك او نائل نمي‌شود، نه تنها حد اعلاي كمال به حساب نمي‌آيد؛ بلكه اين حد اعلاي بشر عادي نسبت به معصوم، نقص و عيب نيز محسوب مي‌شود. بنابراين برابري با معصوم امكان ندارد. البته عدم برابري معنوي با معصومين، به معناي عدم امكان همنشيني با آنها در بهشت نيست؛ يعني اگرچه انسانهاي عادي با معصوم در يك تراز معنوي نيستند، اما از همنشيني با معصومين در بهشت نيز محروم نيستند؛ زيرا معصومين و به عبارت كلي‌تر، انسان كامل، در همه عوالم حضور دارند. ذكر يك نكته نيز در اينجا بجاست و آن اينكه معصومين هر مقدار هم كه در مسير تعالي و كمال بالا روند، باز فاصله آنها تا بي‌نهايت مطلق، (يعني خدا) بي‌نهايت است؛ يعني باز بي‌نهايت درجه و مقام در جلوي پاي آنهاست كه هنوز به آنها نائل نشده‌اند و اگر بخواهيم تمثيلي براي اين نسبت بيان كنيم، بهترين تمثيل اين است كه خدا را به عدد بي‌نهايت از مجموعه اعداد تشبيه كنيم و معصوم را بالاترين عدد معيّن فرض مي‌كنيم و همانطور كه فاصله هر عدد معين، از مجموعه اعداد، (هر مقدار هم كه زياد باشد) تا عدد بي‌نهايت، بي‌نهايت است؛ فاصله معصوم نير با كمال مطلق، بي‌نهايت است از همين روست كه پيامبر مي‌فرمايد «الهي ما عرفناك حق معرفتك» يعني خدا ما ترا آنطور كه سزاست نشناخته‌ايم. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه