مگر نمی گویند که خداوند نیروی مطلق است پس آیا خداوند می تواند موجودی قویتر از خود به وجود آورد؟ اگر جواب مثبت باشد که موجود قوی تر از خداوند می شود و دیگر خداوند نیروی مطلق نیست و اگر جواب منفی باشد نفی قدرت مطلق بودن خداوند است، پس جواب چیست‌؟

این سوال را از زوایای گوناگونی می توان جواب داد که به چند مورد اشاره می شود. 1ـ فرض قادر مطلقی قادرتر از قادر مطلق خلف فرض و تناقض است. یعنی «قادرتر از قادر مطلق» تعبیری است پارادکسیکال و خود انکارگر مثل تعبیر «مثلث چهارضلعی» یا مثل تعبیر «خطّ بی انتهای هزارمتری». قادر مطلق یعنی قادری که قادرتر از او غیرقابل فرض است. بنا بر این وقتی پرسیده می شود: آیا قادر مطلق می تواند قادرتر از خود را به وجود آورد؟ معنایش این است که : آیا قادر مطلق در عین اینکه قادر مطلق است می توان قادر مطلق نباشد؟ یعنی یک موجود ، در آنِ واحد هم قادر مطلق باشد هم قادر مطلق نباشد. روشن است که این امر تناقض بوده محال ذاتی است.2ـ هر قادر مطلقی خداست و خدا یعنی واجب الوجود ؛ و واجب الوجود یعنی موجودی که مخلوق و معلول نیست. حال اگر خدا موجودی بیافریند که قادر مطلق باشد همان مخلوق ، خدا خواهد بود. در حالی که خدا بودن و مخلوق بودن نقیض یکدیگرند. پس از چنین فرضی تناقض لازم می آید.3ـ مخلوق یعنی معلول ؛ و هر معلولی از نظر وجودی ضعیفتر از علّت خود خواهد بود ؛ چرا که علّت یعنی وجود دهنده و معلول یعنی وجود گیرنده و روشن است که وجود گیرنده از نظر وجودی نمی تواند از وجود دهنده اش قویتر باشد. بنا بر این ، فرض وجود مخلوقی قادرتر از خدا یعنی فرض موجودی ضعیفتر از خدا که قویتر از خدا هم هست. یعنی یک موجود ، در آنِ واحد هم قویتر از خدا باشد هم ضعیفتر از او ، که تناقض بودن این امر روشنتر از خورشید است. 4ـ تحلیل علمی از قدرت مطلق کلمه ی نیرو ، توان و قوّت که در زبان فارسی معادل واژه ی قدرت به کار می روند ، به هیچ وجه رساننده ی معنی این لفظ قرآنی نیستند. لذا قبل از ورود در اصل بحث ابتدا باید دید قادر بودن خدا از دیدگاه قرآن کریم به چه معناست. قدر یعنی اندازه و حدّ و مرز ؛ لذا گفته می شود: سواد فلانی چقدر (چه قدر) است؟ یعنی قدر و اندازه و حدّ و مرز سواد فلانی تا کجاست؟ مقدار و تقدیر و مقدّر و قدیر و قادر نیز از همین واژه است. بنا بر این قادر یعنی تقدیر کننده ، محدود کننده و حدّ و اندازه دهنده. این مطلب از آیات قرآنی نیز به وضوح قابل استفاده است. خداوند متعال در فرموده اند: « أَ لَمْ نَخْلُقْکُمْ مِنْ ماءٍ مَهینٍ (20) فَجَعَلْناهُ فی قَرارٍ مَکینٍ (21) إِلى قَدَرٍ مَعْلُومٍ (22) فَقَدَرْنا فَنِعْمَ الْقادِرُون ـــــــ آیا شما را از آبى پست و ناچیز نیافریدیم، (20) سپس آن را در قرارگاهى محفوظ و آماده قرار دادیم، (21) تا اندازه ی معلوم و معیّن. (22) ما آن را تقدیر نمودیم ، پس چه نیکو قادری هستیم ما.» (المرسلات:23) همچنین فرمود: « إِنَّا کُلَّ شَیْ ءٍ خَلَقْناهُ بِقَدَرٍ ــــــــ ما همه چیز را با اندازه و حدّ و حدودی آفریدیم.» (القمر: 49) باز فرمود: « قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْ ءٍ قَدْراً ـــ و خدا براى هر چیزى اندازه و حدّی قرار داده است» (الطلاق:3)در این آیات شریفه به وضوح ملاحظه می شود که خداوند متعال قادر را به معنی تقدیر کننده و هندسه دهنده (اندازه دهنده) به کار برده و بیان داشته است که همه ی مخلوقات خداوند متعال دارای قدر و حدّ و اندازه ی وجودی خاصّ خود هستند و هیچ مخلوقی نمی تواند محدود به حدّ خاصّی نباشد. خداوند متعال در آیه ی 16 فجر کلمه ی « قدر» را به معنی محدود بودن نیز به کار برده است. « وَ أَمَّا إِذا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ فَیَقُولُ رَبِّی أَهانَن ـــــــــ و امّا هنگامى که براى امتحان، روزیش را بر او تنگ و محدود مى سازیم ، مى گوید: «پروردگارم مرا خوار کرده است.»» (الفجر:16)امّا مطلق یعنی رها ، غیر محدود ، بدون قید و بند ، آزاد ، موجودی که هیچ مانعی در برابرش نیست ، موجودی که محدود کننده ای ندارد.با توجّه به مطالب پیش گفته قادر مطلق یعنی تقدیر کننده ای که تقدیر کننده ای ندارد ؛ محدود کننده ای که محدود به هیچ حدّی نیست ؛ هندسه بخشی که هندسه (اندازه) ندارد ؛ مرز آفرینی که مرز ندارد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه