از ديدگاه قرآن عوامل و راههاي شكوفائي فطرت چيست؟

با توجه به اين كه خداشناسي و خداگرايي و بلكه گرايش انسان به دين ، فطري انسان هاست و در نهاد و نهان همه تعبيه شده است ، خداوندانبيا را ارسال كرده ، تا انسان ها را هدايت كرده و فطرت ديني آنها را شكوفا سازند . راه هاي شكوفايي فطرت در قرآن متعدد است كه به بعضي از آن اشاره مي شود : 1ـ تعاليم الاهي توسط انبيا خداوند در مقام بيان وظايف پيامبر اسلام(ص) فرموده است: «يَتلُوا عَليهم اياته و يُزكيهم و يُعلمهم الكِتاب و الحِكمه» آل عمران/164 اولين وظيفه رسالت، تلاوت آيات الاهي است و دومين وظيفه ، تزكيه روح و سومين وظيفه تعليم كتاب و حكمت است . تعليمات پيامبر دو دسته است . بخشي از آن، تعاليم عقلي است كه قرآن كريم با استدلال هاي عقلي بشر را به نتايج آنها هدايت مي كند ، يعني مطالبي را كه انسان نمي داند . به انسان مي آموزاند . و بخشي از آن ، تبيين مطالب فطري و احياي خاطره هاي دروني بشر است كه انسان ها آنها را به همراه آفرينش خود دارند . پيدايش علوم حصولي از قبيل بخش اول است . يعني انسان چيزي را كه نمي داند از راه حواس ظاهري ،مانند سمع و بصر و غيره و حواس باطني ، مانند وهم و خيال و عقل ، مقدمات فكري آنها را فراهم ميكند و سپس انها را تجزيه و تحليل نموده و سرانجام به معارف عقلي و علوم كلي راه مي يابد. قرآن كريم روش فكري فراگيري دانش را، با اين آيه تبيين مي كند كه فرمود: «وَالله أَخْرَجكُم مِن بُطون أُمَهاتكم لا تعلمون شيئاَ و جعل لكم السَمعَ و الأَبصار و الأِفئِدَة لَعلَكم تَشكرون» نحل/78 وقتي انسان از مادر متولد مي شود چيزي از علم حصولي و دانش هاي عادي را نمي داند . خدا به انسان گوش و چشم و دل عطا كرد تا شاكر باشد ، شكر گزاري نعمت مجاري ادراكي اين است كه از راه احساس و استقراء و تجربه و تفكر ، دانشها رافرا گيرد . خداوند به همين منظور ابزار مساعدي به انسان مرحمت فرمود ، تا با استمداد از آن باجهان خارج از ذهن خود ارتباط علمي برقرار كند و از اسرار آن آگاه شود و از اين رهگذر به مرحله تعقل برسد ، و به علم حصولي دسترسي پيدا كند. ظهور علوم حضوري و شكوفايي دانش هاي شهودي از قبيل بخش دوم است ، يعني چيزي است كه انسان خطوط اصلي آن را مي داند، ليكن به آنها آگاهي تفصيلي ندارد، به وسيله تعليم پيامبران مورد تنبيه قرار ميگيرند و تدريجاَ از نهان به صحنه دل مي آيند . آنگاه به علم حصولي ترجمه و تبديل مي شوند. پس يك راه براي شكوفايي فطرت ، همان راه فكري و طريق استدلال و علم حصولي است كه انبيا آن را در اختيار انسان قرار ميدهند ، تا انسان فطرت خود را با آن شكوفا سازد . 2 ـ تزكيه نفس و رياضت و تقوا راه دوم ، براي شكوفايي فطرت راه تقوا و تهذيب نفس است، يعني انساني كه روحش را از طريق رياضت ، تهذيب ودلش را تزكيه و تطهير كرد ، غيب جهان و ملكوت عالم را مشاهده ميكند . منطق قرآن كريم آن است كه اگر انسان علاقه اش را از دنيا كم كند ، حقايق الهي از قلبش مي جوشد و اين ظهور حقايق، يا براي ان است كه در نهاد او اين معارف ذخيره شده بود و وقتي حجابها كنار رفت ، آنچه در د ل او ذخيره شده بود شكوفا مي شود ويا براي آن است كه پرده دل را كنار زده و آيينه دل را گردگيري كرده ، اسرار عالم در آيينه دل مي تابد و او مشاهده ميكند . تهذيب نفس از گزند علاقه به دنيا ، به هر دو مبنا و معنا ، چنان در انسان اثر ميگذارد كه انسان با اسرار عالم آشنا مي شود . براي آشنايي به حقايق جهان هستي . هم راه تفكر وجود دارد كه با علم حصولي انسان را با آن حقايق آشنا مي سازد و هم راه تقوا وجود دارد كه انسان را با علم حضوري به حقايق عالم آگاه مي كند . البته جمع بين اين دو راه ، هم ممكن است و هم سودمند . يعني آنان كه راهيان راه تفكرند ، اگر با تقوا باشند ، نتايج علم حصولي آنها صحيح تر و عميق تر خواهد بود و آنان كه سالكان كوي تقوا و تهذيب نفس اند ، اگر با براهين عقلي آشنا باشند مشهودات علم حضوري آنهاكامل تر و روشن تر خواهد بود . اما اگر كسي نتوانست ، بين آن دو راه جمع كند و امر داير شد ، بين راه تفكر و علم حصولي و راه تقوا و علم شهودي، انتخاب علم شهودي و پيمودن راه تقوا و تهذيب نفس شايسته تر است؛ زيرا اين راه ، هم مقدور همه انسان هاست، هم پيوسته مقدور انسان است و كاربرد و تأثير آن از كاربرد راه تفكر و علم حصولي بيشتر است. البته جمع سالم بين دو راه، مخصوص انسان كامل است .eporsesh.com .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه