ویژگی معاشرت با کودکان ؟

افراد خردسال ممکن است اشتباه‌ و شلوغی داشته باشند و شاید موجب ناراحتی و ایجاد مشکلات برای بزرگ‌ترها شوند. اما باید دانست این‌گونه رفتارها تا حدودی متناسب با دوره کودکی و نشانه سلامتی و هوشیاری بچه‌هاست.رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده‌اند: «عَرامَةُ الصّبیَّ فِی صِغَرِه زیادةٌ فِی عَقْلِه فی کبیره»[ نهج الفصاحه (با تنظیم موضوعی)، ص 546.]؛ «سرکشی خردسال در دوران کودکی، مایه فزونی عقل او در دوران بزرگ‌سالی است».البته برای تأثیر‌گذاری در میان کودکان، به برخی اقدامات برگرفته از رفتار و سخنان معصومین(علیهم السلام) اشاره می‌نماییم:سلام کردن به کودکاناز صفات پسندیده پیغمبر اسلام این بود که به کودکان نیز سلام می‌کرد! محبت و مهربانی کودکان روحیه لطیف و زودرنجی دارند. آنان در برابر کوچک ترین رفتار تُند و خشن، از خود واکنش نشان می دهند و از انسان دوری می‌جویند. رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید:«لَیسَ مِنّا مَن لَم... یَرحَم الصَّغیرَ»[ نهج الفصاحه (با تنظیم موضوعی)، ص 547.]؛ «هر که به کوچک تر رحم نکند از ما نیست».و در بیان دیگر فرموده‌اند: «أَحِبُّوا الصِّبْیَانَ وَ ارْحَمُوهُم»[ مکارم الأخلاق 219.]؛ «کودکان را دوست بدارید و نسبت به آنان مهربان باشید».پرده پوشی بر لغزش در زندگی روزانه اجتماعی، افراد خردسال جامعه ممکن است آگاهانه یا ناآگاهانه لغزش‌هایی داشته باشند. این لغزش‌ها را باید به حساب خامی و جوانی و ناآگاهی آنها گذاشت و از فاش کردن اسرار و لغزش‌های آنان خودداری کرد؛ زیرا فاش شدن اسرار و لغزش‌ها، آنان را در تکرار آنها گستاخ‌تر خواهد کرد و زشتی کار را از بین خواهد برد. در حالی که با پرده پوشی لغزش، امید به پشیمانی او بیشتر است. چنان که امام سجاد(علیه السلام) فرموده است: «و أمّا حقّ الصَّغیر السَّتْرُ علی جَرائِر حِداثَتِه؛ فانَّه سَببٌ لِلتُوبه»[ ره آورد خرد (رساله حقوق امام سجاد(علیه السلام))، فراز 44.]؛ «و امّا حق خردسال پرده پوشی بر لغزش‌های کودکانه اوست که موجب توبه او می‌شود».پرهیز از تحریک آنان بزرگ‌ترها در برخورد با کوچک ترها نباید به گونه ای رفتار کنند که آنان حُرمت بزرگ ترها را نگه ندارند. امام سجاد(علیه السلام) در ضمن حقوق کوچک‌ترها می‌فرماید: «وَ المدارَأهُ له و ترکُ مُماحَکَته»[ همان.]؛ «و حق خردسال... کنار آمدن و دوری از تحریک کردن اوست».باید یادآور شد در کشمکش‌هایی که گاه و بیگاه در کوچه و خیابان بین خردسالان و بزرگ‌سالان به وجود می‌آید، فقط خردسالان نیستند که زمینه ساز این مشکل شده اند، بلکه بزرگ ترها نیز در تحریک آن نقش داشته اند و دارند. به دانشمندی گفتند: فلان عالم با کودکی نزاع می‌کند. او گفت: «اگر عالم و دانا بود، کارش به نزاع با کودک نمی‌کشید».در واقع، بهترین روش برخورد با رفتارهای کودکان و خردسالان، مدارا و دوری از تحریک کردن و درگیری با آنان است.احترام به شخصیت کودکان کودکان نیز همانند بزرگ‌ترها دارای شخصیت می‌باشند و باید با رفتارهای مناسب به شخصیت آنها احترام گذاشت تا جایی که بتواند در آینده آنها تأثیر مثبت بگذارد. سیره پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و دیگر معصومین(علیهم السلام) مبتنی بر احترام به کودکان بود در تاریخ آمده است: «رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) بعضى کودکان را در آغوش می‌گرفت و بعضى را بر پشت و دوش خود سوار می‌کرد، و به اصحاب خویش می‌فرمود کودکان را در آغوش بگیرید و بر دوش خود بنشانید. کودکان از این صحنه بى اندازه خوشحال می‌شدند و از شادى و نشاط در پوست نمی‌گنجیدند، این خاطرات شیرین را هرگز فراموش نمی‌نمودند. چه بسا پس از مدتى دور هم جمع می‌شدند و جریان را براى یک دیگر بازگو می‌کردند و در مقام افتخار و مباهات یکى می‌گفت پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) مرا در آغوش گرفت و تو را بر پشت خود سوار کرد!»[ الحدیت، روایات تربیتى، ج 3، ص 64.].کمک کردن یکی از کارهایی که می‌تواند نقش مهمی در برقراری روابط دوستانه با کودکان داشته باشد کمک به آنها می‌باشد چراکه افراد خردسال به دلیل توان محدود جسمی و فکری، در بسیاری از امور نیاز به کمک و یاری بزرگ ترها دارند. ازاین‌رو، در زندگی روزانه، بزرگ‌ترها نباید کمک خود را از آنها دریغ کنند. امام سجاد(علیه السلام) در بیان دیگر حقوق کوچک‌ترها فرموده است: «المعونَةُ لَه»؛ «حق خردسال... کمک به وی است»[ ر.ک: بافکار، حسین، آداب اجتماعی اسلام «مبانی، روش‌ها و کارکردها»، قم، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، ? 1389، اول.]. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه