آيا مي شود با دعا كردن امتحان الهي را تغيير داد؟

براي پاسخ به اين سئوال ابتدا بايد هر يك از موارد دعا و امتحان الهي را به صورت كلي بشناسيم و شرايط و ويژگي هاي آنها را درك كنيم، آنگاه، با بيان رابطه بين آنها ببينيم آيا مي توان با دعا امتحان الهي را تغيير داد يا نه؟ دعا: يكي از دستورهاي موكد در تعاليم اسلامي دعا كردن است. به اين جهت دعا و طلب كردن، سنتي از سنت هاي خدا و حركتي در مسير تكامل انسان مي باشد و اجابت آن هم درهمين مسير و بر وفق قاعده است. عميق ترين مضامين دعا در قرآن كريم و روايات اهل بيت رسيده است در خواست بخشش گناهان راهنمايي به نيكي ها تمناي وسيله زندگي در دنيا و توشه آخرت با هم رهايي از ستمكاران كه در آيات قرآن به وضوح وارد شده هم چنين ادعيه وارده از اهل بيت مانند دعاي كميل، دعاي ابوحمزه ثمالي و دعاي مكارم الاخلاق به وضوح، خداشناسي، انسان شناسي، اصول اخلاقي، اصول اجتماعي و حقوق افراد نسبت به هم و بيان ايده ها و آرزوهاي انساني نشان داده مي شود و والايي خواسته هاي معنوي در دعا مشخص مي گردد. يكي از مواردي كه در ادعيه مورد توجه قرار مي گيرد جلب نيكي ها و خواستن خوبي ها و دفع ضررها و بديهاست. تعبيري كه در روايات از ائمه معصومين در فضيلت دعا وارد شده آن را سلاح مومن و كليد رحمت و موفقيت معرفي نموده اند در روايتي امام رضا ـ عليه السلام ـ از پيامبر خدا نقل مي كند كه فرمود: «الدعا سلاح المومن و عماد الدين و نور السموات و الارض» دعا سلاح مومن و پايه دين و نور آسمان ها و زمين است و در روايتي ديگر از امام صادق آمده است كه «دعا كليد هر رحمت و موفقيت در هر نياز است و هرگز كسي به آنچه در پيش خداست نمي رسد مگر با دعا» تعبيري كه ائمه از دعا با عنوان سلاح مومن و كليد رحمت بيان كرده اند به اين معناست كه دعا وسيله اي براي رفع مضرّات و جلب نيكي ها و خوبي هاست و امتحان الهي نيز گاهي اوقات كه سبب ضرر به آدمي است مي تواند با دعا رفع شود. البته اينكه با دعا بشود اصل امتحان الهي را رفع كرده و به كلي از بين برد پندار نادرستي است. امتحان الهي همه مردم از انبياء گرفته تا ديگران طبق اين قانون عمومي مي بايست آزمايش شوند و استعدادات خود را شكوفا سازند. گر چه امتحانات الهي متفاوت است، بعضي مشكل، بعضي آسان و قهراً نتايج آنها نيز با هم فرق دارد، اما به هر حال آزمايش براي همه هست، قرآن مجيد به امتحان عمومي انسان ها اشاره كرده مي فرمايد: احسب الناس ان يتركوا ان يقولوا آمنا و هم لا يفتنون آيا مردم گمان مي كنند همين كه گفتند ايمان آورديم بدون امتحان رها مي شوند نه هرگز بلكه همگي بايد امتحان دهند. در آيه 155 سوره بقره نمونه هايي از اموري كه انسان با آنها امتحان مي شود بيان شده از قبيل: ترس، گرسنگي، زيان هاي مالي و مرگ... ولي وسائل آزمايش خداوند منحصر به اينها نيست بلكه امور ديگري نيز در قرآن به عنوان وسيله امتحان آمده است: مانند فرزندان، پيامبران و دستورات خداوند حتي بعضي از خوابها ممكن است از وسايل آزمايش باشد شرور و خيرها نيز از آزمايش هاي الهي محسوب مي شوند ، اميرمومنان تعريف بسيار پرمعنايي در زمينه فلسفه امتحانات الهي دارد و مي فرمايد: گرچه خداوند به روحيات بندگانش از خودشان آگاه تر است ولي آنها را امتحان مي كند تا كارهاي خوب و بد كه معيار پاداش و كيفر است از آنها ظاهر گردد. از اين دو مبحث نتايج زير بدست مي آيد: نتيجه اول: همان طور كه گفته شد از دعا در روايات با عنوان سلاح مومن ياد شده است بنابراين بسياري از بلاها و فتنه ها كه ممكن است مصاديق امتحان هاي الهي باشند را مي توان با دعا تغيير داده يا به تأخير انداخت از نمونه اين بلايا (همان طور كه در بالا به آن اشاره شد) مي توان به ترس و گرسنگي و زيان و ضرر مالي و جسمي و مرگ و... ياد كرد. نتيجه دوم: امتحان يكي از سنت هاي تغيير ناپذير خداوند است كه او بندگان خود را از انبياء گرفته تا پست ترين مردم همواره در معرض ابتلا و امتحان قرار مي دهد. بنابراين نبايد توقع داشت با دعا بتوان جلو امتحانات الهي را به كلي گرفت يا انسان مطابق ميل خود امتحانات الهي را هر جور كه بخواهد قرار دهد. اگر با دعا توانستي جلوي يك امتحان را بگيري، امتحان ديگري براي تو خواهد بود پس دعا ممكن است بتواند يك ابتلا و فتنه را رد كند اما نمي تواند همه امتحانات را به نفع آدمي ردّ كند زيرا در اين صورت سنّتي از سنت هاي الهي از بين خواهد رفت. پس سزاوار نيست كه انسان دعا كند كه خدايا مرا امتحان نكن بلكه همواره بايد از خدا بخواهيم كه در برابر امتحان الهي، پيروز و سرافراز بيرون بياييم. چرا كه در امتحانات است كه آدمي يا به رشد و بالندگي و سعادت نائل مي شود و يا به گمراهي و سقوط از درجات انسانيت گرفتار مي شود. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه