نقش ابوبکر در کتابت قران چه بود؟

پیامبر اکرم(ص) اهتمام بسیاری به نگارش آیات الهی داشت و از این رو در مکه و در مدینه زبده‌ترین باسوادان را برای کتابت آن‌ها انتخاب نمود. اولین کسی که در مکه عهده¬دار کتابت بویژه کتابت وحی شد، علی بن ابی‌طالب (ع) بود که تا آخرین روز حیات پیامبر به این کار ادامه داد. پیامبر(ص) نیز اصرار فراوان داشت تا علی(ع) آنچه را نازل می‌شود، نوشته و ثبت نماید تا چیزی از قرآن و وحی آسمانی از حضرت علی(ع) دور نماند. سلیم بن قیس هلالی می‌گوید: نزد علی (ع) در مسجدکوفه بودم و مردم نیز گرد او بودند. فرمود: «پرسش‌‌‌های خود را تا در میان شما هستم از من دریغ مدارید و در باره کتاب خدا از من بپرسید. به خدا قسم آیه‌ای نازل نشد مگر آنکه پیامبر گرامی آن را بر من ‌خواند و تفسیر و تاویل آن را به من ‌آموخت.» عبداللّه بن عمرو یشکری معروف به ابن‌الکوا، یکی از پرسش¬کنندگان صحابه علی (ع) و بسیار دانا و دانشمند بود. از ایشان پرسید: آنچه نازل می‌گردید و شما حضور نداشتید، چگونه است؟ امام علی (ع) فرمود: «هنگامی که به حضور پیامبر می‌رسیدم، می‌فرمود: یا علی در غیبت تو آیه‌‌‌هایی نازل شد، آنگاه آن‌ها را بر من می‌خواند و تاویل آن‌ها را به من تعلیم می¬داد.»( السقیفه، ص214- 213)نقل شده اولین کسی که در مدینه عهده¬دار کتابت وحی گردید، ابی ‌بن کعب انصاری بود. او قبلا در زمان جاهلیت نوشتن را می‌دانست. محمد بن سعد می‌نویسد: «کتابت در میان عرب کمتر وجود داشت و ابی ‌بن کعب از جمله کسانی بود که در آن دوره کتابت را فراگرفته بود.»( الطبقات الکبری، ج3، ص59) نیز از زید بن ثابت به عنوان نگارنده برخی آیات نام برده شده است(اسدالغابه، ج1، ص50؛ الطبقات الکبری، ج2، ص115)بنابراین عمده‌ترین کاتبان وحی، علی بن ابی‌طالب(ع)، ابی بن کعب و زید بن ثابت بودند و در این میان هیچ نامی از خلفا به خصوص ابوبکر برای کتابت قرآن برده نشده است.البته برخی علمای اهل تسنن قائلند بعد از وفات پیامبر(ص) اولین نسخه واحد قرآن در زمان خلافت ابوبکر، به سعی عمر و بدست زید بن ثابت تهیه شده‌است(خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۶۳۴) ولی این روایت مورد اتفاق نیست و شواهد بسیاری برخلاف آن وجود دارد. نیز قرآن‌پژوهان بزرگ شیعه از جمله آیت‌الله خویی و مرتضی جعفر عاملی برآنند که قرآن در زمان پیامبر کاملاً و تماماً مکتوب بوده ‌است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه