حضرت زهرا و امام مهدی مهدی (عج)، ادامه زهرا (س) و آینه تمام نمای اوست. اهداف مهدی (عج) اهداف فاطمه (س)، و راه او راه فاطمه، و سلوک او سلوک فاطمه است. فاطمه با نام مهدی شاد می شد و با یاد او خود را تسلیت می داد. بدون مهدی (عج)، تحمل شهادت حسین (ع) بر فاطمه سنگین می نمود. چون بی مژده ی او، رسالت پدرش و تمامی انبیاء سلف را ناتمام می یافت. مهدی باوری بی شناخت فاطمه میسور نیست. فاطمه به چنین فرزندی می بالد و مهدی نیز بر چنین مادری فخر می فروشد. مناسب است به نمونه هایی از این ارتباط و مشابهت ها در آیات و روایات و برخی تشرفات معتبر بپردازیم:

حضرت زهرا و امام مهدی مهدی (عج)، ادامه زهرا (س) و آینه تمام نمای اوست. اهداف مهدی (عج) اهداف فاطمه (س)، و راه او راه فاطمه، و سلوک او سلوک فاطمه است. فاطمه با نام مهدی شاد می شد و با یاد او خود را تسلیت می داد. بدون مهدی (عج)، تحمل شهادت حسین (ع) بر فاطمه سنگین می نمود. چون بی مژده ی او، رسالت پدرش و تمامی انبیاء سلف را ناتمام می یافت. مهدی باوری بی شناخت فاطمه میسور نیست. فاطمه به چنین فرزندی می بالد و مهدی نیز بر چنین مادری فخر می فروشد. مناسب است به نمونه هایی از این ارتباط و مشابهت ها در آیات و روایات و برخی تشرفات معتبر بپردازیم: حضرت مهدی فرزند حضرت فاطمه مهدی (عج) ادامه ی زهرا (س) فرزند فاطمه (س) است، به بعضی از روایات خاصه و عامه اشاره می کنیم. " 1 ". روایات خاصه الف) قال رسول اللّه (صلّی اللّه علیه وآله وسلّم): المهدی من عترتی من وُلد فاطمه یقاتل علی سنتی کما قاتلت علی الوحی " 2 ". پیامبر اکرم (صلّی اللّه علیه وآله وسلّم) فرمودند : مهدی (علیه السّلام) از خانواده من و از فرزندان فاطمه (علیهاالسّلام) است که بر اساس سنّت من جنگ می کند؛ چنانکه من بر طبق وحی جنگ کردم. قابل توجه است که پیامبر (صلّی اللّه علیه وآله وسلّم) در ابتدا به طور کلی می فرماید: مهدی از عترت من است؛ سپس با «مِن» دایره را تنگ می کند؛ که از فرزندان فاطمه (علیهاالسّلام) است. ب) روایت دیگری که دلالت بر این مطلب می کند، قسمتی از حدیث لوح است؛ که خداوند فرمود: واَعطَیتُک َ یا محمد مَن اُخرِجَ مِن ص لبِهِ (یعنی علیاً) احد عشر مهدیا؛ کلّهم مِن ذریتک مِن البِکر البتول؛ آخر رَجلٍ منهم ا نجی به من الهلکه... " 3 ". ای محمد! به تو عطا کردم کسی را (علی) که یازده راهنما از نسل او خارج خواهم کرد؛ که همگی از نسل تو، از زهرای بتول است. آخرین آنها مردی است که به دست او از هلاکت نجات می بخشم... به همین دو روایت از روایات خاصه اکتفا می کنیم. روایات عامه الف) عن ام سلمه، قالت: سمعت رسولَ اللّه (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) یقول: المهدی من عترتی من ولد فاطمه " 4 ". ام سلمه می گوید: از پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) شنیدم که می فرمود: مهدی (علیه السّلام) از خاندان من، از فرزندان فاطمه (علیهاالسّلام) است. ب) عن الحسین (علیه السّلام) قال: قال رسول ا لله (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) لفاطمه: ابشری یا فاطمه؛ فانّ المهدی منک " 5 ". امام حسین (علیه السّلام) می فرماید، که پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) فرمودند به حضرت زهرا (علیهاالسّلام): بشارت بر تو، که مهدی از تو می باشد. ج) قتاده می گوید: از سعید پرسیدم: آیا مهدی حق است؟ گفت: بله او حق است. پرسیدم : از کدام طایفه و قبیله است؟ گفت: از قریش. پرسیدم: از کدام تیره ی قریشیان؟ جواب داد: از بنی هاشم. سؤال کردم: از کدام دسته هاشیمان؟ گفت: از فرزندان عبدالمطلب. پرسیدم: از کدام فرزند وی؟ جواب داد: از اولاد فاطمه (علیهاالسّلام). " 6 ". مهدی در بیان حضرت زهرا محمود بن ولید می گوید: وقتی پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) از دنیا رفتند، کانت فاطمه (علیهاالسّلام) تاتی قبور الشهداء و تاتی قبر حمزه و تبکی... قلت: یا سیده النسوان ! قد والله قطعت نیاط قلبی من بکائک. فقالت : یا ابا عمرو! لحقٌ لی البکاء؛ فلقد اُصبتُ بخیر الاباء رسول ا لله و اشوقاه الی رسول الله!... قلت : هل نص رسول الله قبل وفاته علی علیّ بالامامه؟ قالت: وا عجبا! انسیتم یوم غدیرخم . قلت : قد کان ذلک؛ لکن اخبرینی بما اشیر الیک. قالت : اشهد الله تعالی لقد سمعته یقول علیّ خیر من اُخلّفه فیکم وهو الامام والخلیفه بعدی و سبطای و تسعه من صلب الحسین ائمه ابرار؛ لئن اتبعتموهم وجد تموهم هادین مهدییّن؛ و لئن خالفتموهم لیکون الاختلاف فیکم الی یوم القیامه . قلت: یا سیدتی! فما باله قعد عن حقه . قالت : یا با عمرو! لقد قال (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم): مثل الامام مثل الکعبه ؛ اذ تؤتی ولاتاتی. ثم قالت . اما والله لو ترکوا الحق علی اهله و اتّبعوا عتره نبیه لما اختلف فی الله اثنان و لورثها سلف عن سلف و خلف بعد خلف، حتی یقوم قائمنا التاسع من ولد الحسین... " 7 ". راوی می گوید: بعد از وفات پیامبرحضرت فاطمه همیشه به زیارت قبور شهدای احد میآمد و کنار قبر حمزه گریه می کرد. روزی به او گفتم: ای سرور زنان! به خدا سوگند گریه شما رگهای قلب مرا پاره کرد. حضرت زهرا جواب فرمودند : ای ابو عمرو! سزاوار است که من گریه کنم؛ چرا که به مصیبت بهترین پدران مبتلا شده ام. آه، چقدر مشتاق رسول خدایم!... عرض کردم: آیا پیامبر قبل از وفاتش تصریحی به امامت حضرت علی (علیه السّلام) کردند؟ فرمودند : چقدر عجیب است! آیا روز غدیرخم را فراموش کرده اید؟! عرض کردم: بله، روز غدیر بود؛ اما منتظر چیزی هستم که پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) به شما فرموده باشد. حضرت زهرا (علیهاالسّلام) با چند تأکید فرمودند: خدا را شاهد می گیرم که از او (صلّی اللّه ُعلیه وآله وسلّم) شنیدم، که می فرمود: علی (علیه السّلام) بهترین کسی است که در بین شما به عنوان جانشین خود می گذارم؛ او امام و خلیفه بعد از من است و دو نوه ی من و نه نفر از فرزندان حسین (علیه السّلام) پیشوایان نیکویی هستند، که اگر از آنها پیروی کنید، می یابید که آنها هدایت کننده هدایت شده اند؛ و اگر با آنها مخالفت کنید، تا روز قیامت در بین شما اختلاف خواهد بود. عرض کردم: ای سرور من! پس چرا علی (علیه السّلام) از حق خود کناره گیری کرد؟ فرمودند: ای ابا عمرو! پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) فرمودند: مَثَل امام، مثل کعبه است؛ که باید به سوی او آیند و او به سوی مردم نمی رود. سپس حضرت زهرا (علیهاالسّلام) فرمودند: به خدا قسم اگر حق را به اهلش واگذار می کردند و از خاندان پیامبر تبعیت می کردند، هیچ دو نفری هم با یکدیگر اختلاف نمی کردند و امر خلافت به تک تک جانشینان پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) می رسید؛ تا قائم ما، نهمین فرزند از حسین (علیه السّلام)، قیام می نمود. مهدی در لوح و صحیفه فاطمه حدیث لوح و صحیفه، طولا نی است و به چند نحو روایت شده است. " 8 " در اینجا به قسمتهایی از آن اشاره می کنیم: ... فقال جابر: اشهد بالله انی دخلت علی امّک فاطمه فی حیاه الرسول (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) اهنّئها بولاده الحسین؛ فرایت فی یدها لوحا اخضر، ظننت انه زمرد؛ و رایت فیه کتابا ابیض، شبه نور الشمس؛ فقلت لها: بابی و امی یا بنت رسول ا لله (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم)! ما هذا اللوح؟ فقالت: هذا اللوح اهداه الله جل جلاله الی رسول الله (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم)؛ فیه اسم ابی و اسم بعلی و اسم ابنیّ و اسماء الاوصیاء من ولدی؛ فاعطانیه ابی لیبشرّنی بذلک. قال جابر: فاعطتنیه امک فاطمه، فقراته و انتسخته...: بسم الله الرحمن الرحیم؛ هذا کتاب من الله العزیز (الحکیم) لمحمد نوره و سفیره و حجابه... انّی لم ابعث نبیا فاکملت ایامه و انقضت مدته، الاجعلت له وصیّاً؛ وانی فضلتک علی الانبیاء و فضّلت وصیک علی الاوصیاء و اکرمتک بشبلیک بعده و سبطیک حسن وحسین؛ فجعلت حسنا معدن علمی بعد انقضاء مده ابیه و جعلت حسینا خازن وحی و اکرمته بالشهاده... بعترته اثیب و اعاقب؛ اوّ لهم (علی) سید العابدین و... و ابنه شبیه جدّه المحمود محمد الباقر لعلمی... سیهلک المرتابون فی جعفر... و انتجبت بعده موسی... ان المکذّب بالثامن مکذّب بجمیع اولیائی... حق القول منّی لاقرن عینه بمحمد ابنه وخلیفته من بعده... واختم بالسعاده لابنه علیّ ولیه و ناصری... و اخرج منه الداعی الی سبیلی والخازن لعلمی الحسن ثم اکمل ذلک بابنه رحمه للعالمین، علیه کمال موسی و بهاء عیسی و صبر ایوب " 9 ". جابر بن عبدالله انصاری می گوید: خدا را گواه می گیرم که در زمان رسول خدا (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) برای تهنیت ولادت امام حسین (علیه السّلام) بر مادرتان حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) وارد شدم و در دست ایشان لوح سبز رنگی دیدم که پنداشتم از زمرّد است. در آن نوشته ای سپید و نورانی، مانند نور خورشید، دیدم. گفتم : ای دختر رسول خدا! پدر و مادرم فدای شما باد! این لوح چیست؟ فرمود : این لوح را خداوند متعال به رسولش هدیه کرده است؛ و در آن اسم پدر و شوهر و دو فرزندم و اوصیای از فرزندانم ثبت شده؛ و پدرم آن را به من عطا فرموده، تا بدان مسرور گردم. جابر می گوید : آن را به من دادند و آن را خواندم و از روی آن استنساخ نمودم...: «بسم الله الرحمن الرحیم؛ این کتابی است از جانب خدای عزیز حکیم برای محمد، نور و سفیر و حجاب او... من هیچ پیامبری را مبعوث نکردم، جز آنکه وقتی ایامش کامل و مدتش سپری شد، برای او وصی قرار دادم؛ و من تو را بر انبیا فضیلت دادم و وصی تو را افضل اوصیا قرار دادم و تو را به دو فرزند او و دو نوه ی تو، حسن و حسین، گرامی داشتم؛ حسن را پس از پدرش معدن علمم قرار دادم و حسین را خازن وحی خود ساختم و شهادت را به او کرامت کردم... به واسطه عترت او ثواب می دهم و عقاب می کنم. اولین عترت او، علی سرور عابدین و... و فرزند او که همنام جدش محمود است؛ یعنی محمد، که شکافنده ی علم من است... شک کنندگان در جعفر هلاک خواهند شد... بعد از او فرزندش موسی را برگزیدم... همانا تکذیب کننده امام هشتم، تکذیب کننده همه ی اولیاء من است... بر من فرض است که چشم او را به پسر و جانشینش محمد روشن سازم... و سعادت او را به واسطه فرزندش علی، که ولیّ و ناصر من است، ختم می کنم... از صلب او حسن را که داعی به راه من و خازن علم من است، بیرون می آورم؛ سپس به خاطر رحمت خود بر عالمیان، سلسله ی اوصیاء را به وجود فرزندش تکمیل خواهم کرد؛ کسی که کمال موسی، بهای عیسی و صبر ایوب را دارا می باشد.» یاد مهدی تسلای زهرا الف : پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) در بستر مرگ بودند که حضرت زهرا (علیهاالسّلام) وارد شدند. حال پدر را که دیدند، شروع به گریه کردند. کم کم صدای زهرا (علیهاالسّلام) بلند شد. پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) سرشان را بلند کردند و علت را سؤال نمودند. حضرت زهرا (علیهاالسّلام) عرض کردند : از تباهی و ضایع شدن دین و عترت، بعد از شما می ترسم. اینجا بود که او را دلداری دادند به اینکه مهدی امت از نسل تو ظهور می کند و ریشه ضلالت و گمراهی را می کند. روایات بی شماری درباره ی این موضوع وارد آمده است " 10 " که به عنوان نمونه به یکی از آنها به نقل از عامه اشاره می کنیم: علی بن هلال عن ابیه، قال: دخلت علی رسول الله (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) وهو فی الحاله التی قبض فیها، فاذاً فاطمه عند راسه؛ فبکت حتی ارتفع صوتها؛ فرفع رسول الله (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) الیها راسه وقال: حبیبتی فاطمه ما الذی یبکیک ؟ فقالت : اخشی الضیعه من بعدک. فقال : یا حبیبتی! اما علمت ان الله عزوجل اطلع علی اهل الارض اطلاعه فاختار منها اباک فبعثه برسالته، ثم اطلع اطلا عه فاختار منها بعلک واوحی الیّ ان انکحک ایاه. یا فاطمه ! ونحن اهل بیت قد اعطانا الله عزوجل سبع خصال لم یعط احداً قبلنا و لایعطی احدا بعدنا : انا خاتم النبیین واکرم النبیین علی الله عزوجل و احب المخلوقین الی الله عزوجل وانا ابوک ؛ ووصیی خیر الاوصیاء واحبهم الی الله عزوجل، هو بعلک؛ و شهیدنا خیر الشهداء واحبهم الی الله عزوجل، و هو حمزه بن عبدالمطلب عم ابیک وعم بعلک؛ ومنّا من له جناحان یطیر فی الجنه مع الملائکه حیث یشاء، وهو ابن عم ابیک و اخو بعلک؛ وسبطا هذه الامه، وهما ابناک الحسن و الحسین و هما سیدا شباب اهل الجنه وابوهما (والذی بعثنی بالحق) خیر منهما. یا فاطمه ! والذی بعثنی بالحق ان منهما مهدی هذه الامه. اذا صارت الدنیا هرجا ومرجا وتظاهرت الفتن وانقطعت السبل واغار بعضهم علی بعض، فلاکبیر یرحم صغیرا و لاصغیر یوقر کبیراً؛ فیبعث الله عند ذلک منهما من یفتح حصون الضلاله وقلوبا غلفا " 11 ". راوی می گوید: پیامبر (صلّی اللّه علیه وآله وسلّم) در بستر مرگ بود. فاطمه (علیهاالسّلام) در کنار سر او مشغول گریه شد؛ ناگاه صدای ناله اش بلند شد. پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) سر خود را بلند کرد و فرمود: عزیزم فاطمه! چرا گریه می کنی؟ عرض کرد: پس از شما، از ضایع شدن و مورد ستم قرار گرفتن می ترسم. فرمود: محبوبهِ من! آیا نمی دانی که خداوند عزوجل نظری بر اهل زمین کرد، و مرا از میان آنها انتخاب نموده و مبعوث کرد؛ در مرتبه دوم که نظر کرد، از بین آنها شوهر تو را انتخاب کرد و به من وحی کرد که تو را به ازدواج او در آورم. ما اهل بیتی هستیم که خداوند هفت خصلت به ما داده، که به احدی قبل از ما و بعد از ما نداده : من خاتم پیامبران و کریمترین پیامبران و محبوبترین خلق نزد خداوند هستم، و من پدر تو هستم؛ و وصی من بهترین اوصیا و محبوبترین آنها نزد خداوند است، و او شوهر توست؛ و شهید ما بهترین شهدا و محبوبترین آنها نزد خداوند است، و آن حمزه عموی پدر و شوهر تو می باشد؛ و از ما کسی هست که صاحب دو بال است در بهشت که همراه ملائکه پرواز می کند، و او پسر عموی پدر و برادر شوهر تو می باشد؛ و از ما خاندان است دو سبط، این امت که آنها دو فرزند تو، حسن و حسین (علیهماالسلام) هستند، که سرور جوانان بهشتند، و پدر آنها بهتر از آن دو می باشد. ای فاطمه! سوگند به کسی که مرا به رسالت مبعوث نمود، از آن دو، مهدی (علیه السّلام) این امت می باشد. آن گاه که دنیا را هرج و مرج فرا گیرد و آشوب ها آشکار گردد؛ راه ها بسته شده و برخی، بعضی دیگر را به تاراج برند؛ نه بزرگی بر کوچکی رحم نماید و نه کوچکی احترام بزرگتر را رعایت کند؛ در آن هنگام خداوند متعال کسی را بر می انگیزد که دژها و قلعه های گمراهی و دلهای بسته شده را فتح می کند... ب: همزمان با تولد امام حسین (علیه السّلام) به حضرت زهرا (علیهاالسلام) خبر داده می شود که حسینش را شهید خواهند کرد. حضرت زهرا (علیهاالسّلام) ناراحت و گریان میشود امّا خبر میآید که مهدی امت از ذریّه او خواهد بود. در این رابطه، روایاتی است " 12 " که دو نمونه از آنها ذکر می شود: عن ابی عبدالله (علیه السّلام)قال: دخلت فاطمه (علیهاالسّلام)علی رسول الله (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) و عیناه تدمع؛ فسالته : مالک؟ فقال: انّ جبرئیل (علیه السّلام) اخبرنی اَنّ اُمتی تقت ل حُسینا؛ فَجَزَعَت وشقّ علیها؛ فاخبرها بمن یملک من ولدها؛ فطابت نفسُها وسکنت. " 13 ". امام صادق (علیه السّلام) فرمود: فاطمه (علیهاالسّلام) وارد بر پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) شدند؛ دیدند اشک از چشمان پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) جاری است. سؤال کردند: علت گریه چیست؟ فرمودند: جبرئیل (علیه السّلام) به من خبر داد که امت من حسین را می کشند. حضرت زهرا (علیهاالسّلام) هم شروع به گریه و ناله کرده و این سخن بر او سخت آمد تا اینکه پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) به او خبر دادند که یکی از فرزندان او سلطه پیدا می کند؛ پس او خوشحال و ساکت شد. در روایت دیگری ، امام صادق (علیه السّلام) می فرماید: ان جبرئیل (علیه السّلام) نزل علی محمد (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) فقال یا محمد! ان الله یقروِ علیک السلام و یبشرک بمولودی ولد من فاطمه (علیهاالسّلام) تقتله امتک من بعدک.... و یبشرک انه جاعل فی ذریته الامامه والولایه والوصیه ، ثم ارسل الی فاطمه (علیهاالسّلام): ان الله یبشرنی بمولود یولد منک تقتله امتی من بعدی ...: ان الله جاعل فی ذریته الامامه والولایه والوصیه ؛ " 14 ". جبرئیل بر پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) نازل شد و عرض کرد: خداوند سلام به تو می رساند و بشارت می دهد تو را به فرزندی که از فاطمه (علیه السّلام) متولد می شود؛ اما امت تو، بعد از تو، او را می کشند.... و به تو بشارت می دهد که در فرزندان او امامت، ولایت ووصایت را قرار می دهم. سپس کسی را فرستادند نزد حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) که: خداوند مرا بشارت داده به فرزندی که از تو متولد می شود، ولی امت من بعد از من او را می کشند؛ ...: و خداوند در فرزندان او امامت، ولایت و وصایت را قرار می دهد؛ ... فاطمه الگوی مهدی " 15 ". الگو سازی و شناساندن الگوی مناسب از جمله روشهای اسلام برای ارائه برنامه زندگی و ارشاد به کمالات و مقامات معنوی است، خداوند در قرآن در دو مورد الگو معرفی می کند: یکی در سوره احزاب، آیه 21 «لقد کان لکم فی رسول اللّه اسوه حسنه» و دیگری در سوره ممتحنه، آیه تا 6 «قد کانت لکم اسوهٌ حسنه فی ابراهیم والذین معه... لقد کان فیهم اسوهٌ حسنهٌ...». در آیات بالا حضرت ابراهیم و رسول اکرم و کسانی که با ایشان هستند به عنوان الگو شناسانده شده اند. پس الگو منحصر به شخص پیامبر و ابراهیم (علیهما السلام) نیست؛ بلکه هر کس - به تمام معنا - در راه اینان باشد می تواند الگو واقع شود. پس اینکه امام زمان (علیه السّلام) حضرت زهرا (علیهاالسّلام) را الگوی خود قرار می دهد؛ " 16 " از آن روست که حضرت زهرا (علیهاالسّلام) جزو «والذین مَعَه» " 17 " است ، و اوکسی است که از هر جهت حتی در راه رفتن و سخن گفتن و در سیرت و صورت شبیه پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) است. دلیل این مطلب روایات متعددی است که عامه و خاصه نقل کرده اند؛ که در ذیل به عنوان نمونه، دو روایت ذکر می شود: الف: عن عایشه: ما رایت احداً اشبه سمتا و دلاّ وهدیا وحدیثا برسول الله (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) فی قیامه وقعوده من فاطمه (علیهاالسّلام). " 18 ". شبیه تر از فاطمه به پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) در راه رفتن، آرامش، وقار، سیرت، سخن گفتن، ایستادن و نشستن ندیدم. ب: روایاتی که پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم)؛ به حضرت زهرا (علیهاالسّلام) فرمود؛ از جمله: ان الله یغضب لغضبک ویرضی لرضاک؛ من آذاها فقد آذانی و یریبنی مارابها ویؤذینی ما آذاها. " 19 ". او آئینه تمام نمای پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) است و درجه ی ایمان او به نهایت کمال رسیده است. پیامبر (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) به سلمان فرمودند: یا سلمان ! ابنتی فاطمه ملا الله قلبها وجوارحها ایماناً الی م شاشها، تفرغت لطاعه الله. " 20 ". ای سلمان ! خداوند قلب و اعضای فاطمه، تا سر نرمی استخوانهای او، را پر از ایمان نموده؛ که برای عبادت خداوند خود را از همه چیز فارغ می سازد. فاطمه و مهدی در سوره قدر عن ابی عبدالله (علیه السّلام) انه قال: انا انزلنا ه فی لیله القدر. اللیله فاطمه والقدر الله؛ فمن عرف فاطمه حق معرفتها، فقد ادرک لیله القدر؛ و انما سمیت فاطمه، لان الخلق فطموا عن معرفتها " 21 ". امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: «لیله» در «انا انزلناه فی لیله القدر»، فاطمه (علیهاالسّلام) است؛ و قدر، خداوند. پس کسی که حضرت زهرا (علیهاالسّلام) را آنگونه که سزاوار است بشناسد شب قدر را درک کرده است؛ و همانا او را فاطمه نامیدند، چرا که مردم نمی توانند او را بشناسند. در ادامه حدیث چنین آمده است اَو مِن معرفتها (الشک من ابی القاسم) یعنی راوی که روایت را نقل می کند، شک دارد که حضرت فرمودند «عن معرفتها» یا فرمود «من معرفتها» وقوله «و ما ادراک ما لیله القدر، لیله القدر خیر من الف شهر» یعنی خیر من الف مومن وهی ام المومنین «تنزل الملائکه والروح فیها» و الملائکه ، المؤمنون الذین یملکون علم آل محمد (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) والروح القدس هی فاطمه (علیهاالسّلام) «باذن ربهم من کل امر، سلام هی حتی مطلع الفجر» یعنی حتی یخرج القائم (علیه السّلام). " 22 ". امام صادق (علیه السّلام) می فرماید: «لیله القدر خیر من الف شهر» یعنی او بهتر از هزار مؤ من است؛ او مادر مؤ منین است، «تنزل الملائکه (ملائکه نازل می شوند)» مراد از ملائکه مؤمنان هستند، که علم آل محمد (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) را فرا می گیرند و مراد از «الروح القدس»، فاطمه (علیهاالسّلام) است و «حتی مطلع الفجر» یعنی تا زمانی که قائم (علیه السّلام) ظهور کند. در کتاب تأویل الایات، شرف الدین نجفی روایت دیگری از امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که فرمودند: «لیله القدر خیر من الف شهر» یعنی فاطمه، فی قوله تعالی «تنزل الملائکه و الروح فیها»، و الملائکه فی هذا الموضع، المؤمنون الذین یملکون علم آل محمد (علیهم السلام) و «الروح»، روح القدس و هی فاطمه (علیهاالسّلام) «من کل امر سلام» ، یقول کل امر سلّمه «حتی یطلع الفجر» یعنی حتی یقوم القائم (علیه السّلام). " 23 ". «لیله » فاطمه است و «ملائکه» مؤمنین هستند، که علم آل محمد (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) را فرا می گیرند و «روح»، روح قدس است، که فاطمه می باشد «من کل امر سلام» می گوید: هر امری که سالم قرار داده او را «حتی یطلع الفجر» یعنی تا قیام قائم (علیه السّلام). خلقت هستی طفیل هست او چرخ می چرخد به میل دست او لیله القدر است و مخفی قدر او شرح ها دارد علوم صدر او " 24 ". جا دارد که توضیح مختصری پیرامون تشبیه حضرت زهرا (علیهاالسّلام) به لیله در این آیات شریفه بدهیم. این تشابه از وجوهی است. 1- مردم، منزلت، عظمت و جایگاه والای شب قدر را نشناخته اند، و قدر و منزلت حضرت زهرا (علیهاالسّلام) هم در نزد مردم ناشناخته مانده است علا وه بر اینکه قبر او را هم کسی نمی داند. 2- همان طور که در شب قدر تفریق بین امور می شود؛ همچنین به وسیله فاطمه (علیهاالسّلام) بین حق و باطل و مؤ من و کافر فاصله می افتد. 3- همان طور که شب قدر ظرف نزول آیات و سوَر است؛ حضرت زهرا (علیهاالسّلام) هم ظرف امامت و مصحف است. 4- شب قدر، معراج انبیا و اولیاست؛ همچنین ولایت حضرت زهرا (علیهاالسّلام) مرقات وصول انبیاست به نبوت، رسالت و عظمت «ما تکاملت النبوه لنبی حتی اقر بفضلها و محبتها» 5 - شب قدر، منشأ فیوضات و کمالات است؛ همچنین توسل به حضرت زهرا (علیهاالسّلام) وسیله خیرات و برکات و دفع بلیات است. 6- شب قدر بهتر است از هزار شب؛ و حضرت زهرا (علیهاالسّلام) بهترین زنان اولین و آخرین است؛ بلکه او بهترین اهل زمین است از جهت عنصر و شرف و کرم. هی مشکاه نور الله جل جلاله زیتونه عمّ الوری برکاتها " 25 ". برای تأیید بعضی از وجوه فوق، روایت مفصل و زیبایی را مرحوم کلینی نقل می کند؛ که به اختصار ذکر می کنیم: مرد نصرانی طالب حقیقت، خدمت امام موسی بن جعفر (علیه السّلام) رسید و مطالبی را سؤال نمود. یکی از آن مطالب این بود که: اخبرنی عن کتاب الذی انزل علی محمد (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) و نطق به، ثم وصفه بما وصفه به. فقال: «حم، والکتاب المبین، انا انزلناه فی لیله مبارکه انا کنا منذرین، فیها یفرق کل امر حکیم» " 26 " ما تفسیرها فی الباطن؟ فقال : اما «حم» فهو محمد، صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم، و هو فی کتاب هود الذی انزل علیه، و هو منقوص الحروف؛ و اما «الکتاب المبین» فهو امیرالمؤ منین علی (علیه السّلام)؛ و اما «اللیله» ففاطمه (علیهاالسّلام) «فیها یفرق کل امر حکیم» یقول یخرج منها خیر کثیر فرجل حکیم فرجل حکیم فرجل حکیم... " 27 ". به حضرت عرض کرد: به من خبر بده از کتابی که بر محمد (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) فرود آمده و به آن گویا گشته و آن را به صفاتی موصوف نمود و در حقش گفته است «حم؛ سوگند به کتاب روشن و آشکار؛ به درستی که ما آن را در شب مبارکی فرود فرستادیم ، به درستی که ما بیم دهنده ایم؛ در آن شب جدا شود هر امر محکمی» تفسیر آن در باطن و حقیقت چیست؟ حضرت فرمودند: اما «حم» همان محمد (صلّی اللّهُ علیه وآله وسلّم) است که در کتاب هود پیامبر با حروف ناقصه آمده است (میم اول و دال آخرش حذف شده)؛ و اما «کتاب مبین» همان امیرالمؤ منین علی (علیه السّلام) است؛ و اما مقصود از«لیله» و شب همانا فاطمه (علیهاالسّلام) می باشد؛ و اما اینکه فرموده «در آن جدا می شود هر امر محکمی» یعنی بر آید از فاطمه (علیهاالسّلام) خیر بسیار و فراوان، مردی حکیم، سپس مردی حکیم، سپس مردی حکیم " 28 ". شباهتهای حضرت زهرا (علیهاالسّلام) و حضرت مهدی (علیه السّلام) بین این دو بزرگوار شباهتهایی در اسمها و صفات وجود دارد؛ که در ذیل به بیست و پنج مورد از آن اشاره می شود. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه