سلام برای ریشه یابی گناه و از بین بردن آن چگونه باید عمل کنیم و چه کتابی را برای از بین بردن و شناخت گناه های ریشه دار پیشنهاد می کنید؟

در ابتدا باید به شما تبریک گفت که خداوند به شما توفیق داده تا در فکرریشه یابی گناهان و اصلاح امور خود باشید. ریشه ی تمامى گناهان انسان در واقع به غفلت انسان برمى گردد و غفلت از خدا و توجه به دنیا موجب مى شود که محبت دنیا در دل ریشه دواند و سرآغاز همه گناهان گردد. ازاین رو فرموده اند: «حب الدنیا رأس کل خطئه --- ریشه ی همه ی گناهان حب دنیا است ». حب دنیا از غفلت است و ریشه ی غفلت، البته در ضعف عقلانیت و نا آگاهى انسان نهفته است. و همین غفلت باعث می گردد، که انسان ، خود را فراموش کند ودر نتیجه، در وجودش انواع صفات ناپسند به وجود آید و در صدد علاج آن بر نیاید. غفلت از یاد خداوند و یاد معاد و قیامت که این دو نیز معلول و نتیجه ی همان محبت به دنیاست ، در پیدایش رذایل نفسانى و امراض درونى تأثیر فراوان دارند. که هر کدام از رذایل اخلاقی، خود مولّدِ چندین گناه می باشد. وجودی که در آن رذایل اخلاقی باشد، مانند مزرعه ای است که هر کدام از این رذایل، همچون بذری عمل می کند که از آن بذر، صدها گناه جوانه می زند. پس مهمترین کار برای مصون ماندن از گناهان، خشکاندن ریشه ی رذایل اخلاقی در وجودمان می باشد. به عنوان مثال ؛حسد که یکی از رذایل اخلاقی می باشد، قابیل را وا داشت که برادر خود را به قتل برساند. و در ادامه نیز به انواع گناهان دست بزند. پس علاج گناهان در علاج صفات رذیله ای است که در وجود انسان می باشد.در نتیجه راه کار عملی، در در مان غفلت و رذایل اخلاقی می باشد.براى درمان غفلت و رذایل اخلاقی، اولین مرحله به تعبیر اصحاب سیرو سلوک، یقظه و بیدارى از خواب غفلت، از طریق کسب معرفت به خدا ویقین و تقویت عقلانیت، مى باشد. برای این منظور تقویت اصول عقاید بسیار ضروری است . و بایست کتابهای عقاید(به عنوان مثال آموزش عقاید آیت الله مصباح) را مطالعه کنید و یا از کسی که استاد مسائل کلامی است، عقاید خود را محکم نمایید. پس از آن مى بایست انسان عزم خود را جزم کرده و تصمیم قاطع بگیرد تا همیشه تابع خواست خداوند بوده و همواره در صدد انجام تکالیف الهى باشد. چه در امور عبادى و چه در امور اجتماعى و دیگر ابعاد زندگى. هر قدمى که بر مى دارد و هر سخنى که مى گوید و هر برنامه اى که دارد، نخست ببیند آیا رضاى خداوند در آن مى باشد یا نه والا از آن صرف نظر نماید. در مرحله اول باید انسان خود را مقید به انجام واجبات و ترک محرمات نماید و پس از مدتى که به این کار عادت کرد و انجام آن برایش آسان شد، خود را مقید به انجام مستحبات و ترک مکروهات نماید و گرنه چنین تقییدى در قدم هاى اولیه آثار سوئى به دنبال خواهد داشت. به هر حال رعایت تقوا و انجام تکالیف الهى در هر مرحله اى خود زمینه ساز درک بیشتر و توفیق افزون تر و توجه و تقرب والاترى به ذات بارى تعالى خواهد بود. چنانکه در سوره ی انفال، آیه 29 آمده است؛« یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقاناً وَ یُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ--- اى اهل ایمان اگر پرهیزگار بوده و تقواى الهى پیشه کنید ،خداوند براى شما نیروى تشخیص حق از باطل قرار داده و بدى هاى شما را پوشانده و شما را بیامرزد و خداوند داراى فضل و رحمت بزرگ است». آرى اگر قدم هاى اولیه برداشته شود زمینه اى براى دریافت برنامه و ادامه مسیر فراهم مى شود. به قول شاعر: گر مردِ رهى میان خون باید رفت از پاى فتاده سرنگون باید رفت تو پاى در راه نه و هیچ مترس خود راه بگویدت که چون باید رفت و به تعبیر خداوند تبارک و تعالى در قرآن کریم: وَ الَّذِینَ جاهَدُوا فِینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا/ کسانى که در راه ما تلاش نمایند ما ایشان را به راه هاى خویش هدایت مى کنیم. براى تقویت این حرکت، و رشد آن، توجه به چند نکته لازم است: 1- پرهیز از مجالست و همنشینى با اهل دنیا و دور از معنویت. چه آنکه از رسول اکرم (ص) نقل شده است که فرمود: «به خاطر برخورد با اهل دنیا قلبم زنگار گرفته و مکدر مى شود و براى جبران آن روزى هفتاد مرتبه استغفار مى کنم». خداوند نیز در سوره «نجم آیه 29 «مى فرماید: فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِکْرِنا وَ لَمْ یُرِدْ إِلَّا الْحَیاةَ الدُّنْیا/ پس، از کسانى که از یاد ما روى گرداندند و جز زندگى دنیا را نخواستند اعراض کن و روى بگردان 2- انسان باید پیوسته از طریق ارکان سلوک یعنى، مشارطه، مراقبه، محاسبه، با خداوند در ارتباط باشد. امام خمینى( رحمه الله) در این باره مى نویسد: «و از امورى که لازم است از براى مجاهد، مشارطه، مراقبه و محاسبه است. «مشارطه» آن است که در اول روز مثلا با خود شرط کند که امروز بر خلاف فرموده خداوند- تبارک و تعالى- رفتار نکند و این مطلب را تصمیم بگیرد. معلوم است یک روز خلاف نکردن، امرى است خیلى سهل (که) انسان مى تواند به آسانى از عهده (آن) بر آید. تو عازم شو و شرط کن و تجربه نما، ببین چقدر سهل است. ممکن است شیطان و جنود آن ملعون، بر تو این امر را بزرگ نمایش دهند ولى این از تلبیسات آن ملعون است او را از روى واقع و قلب لعن کن و اوهام باطله را از قلب بیرون کن و یک روز تجربه کن، آن وقت تصدیق خواهى کرد. پس از این مشارطه، باید وارد «مراقبه» شوى و آن چنان است که در تمام مدت شرط، متوجه عمل به آن باشى و خود را ملزم بدانى به عمل کردن آن. اگر خداى نخواسته در دلت افتاد که امرى را مرتکب شوى که خلاف فرموده خدا است بدان که این از شیطان و جنود او است که مى خواهند تو را از شرطى که کردى، باز دارند. به آنها لعنت کن و از شرّ آنها به خداوند پناه ببر و آن خیال باطل را از دل بیرون نما و به شیطان بگو که من یک امروز با خود شرط کردم که خلاف فرمان خداوند تعالى نکنم. ولىِّ نعمت من سال هاى دراز است که به من نعمت داده، صحّت و سلامت و امنیت مرحمت فرموده و مرحمت هایى کرده که اگر تا ابد خدمت او کنم، از عهده یکى از آنها بر نمى آیم. سزاوار نیست که یک شرط جزئى را وفا نکنم امید است ان شاء اللَّه شیطان طرد شود و منصرف گردد و جنود رحمان غالب آید. این مراقبه با هیچ یک از کارهاى تو، از قبیل کسب و سفر و تحصیل و غیرها، منافات ندارد. به همین حال باشى تا شب که موقع «محاسبه» است و آن عبارت است از اینکه حساب نفس را بکشى، در این شرطى که با خداى خود کردى که آیا به جا آورده ای و با ولى نعمت خود در این معامله جزئى خیانت نکرده ا ى؟ اگر درست وفا کردى، شکر خدا کن در این توفیق و بدان اینکه یک قدم پیش رفتى و مورد نظر الهى شدى و خداوند ان شاءاللَّه تو را راهنمایى مى کند در پیشرفت امور دنیا و آخرت و کار فردا آسان تر خواهد شد. چندى به این عمل مواظبت کن، امید است ملکه گردد از براى تو به طورى که از براى تو کار خیلى سهل و آسان شود بلکه آن وقت لذت مى برى از اطاعت فرمان خدا و از ترک معاصى در همین عالم. با اینکه اینجا عالم جزا نیست، لذت مى برى و جزاى الهى اثر مى کند و تو را ملتذ (کامروا) مى نماید». (حضرت امام خمینى، چهل حدیث، ص9، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ چهاردهم، 1379) وایشان در جای دیگر از این کتاب آورده اند:«بهترین علاج ها که علمای اخلاق و اها سلوک از برای این مفاسد اخلاقی فرموده اند این است که هر یک از این ملکات زشت را که در خود می بینی در نظر بگیری و بر خلاف آن تا چنی مردانه قیام و اقدام کنی و همت بگماری. وبر خلاف نفس تا مدتی، و بر ضد خواش آن رذیله رفتار کنی و از خدای تعالی در هر حال توفیق طلبی که با تو اعانت کند در این مجاهده»( حضرت امام خمینى، چهل حدیث، ص25، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ چهاردهم، 1379) 3- بهره گیرى از ثقل اکبر و قرآن کریم و انس با آن چه این که هم تلاوت و حفظ قرآن به انسان نورانیت بخشیده و معنویت مى دهد و هم آشنایى با معارف آن (هرکسى در حد خودش حتى در حد ترجمه) موجب رشد روحى مى باشد. زیرا معارف قرآن و آیاتش نسخه هایى است براى درمان دردها و مشکلات. گرچه در برداشت از آیات متشابه باید جانب احتیاط را پیشه کرد و آن را به اهلش واگذار نمود و گرنه ممکن است خود آن موجب گرفتارى گردد. 4- بهره گیرى از ثقل اصغر و ائمه هدا (ع) و توسل به ایشان. باید توجه داشت که توسل به حضرات معصومین (ع) هم خود توجه به حق تعالى و عالم ملکوت است و هم زمینه ساز بهره گیرى بیشتر از فیض ربوبى و کسب توفیقات بیشتر است.می توانید به این کتابها مراجعه فرمایید:1.چهل حدیث امام خمینی(ره)2.معراج السعادة، ملا احمد نراقی3.قلب سلیم،آیت الله دستغیب4.اخلاق عملی، آیت الله مهدوی کنی5.اخلاق اسلامی ، آیت الله مظاهری .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه