معنای «تعیین و تعیّن» و «تغییر و تغیّر» چیست؟ تفاوت و شباهت‌های «تعیین» با «تعیّن» و «تغییر» با «تعیّن» دارد؟ چیست؟

الف. معنای تغییر و تغیّر در لغت و اصطلاح«تغییر» و «تغیّر» از ماده «غیر»؛ به معناى «تغییر صورت چیزى بدون تغییر ذات آن»، «تبدیل به غیر»،[1] «تحوّل و دگرگون شدن چیزی»،[2] است.این دو کلمه؛ در اصطلاح فقهی، فلسفی و عرفانی به کار رفته است:1. در اصطلاح فلسفی و عرفانی؛ یعنی چیزی به حالتی دربیاید که قبلاً نبوده است.[3] مفهومى است که براى انتزاع آن باید دو چیز یا دو حالت یا دو جزء یک چیز را در نظر گرفت که یکى زایل شود و دیگرى جایگزین آن گردد و حتى می‌توان معدوم شدن چیزى را تغیّر نامید از آن جهت که وجود آن تبدیل به غیر وجود (یعنى عدم) می‌شود، گویا این‌که عدم واقعیتى ندارد. حدوث را نیز می‌توان تغیّر نامید از آن جهت که عدم سابق تبدیل به وجود می‌گردد.[4]2. در اصطلاح فقهی؛ یعنی استحاله شدن، تبدیل شدن به چیز دیگری غیر از آن چیز اول که مربوط به جسم می‌باشد.[5]3. در اصطلاح عرفانی؛ تغییر و تغیّر راجع به دگرگونی حالات روحی و نفسانی می‌باشد و کاری به دگرگونی جسمی ندارد.شباهت‌های تغییر و تغیّر از لحاظ ثمره و نتیجه مثل هم هستند. مثلاً هر دو از لحاظ جسمی یا روحی دگرگون شده‌اند.تفاوت آنها در کیفیت تغییر و دگرگونی است. در تغییر، از اول قصد دگرگون شدن هست ولی در تغیّر این‌طور نیست.ب. «تعیین» و «تعیّن» در لغت و اصطلاحتعیین و تعیّن در لغت؛ به معنای اختصاص دادن و لازم شدن چیزی بر چیز دیگر است،[6] اما در اصطلاح علمی:1. اصطلاح تعیین و تعیّن در اصول فقه در بحث اقسام وضع کاربرد دارند؛ مثلاً وضع تعیّنی به این معنا است که زیاد به‌کاربردن لفظ در یک معنا به حدى رسیده است‌ که خودبخود تعیّن پیدا کرده و مختص به این معنا شده به‌طورى که هرگاه ‌انسان آن‌را می‌شنود ذهنش به همین معناى جدید منتقل می‌شود.[7] اما تعیین، حالت خودبخودی نداشته و نیاز به وضع دارد.2. در فلسفه و کلام و عرفان؛ به معنای امری است که یک شیء با آن منفرد می‌گردد و از بقیه چیز‌ها امتیاز پیدا می‌کند، به‌طوری که دیگر اشیا در آن هیچ‌گونه اشتراکی ندارند.[8]ناگفته نماند که؛ در متون عرفانی، تعیّن بیشتر به معنای تمیّز ذات حق تعالی در هر مرتبه از مراتب ظهور است.[9]ثمره عملی و نتیجه کار دو لفظ تعیین و تعیّن یکی است، و برای حکم کردن درباره آنها فرقی بین آنها نیست. اما تفاوت آنها در چگونگی مشخص شدن چیزی برای چیزی است. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه