بررسی قیام ۱۹دی و تأثیر آن در پیروزی انقلاب اسلامی

الف- چگونگی شکل گیری قیام 19دی قم: برخی درج مقاله توهین آمیز روزنامه اطلاعات درباره امام خمینی در دی ماه 1356 را نقطه شروع انقلاب اسلامی قلمداد می کنند. (1) لکن با توجه به ماهیت اسلامی انقلاب و روند حوادث و رویدادهای نهضت امام خمینی از 15 خرداد 42 به این سو، باید فتحادثهای که مشعل انقلاب را روشن ساخت و عامل شتاب زای انقلاب گردید، انتشار مقاله مذکور با امضای مستعار احمد رشیدی مطلق در 17 دی ماه 56 بود. شاه برای گروههای چریکی که گاه دست به عملیات تروریستی می زدند یا گروههای روشن فکری که اغلب با لحن تمسخر آمیزی از آنها سخن می گفت اهمیت، زیادی قایل نبود و از میان نیروهای مخالفش تنها از آیت الله خمینی واهمه داشت. (2) بدین جهت مبارزه با ایشان را با دستور تهیه و انتشار مقاله مذکور به منظور تحقیر و بی اعتبار کردن ایشان آغاز کرد.رژیم شاه با این اقدام وارد مهلکه های چنان خطرناکی شد که وسعت دامنه و عظمت ابعاد آن موجب در هم شکستن پایه های نظام شاهنشاهی در ایران گردید. عمومیتی که این حادثه به اعتراضات مردم ایران بخشید در رویدادهای آن سالها همانندی نداشت. اولین بازتاب انتشار مقاله مذکور، در مرکز انقلاب منعکس گردید.در روز انتشار مقاله، هنگامی که کامیون حامل روزنامه های اطلاعات برای قم و اصفهان از دروازه قم وارد این شهر می شد، مردم قم که از پیش، خبر انتشار مقاله را از تهران شنیده بودند به کامیون هجوم برده، روزنامه ها را به آتش کشیدند. (3( فردای آن روز، طلاب کلاسهای درس را تعطیل کرده و در مسجد اعظم دست به تجمع زدند.طی این روز زد و خوردهای پراکنده ای رخ داد ولی حرکت اصلی مردم در روز 19 دی شکل گرفت. در این روز مردم در حالی که شعارهای تندی علیه دولت می دادند، نمایندگی روزنامه اطلاعات و دفتر حزب رستاخیز را به آتش کشیدند.در جریان این حوادث، تعدادی از اهالی قم به شهادت رسیدند.رژیم در عکس العمل حوادث قم و مهار حرکت مردم، گروهی از شاگردان امام را به دیگر شهرها تبعید کرد، ولی با این تبعیدها امواج نهضت از قم به دیگر نقاط کشور پراکنده شد. ب-پیامدهای قیام 19دی و تأثیر آن در روند انقلاب اسلامی: در چهلم شهدای قم در 29 بهمن 56 مردم تبریز به پا خاستند و کنترل شهر را تا مدتی از دست ماموران رژیم خارج کردند.مردم با به آتش کشیدن سینماها، مشروب فروشی ها و مقر حزب رستاخیز، خشم خود را نسبت به رژیم بروز دادند و سر انجام ارتش با کامیونهای سرباز و تانکهای خود، صحنه های خونین به وجود آورده، دهها نفر را به شهادت رساند. (4) پس از این حادثه، امام خمینی با فرستادن پیامی به مردم تبریز و آذربایجان فرمود: سلام بر اهالی شجاع و متدین آذربایجان عزیز...خاطره بسیار اسف انگیز قم هنوز ما را در رنج داشت که فاجعه بسیار ناگوار تبریز پیش آمد...اهالی معظم و عزیز آذربایجان بدانند که در این راه حق و استقلال و آزادی طلبی و در حمایت از قرآن کریم تنها نیستند. شهرهای بزرگ چون شیراز، اصفهان، اهواز و دیگر شهرها و مقدم از همه (قم) مرکز روحانیت و پایگاه حضرت صادق - سلام الله علیه - و تهران بزرگ با آنها هم صدا و هم مقصد و همه و همه در بیزاری از دودمان پلید پهلوی شریکند. (5) برگرفته از کتاب: انقلاب اسلامی و چرایی و چگونگی رخداد آن، مؤلف:جمعی از نویسندگان، نشر معارف، 1383 ص90. پی نوشتها: 1.صادق زیبا کلام، مقدمهای بر انقلاب اسلامی ، صص 132- 131. 2.جمیله کدیور، رویارویی ، انقلاب اسلامی ایران و آمریکا، ص 68. 3.مسعود بهنود، از سید ضیاء تا بختیار، ص 741. 4.مدنی ، پیشین، ص 410 و عمید زنجانی ، پیشین، ص 222. 5.صحیفه نور، ج 2، ص 40. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه