اسامی و تعداد قاریان صدر اسلام را بنویسید؟

افرادی که قرآن را حفظ و همت خویش را در حفظ و قرائت و یاد دادن قرآن کریم به دیگران مصروفمی داشتند و از تشویقات معنوی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برخوردار بودند معروف به (قراء) بودند. قاریان اولیة اسلام عبارت بودند از علی علیه السّلام ، عثمان بن عفان، ابی بن کعب، زید بن ثابت، عبدالله بن سعود، ابوالدّرداء و ابو موسی و ...[1] منابع تاریخی علاوه بر این تعداد از مصعب بن عمیر و ابن ام مکتوم نیز یاد کرده اند که رسول خدا صلی الله علیه و آله او آنها را برای تعلیم قرآن به سوی مدینه رهسپار نمود.[2] اولین قاری قرآن بنابر صراحت قرآن کریم، خود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است که نسبت به یاد دادن، صیانت و محفوظ بودن آن بسیار تلاش و جدیت می نمود. و خداوند متعال به آن حضرت اطمینان خاطر داد که حافظ قرآن خداوند است و تو آن را هرگز فراموش نخواهی کرد و در یادگیری آن از جبرئیل شتاب نکن و پس از قرائت او، قرائت کن.[3] جمله مورخین و مؤلفین علوم قرآنی، علی علیه السّلام را در صدر اسلام از حفاظ و قاریان قرآن کریم یادکرده اند.[4] که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به آن حضرت دستور داد تا قرآن را جمع آوری نماید تا در معرض نابودی قرار نگیرد.[5] در بین قاریان قرآن پس از علی علیه السّلام ، ابی بن کعب و عبدالله بن سعود از همه داناتر و مهارت بیشتری داشتند که پیامبر اکرم قرائت آنها را مورد تأیید قرار می داد، چنانچه به ابی بن کعب می فرمود: قرآن را برای من بخوان و درباره او فرمود: ( اُبی اقرأ کم) یعنی قاری ترین شما ابی می باشد.[6] گفتنی است علاوه بر این قرّاء معروف، 140 نفر از قاریان و حافظان قرآن کریم در جنگ بئر معونه و روز یمامه به شهادت رسیدند و این فاجعه برای پیامبر اکرم سنگین بود.[7] از جمله قاریان قرآن که باید از او یاد کرد بانویی است به نام امّ ورقه دختر عبدالله بن حارث که او نیز از جمله قاریان و حافظان معروف قرآن بود که مورد عنایت و احترام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بود چنانچه به او لقب شهیده داده بودند.[8] برخی از نویسندگان علوم قرآنی و تاریخ قرآن نام قراءِ صحابه را چنین نوشته اند: از مهاجرین، علی، عثمان، عمر، ابوبکر، طلحه، سعد، ابن مسعود، حذیفه، سالم، ابو هریره، عبدالله بن سائب و العبادة. از زنان، امّ سلمه، عایشه، حفصه، و از انصار، عبادة بن الصامت معاذ، مجمّع بن جاریه، نضاله بن عبید و سلمة بن مخلد.[9] اما از تابعین که اهتمام به یادگیری قرآن از صحابه خصوصاَ قارئین چهارگانه: عبارت بودند از ابی بن کعب، عبدالله بن مسعود، انس بن مالک و معاذ بن جیل.[10] مرحوم علامه طباطبائی قاریان را اینگونه طبقه بندی کرده است. 1. بزرگان صحابه که قرآن را به طور کلی دریافت نموده و به دیگران تعلیم دادند و قرائت نمودند که سرآمد همة آنها امیر مؤمنان علی علیه السّلام است که علاوه بر علم قرائت، تفسیر و سایر علوم قرآنی را به دیگران آموخت و شاگردانی چون ابن عباس و ابو اسود دئلی و ... را تربیت کرد. 2. طبقة دوم از شاگردان طبقة اول تشکیل می شدند و در شهرهای مختلف حضور می یافتند و به تابعین تعلیم می دادند. مثلاً در مکّه، عبید بن عمیر و عکرمه و مجاهد، در مدینه، ابن مسیب و عروه و سالم. در کوفه، علقمه و اسود و عبیده و حارث بن قیس. در بصره نصر بن عاصم و حسن بصری و ابن سیرین و قتاده. در شام، مغیر بن ابی شهاب که از شاگردان ابوذر داء بودند. 3. طبقة سوم، مشاهیر ائمه قرائت بودند و به همان ترتیب در شهرهای مختلف حضور داشتند، شکل گیری قراء سبعه در همین دوره بوده است. مثلاَ در مکه، عبدالله بن کثیر (یکی از قرّاء سبعه). در مدینه، نافع به نعیم (یکی از قرّاء سبعه). در کوفه، حمزه (یکی از قرّاء سبعه). عاصم، (یکی از قرّاء سبعه). در بصره، ابن علاء (یکی از قرّاء سبعه) و ... در شام، عبدالله بن عامر (یکی از قرّاء سبعه) و ... 4. طبقة چهارم قاریان، شاگردان طبقة پیشین بوده اند.[11] 5. طبقة پنجم، طبقه ای بودند که دربارة علوم قرآن و قرائت بحث و تألیف داشتند و صحاب نظر بودند. افرادی چون ابو عبید قاسم بن سلام و احمد بن جیر کوفی و پس او ابو جعفر ابن جریر طبری. پس از اینها دامنة بحث و تحقیق متصل شد و افرادی چون شاطبی کتب و رسائل بی شماری نوشتند و طبقات قرّاء سبعه (هفتگانه)، قرّاءِ عشر (دهگانه)، قرّاء اربعه عشر (چهاردهگانه) شکل گرفت.[12] و آنچه امروز در میان مردم معروف است، مطابق قرائت عاصم است که حفص آن را نقل نموده، عاصم قرائت را از عبدالرحمن سلمی یاد گرفت و عبدالرحمن از شاگردان امیر المؤمنین علی علیه السّلام می باشد.[13] -------------------------------------------------------------------------------- [1] . کمالی دزفولی، سید علی، شناخت قرآن، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم، 1369، ص 164. [2] . زنجانی، ابو عبدالله، تاریخ القرآن، ترجمة ابوالقاسم سحاب، تبریز، کتابفروشی سروش، چاپ اول، 1341، ص 49. [3] . قیامت/ 17 19. و تفسیر مجمع البیان، چاپ اسلامیه، ج10، ص 475. [4] . طباطبائی، محمد حسین، قرآن در اسلام، مشهد، انتشارات طلوع، چاپ اول، بی تا، ص 174. [5] . زنجانی، پیشین، ص 51 54 . [6] . زنجانی، پیشین، ص 42. [7] . سیوطی، الاتقان، ترجمه حائری، انتشارات امیر کبیر، چاپ اول، 1363، ج1، ص240 و آیتی، ابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه، چاپ چهارم، 1366، ص360 . [8] . طباطبائی، محمدحسین، پیشین، ص 173. و سیوطی الانقان، پیشین، ص 244. [9] . سیوطی، پیشین، ص 243. [10] . طباطبائی، محمدحسین، پیشین، ص174. [11] . طباطبائی، محمدحسین، پیشین، ص 176 175 و سیوطی، پیشین، ج1، ص 262. [12] . حجتی، محمد باقر، تاریخ قرآن کریم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ پنجم، 1368، ص 353 356. [13] . طباطبائی، پیشین، ص177. .

موتور جستجوی پرسش و پاسخ دینی امین

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/03

لینک کوتاه