خلاصه ای از تاريخ ائمه اطهار(ع) و دوران آنها.

امام علي(عليه السلام)در زمان امامت خود دو دوره داشت: دوره ي اول كه حق خلافت از او غصب شده بود و بيست و پنج سال خانه نشين بود و هيچ برخورد جدي اي با حكام زمان خويش نداشت و حتي در مواردي با آنان در حد تأمين مصالح عالي جامعه ي اسلامي همكاري مي كرد؛ مانند ارائه ي مشاوره به خليفه ي دوم هنگام فتح ايران و نيز قضاوت هاي ايشان در زمان خليفه ي دوم و ميانجي گري بين شورشيان و عثمان در زمان محاصره ي خانه ي او توسط شورشيان؛ و تنها در دوره ي دوم و در زمان حكومت خود با عهدشكنان و كساني كه بر او خروج كرده بودند، برخورد نظامي داشت. امام حسين(عليه السلام) نيز تا سال 60 هجري، كه معاويه از دنيا رفت، برخورد نظامي نداشت. آن گاه كه شيعيان بعد از شهادت امام حسن(عليه السلام) آن حضرت را دعوت به قيام كردند، امام حسين(عليه السلام) تا مرگ معاويه آنان را به صبر و انتظار دعوت نمود و زماني كه معاويه از دنيا رفت و اوضاع و احوال مناسبي براي قيام پيش آمد، آن حضرت قيام كرد. البتّه بايد توجه داشت كه قيام آن حضرت، قيامي سياسي بود كه نهايتاً به برخورد نظامي منتهي شد. پس از واقعه ي كربلا، زمينه ي قيامی مثل قيام امام حسين(عليه السلام) نبود؛ لذا ائمه ي اطهار بيش تر به تربيت و پرورش نيروهاي مكتبي پرداختند و پايه هاي فقهي و اعتقادي جامعه ي شيعه را محكم كردند و در مكتب آن ها فقيهان و متكلمان و صاحبان علوم و فنون مختلف تربيت شدند. بعد از رحلت رسول خدا و پيش آمدن جريان سقيفه و ناديده گرفتن سفارش هاي پيامبر درباره ي جانشيني خود و جريان غدير، دو جريان سياسي مهم به وجود آمد كه منشأ پيدياش فرقه هاي اسلامي گرديد و شقاقي مستمر بين امت اسلام پديد آورد. كساني كه در رأس اين دو جريان بودند عبارتند از: 1. امان و حجج الهي (استمرار نبوت). 2. حاكمان مستبد و دين گريز كه خود را خليفه رسول خدا مي ناميدند. حاكمان همواره امامان را در طول تاريخ اسلام تا آغاز غيبت كبري زير نظر قرار داده، آنان را رقباي اصلي در رسيدن به قدرت تلقي نمودند. ائمه براي ايفاي نقش الهي خود و در مقابل انحرافات، مواضع مختلفي اتخاذ كردند تا نور هدايت و شمع الهي همواره در زمين روشن بماند; ازاين رو، مي توان دوران امامت را به چند مرحله ي حساس تقسيم كرد كه هر يك از اين دوره ها ره آورد و ثمرات ويژه اي را در طول تاريخ اسلام به وجود آوردند تا براي هميشه اصل و اساس دين در بربر انحرافات مختلف مصون بماند. دوره ي اول: از ويژگي هاي اين دوره مواجه شدن با انحرافات و بدعت هاي خلفاي اولين است كه بعد از سقيفه تا پايان خلافت خليفه ي سوم، زمينه پيدايش آنها فراهم مي شد. شعار اصلي و محوري اين دوره حفظ اصل و اساس اسلام با تكيه بر وحدت مسلمين بود كه علي(عليه السلام) علاوه بر مبارزه با انحرافات، با تحمل اين دوره ي طولاني اين نقش مهم را ايفا كرد و در دوره ي خلافت كوتاه مدتش اين جهت گيري، با مبارزهي شديد و جنگ ها و نصايح و تبليغ استمرار يافت. امام حسن(عليه السلام) همين مصالح عاليه را با صلح خود دنبال نمود و امام حسين(عليه السلام) مبارزه ي وسيع خود را با جهاد و افشاگري و شهادت خود استمرار بخشيد و امام چهارم دستاوردهاي مكتب عاشورا را كه عصاره ي تلاش امام علي و امام حسن(عليهم السلام) بود با روش خاص خود كه تربيت شاگردان و دعا و مناجات بود پاسداري نمود. دوره ي اول: مي توان اين مرحله را مرحله ي مواجهه باانحراف حكام و يا رويارويي با بدعتها و انحرافات نام گذاري نمود. سقيفه و روح قبيله گري حاكم بر آن، امام برحق را از خلافت دور نگاه داشت و اين گونه بر امت اسلامي رقم زده شد كه درست پس از وفات رسول اكرم(صلي الله عليه وآله) با تحمل حكومتي منحرف به سر برد. ائمه در اين مرحله، به شكل اساسي روياروي انحراف حكام ايستادند و وحدت امت اسلامي را حفظ نمودند. سرانجام ائمه بين سلطه ي حاكم و منصب خلافت، فرق گذاشتند، و انحراف حكام را از مكتب الهي اسلام جدا نمودند; بدين ترتيب تفاوت بين دو نوع خط مشي، يعني: 1. حكومت و حكام غاصب; 2. امامت و حجت حق را متمايز نمودند. پرداختن به دستاوردهاي اين مرحله از وظايف چهار امام اول بوده است. دوره ي دوم: در اين دوره، ائمه با انحراف علما و مكاتب فقهي منحرف روبه رو گشتند و با مشخص نمودن نشانه هاي اسلام راستين و معرفي اهل آن، به مقابله با انحراف پرداختند. مرحله ي جديد با تلاش امام باقر(عليه السلام) و امام صادق(عليه السلام) و امام كاظم(عليه السلام)حول محور ترسيم مشخصات شيعه، به طور مفصل شكل گرفت. هدف اصلي مرحله ي دوم، آشكار نمودن هر چه بيش تر احكام تشيع و مقررات آن و وسعت بخشيدن معارف آن بود. از اين دوره مي توان به دوره ي تقيّه و آغاز فعاليت هاي فرهنگي و عمق و غنابخشيدن به دين ياد كرده، مبارزه با تهاجمات فرهنگي مختلف و شبهات ديني و تربيت شاگردان در علوم مختلف و فرستادن آنها به نقاط گوناگون براي مبارزه با تهاجمات فرهنگي مكتب هاي مختلف كلامي و فقهي كه از نهضت هاي فكري مختلف به انديشه مسلمانان مي تاخت. محصول مهم اين دوره تأسيس دانشگاه مذهبي شيعه است كه حوزه هاي ديني وعلمي استمرار آن حركت عظيم فرهنگي است. دوره ي سوم: اين مرحله، مرحله ي گسترش فعاليت هاي سياسي و پايگاه هاي مردمي و رشد علمي آن ها در ضمن خط انقلابي مكتب و فرستادن نمايندگان در جهان اسلام و نظم بخشيدن به خطوط افراد خاص امت بود. آغازگر اين مرحله امام رضا(عليه السلام) بود. به طوري كه در اين مرحله، كميت شيعه و پايگاه هاي مردمي در سطحي قرار گرفت كه نزديك بود زمام حكومتي و جو سياسي را به دست گيرد; تا جايي كه خطر جدي براي حكام شد و شيعيان در جهان اسلام افزايش يافتند. ائمه ي اطهار(عليهم السلام) در اين مرحله در دو جهت تلاش مي كردند: 1. برنامه ريزي فكري و رشد آگاهي عقيدتي و گسترش فرهنگ مكتبي; 2. بيدارسازي و به حركت درآوردن روحيه ي انقلابي امت. دوره ي چهارم: در اين مرحله شاهد توجه اهل بيت به اداره ي پايگاه مردمي و حمايت از موجوديت و تربيت آن ها به عنوان پيشگامان مؤمن، و طليعه داراني با ايمان در مقابل تلاش هاي حكومت ظالمانه براي عزل امام و رهبري از صحنه ي سياسي و اجتماعي، و رسيدگي به تمامي تحركات و فعاليت هاي ايشان. در اين دوره، سخت گيري هايي كينه توزانه، و بيش از حد در مبارزه با امام محمد تقي (جواد)، و امام علي النقي (هادي) و امام حسن عسگري(عليهم السلام) اعمال مي شد و اين سخت گيري ها يكي از دلايل اصلي حادثه ي غيبت حضرت صاحب الزمان(عج) است. يكي از نتايج مهم اين دوره ايجاد نهاد وكالت و نيابت در تمام نقاط جهان اسلام است. كه در دوره غيبت صغري تكامل يافت و مقدمه اي شد براي دوره ي غيبت كبري كه دوره ي وكالت و نيابت عامه جاي نيابت خاصه را گرفت و به شكل گيري نهاد مرجعيت شيعه منجر شد و تا دوران ظهور، حفظ و پاسداري از دين به عهده ي مرجعيت و علماي شيعه نهاده شد. دوره ي پنجم: آن هم مرحله ي ظهور قائم آل محمد(صلي الله عليه وآله) است كه زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد و بساط ظلم و جور را برخواهد چيد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه