آيا حضرت ساره با آن همه مقام به حضرت هاجر حسادت کرد؟

ابتداء ذکر چند مقدمه ضروري است: 1. مقام عصمت، داراي درجات و مراتبي است: عصمت از گناه (از شرک و کفر تا گناهان کبيره و صغيره و مکروهات و...) عصمت از خطا و اشتباه عصمت از سهو و نسيان عصمت از عيوب جسمي و اخلاقي و هر چه موجب تنفر مردم از انسان گردد اکثر دانشمندان شيعه همه مراتب فوق را براي 3 گروه از انسان ها قائلند: 1. پيامبران؛ 2. امامان؛ 3. برخي اولياي الهي مانند حضرت فاطمه زهرا 2. در بقيه انسان ها، همه مراتب عصمت وجود ندارد (يا حداقل قابل اثبات نيست) امّا برخي بيشتر و برخي کمتر، مرتبه اي از عصمت دارند. 3. در مورد مادران پيامبران و امامان (به جز حضرت زهرا و حضرت مريم ـ سلام الله عليها ـ آنچه قابل اثبات است با دليل هاي عقلي و نقلي، اين است که آنها در دو جهت معصومند: 1. شرک و کفر (مخصوصا از زمان انعقاد نطفه پيامبر و امام در رحم مادر. 2. آلودگي هاي جنسي مانند بي عفتي و ناپاکي مرحوم سيد شبر در کتاب «حق اليقين» مطلبي در مورد مادران ائمه ـ عليهم السلام ـ دارند که قابل تعميم به مادران پيامبران نيز مي باشد: آنچه از نقل ظاهر است و عقل آن را مساعدت مي نمايد اين است که بايد ايشان (مادران ائمه) عفيف، طاهر، نجيب و منزه (از آلودگي) و مسلمان باشند در هنگام انعقاد نطفه در رحم هايشان». با اين مقدمات، نتيجه مي گيريم که اگر زني خطائي نمود يا چيزي را فراموش کرد يا حتي گناهي مرتکب شد که البته خارج از دو حيطه مذکور است، مي تواند مادر پيامبري از انبياء الهي گردد؛ پس حتي اگر بپذيريم حضرت ساره به حضرت هاجرحسادت نموده اند، اشکالي پيش نمي آيد. جواب دوم: اصولا در منابع اسلام و غير اسلامي، به حسادت ورزيدن تصريح نشده است. آنچه در منابع، داستان حضرت ساره را نقل مي کند (تا آنجا که نگارنده، جستجو کرده است)، در دو مورد زير است: 1. عهد عتيق، کتاب تورات، سفر تکوين، فصل 21، آيه 9 و 10. 2. حديث امام صادق منقول از تفسير علي بن ابراهيم قمي اينک بررسي هر دو منبع: 1. تورات: و ساراه پسر هاجر مصري را که به جهت ابراهيم زائيده شده بود ديد که استهزاء مي نمايد ـ و به ابراهيم گفت که اين کنيزک و پسر او را اخراج نما زيرا که پسر اين کنيزک با پسر من اسحاق وارث نخواهد شد. بررسي اين منبع: اولا: تورات موجود در عهد عتيق، تحريف شده تورات نازل بر حضرت موسي است و نشانه آن وجود تهمت ها و نسبت هاي ناروا به پيامبران الهي است (به عنوان نمونه تهمت زناي با محارم و شراب خواري به حضرت لوط ـ عليه السلام ـ ). بنابراين، کلام تورات قابل اعتماد نخواهد بود. ثانيا: در اين فقره، نام پسر ساره (اسحاق) به ميان آمده، لذا اين قضيه بعد از فرزند دار شدن ساره است پس زمينه حسادت در اين جهت وجود ندارد. 2. تفسير قمي: امام صادق مي فرمايد: ... ساره پس از ولادت اسماعيل و بي فرزندي خود، شديدا اندوهگين گشت و به جهت اين مسئله، ابراهيم ـ عليه السلام ـ را نيز اندوهگين و اذيت مي نمود. بررسي اين منبع: اولا در اين روايت نيز، مسأله حسادت مطرح نشده است، اين که انسان از ديدن نعمت کسي و نداشتن خود ناراحت شود، حسادت نيست بلکه ممکن است حسرت باشد. ثانيا: مسأله اذيت کردن ابراهيم ـ عليه السلام ـ نيز ممکن است عمدي نباشد و حضرت ساره با توجه به اندوه شديد، ناخواسته رفتاري مرتکب مي شده که حضرت ابراهيم ـ عليه السلام ـ را اذيت و ناراحت مي ساخته است. پس از اين حديث هم، عملي که موجب شرک و کفر باشد يا عفت و پاکدامني را زير سؤال ببرد، در مورد حضرت ساره نقل نشده است. سخن آخر: اگر چه بيان شد که مقام حضرت ساره به اندازه همسر و فرزندانش نيست يعني از مقام والاي عصمت برخوردار نيست، امّا در قرآن، فضائلي براي ايشان بيان شده است که اين آيات شريف را حسن ختام اين مطالب قرار مي دهم: 1. او مادر حضرت اسحاق و يعقوب و پيامبران بني اسرائيل است. وَامْرَأَتُهُ قَآئِمَةٌ فَضَحِکتْ فَبَشَّرْنَاهَا بِإِسْحَقَ وَمِن وَرَاء إِسْحَقَ يَعْقُوبَ 2. ملائکه الهي با او هم سخن شده اند و او را بشارت داده اند. 3. مورد رحمت و برکات الهي واقع شده است. قَالُواْ أَتَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللّهِ رَحْمَتُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ عَلَيْکمْ أَهْلَ الْبَيْتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَّجِيدٌ. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه