آیا این سخن از امام علی(ع) است؟ بیچاره آدمی‌زاده شکمی دارد که می‌گوید: « مرا پر کن و گرنه رسوایت می‌کنم.» چون پر شد، می‌گوید: « خالی کن وگرنه آبرویت را بر باد دهم.» بینوا همیشه میان دو خطر رسوائی به سر می‌برد. با توجه به غریزی بودن این مسأله این گونه بیان کردن این مسأله چه دلیلی دارد؟

با جستجویی که در نهج البلاغه و دیگر مجموعه های روایی صورت گرفت روایتی با مضامینی که نوشته اید نیافتیم در نهج البلاغه روایتی امده است که «مِسْکِینٌ ابْنُ آدَمَ مَکْتُومُ الْأَجَلِ مَکْنُونُ الْعِلَلِ مَحْفُوظُ الْعَمَلِ تُؤْلِمُهُ الْبَقَّةُ وَ تَقْتُلُهُ الشَّرْقَةُ وَ تُنْتِنُهُ الْعَرْقَةُ »بیچاره فرزند آدم که مرگش مکتوم است (نمی داند چه زمانی از دنیا میرود )دردها ومرضهایش پنهان است (در وجود خودش است وتشخیص نمیدهد تا از آن پیشگیری کند )عملش محفوظ است (براو نوشته میشود) پشه او را آزار می دهد (و از خودش دفاعی ندارد) یک جرعه آب او را میکشد (ممکن است خوردن یک جرعه آب در صورتی که از مجرای طبعی منحرف شود سبب مرگ او شود) وعرق تنش او را بد بو میکند .در روایت دیگری که این ابی الحدید سنی از حضرت نقل نموده این گونه آمده :«مسکین ابن آدم أسیر الجوع صریع الشبع» بیچاره فرزند آدم که اسیر گرسنگی وزمین خورده سیری است . این مضمون نزدیکتر به مضمونی است که در سوال آمده ولی در روایات شیعه این مضمون را نیافتیم . در هر صورت این گونه سخنان در مقام بیان این مطلب است که انسان دچار غرور و تکبر نگردد همین که انسان قدری به نیازها و مشکلاتی که گریبانگیرش است ومبدا ومنتهایش فکر کند کافی است که دچار خود بزرگ بینی نشود توضیح بیشتر اینکه دو نگاه به انسان در سخنان ائمه معصومین وجود دارد یکی نگاه به او به عنوان گل سرسبد عالم خلقت و اشرف مخلوقات خداوند، که در این نگاه انسان موجودی است که از عالم ملکوت به این دنیا که پایینتریین مراتب خلقت است امده تا اوج بگیرد وبه سوی خداوند و عالم بالا حرکت کند در این نگاه انسان اشرف مخلوقات است که خلیفه خداوند است وتا بینهایت درجات قرب میتواند به خداوند نزدیک شود ودر یک نگاه دیگر همین انسان که به این دنیا آمده اگر به خودی خود در نظر گرفته شود بدون حرکتش به سمت بالا موجودی حقیرناچیز و عاجز است که به تعبیر امیر مومنان نه اجلش را میداند ونه دردهای خودش را میتوانید پیشگیری کند است وحتی بوی عرق خودش را نمتواند از بین ببرد اسیر گرسنگی وسیری است اولش نطفه وآخرش جیفه است تمامی سخنانی که از آن حضرت به این گونه امده است همگی با این نگاه دوم است . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه