چرا تعداد امام زاده‌ها در ايران زياد است. اصولاً چرا و چگونه فرزندان ائمه به ايران هجرت كرده‌اند؟

بعد از جريان سقيفه كه در اثر آن خلافت مسلمين از جريان الهي و انتصابي آن كه بوسيلة پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ بيان شده بود خارج گرديد به مرور قدرت سياسي در دست كساني قرار گرفت كه با اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ و آل ابيطالب دشمني سختي داشته‌اند. از اين رو در دوران خلفاي اموي و عباسي، يكي از جريان‌هاي معارض و سيتزه‌گر با آنان، علويان و دوستداران اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ بودند. مخصوصاً در دوران حكومت ظالمانة حجاج بن يوسف (75 ـ 95 هـ .ق) بر عراق، علويان در معرض آماج حملات وشکنجه هاي وي قرار گرفتند. اين امر موجب گرديد تا علويان به منظور مصون ماندن از آسيبهاي حجاج، متوجّه سرزمين‌هاي شرقي خلافت گردند.به همين روي قيام يحيي از نوادگان امام حسن ـ عليه السّلام ـ در خراسان به سال 125 هـ .ق، و قيام عبدالله از نوادگان جعفر بن ابيطالب (برادر حضرت علي ـ عليه السّلام ـ ) وبرخي از قيامهاي ديگردر نواحي مركزي ايران صورت گرفت.بدين سان علويان در جستجوي پناهگاه، مناسب‌ترين منطقه را ايران و بيشتر مناطق هموار جنوب رشته‌كوه البرز مثل قزوين، ري، قم، ساوه و آوه تشخيص دادند.[1] اين مهاجرت‌هاي اولاد ابوطالب در پي شكست قيام‌هاي متعدد علويان در كوفه، مدينه و مكه (مثل قيام ابوالسرايا، ابن طباطبا، زيد النار، ابراهيم بن موسي، سليمان بن داوود در 199 هـ ق و قيام ديباج و ابن افطس، محمّد بن جعفر در 200 هـ ق) سرعت گرفت و آنان از عراق رانده شدند.[2]در زمان هارون الرشيد و سركوب خائنانة قيام يحيي بن عبدالله، مهاجرت علويان ادامه يافت و وقتي مسئلة ولايتعهدي امام رضا ـ عليه السّلام ـ توسط مأمون عباسي مطرح گشت، شماري از علويان به همراه آن حضرت به خراسان آمدند.[3] وقتي آوازة اين حركت در جهان اسلام پيچيد، علويان ديگري از نقاط مختلف به ويژه مدينه عازم خراسان گشتند. حضرت امام رضا ـ عليه السّلام ـ بيست و يك برادر داشتند كه همة آنان همراه پسرعموهاي خود كه همگي از سادات حسيني و حسني بودند به سوي خراسان حركت كردند. اينان در حوالي ري بودند كه از خبر شهادت امام رضا ـ عليه السّلام ـ آگاه شدندو مورد تهديد و تعقيب مأمون قرار گرفتند؛ كه اكنون چهرة واقعي ضدّ خاندان رسالت خود را آشكار كرده بود ، لذا برخي در همين نواحي به شهادت رسيدند و بقيه به سوي طبرستان پناه بردند.[4]از سوي ديگر گروه‌هاي جديد علويان، همزمان با سفر حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ به قم صورت گرفت.[5] كه اين خود عامل مهمّي در مقاومت مردم قم در برابر مأمون و خلع او از خلافت، پس از قتل عام كاروان آن حضرت شد. در اين زمان شخصي به نام يحيي بن عمران رياست شهر را بر عهده گرفت.[6]گفتني است گروهي از علويان به همراه برادر امام رضا ـ عليه السّلام ـ مشهور به سيد جلال الدين اشرف به ديلمان آمده و فعاليّت‌هاي مذهبي و سياسي انجام مي‌داند،که توسط نيروهاي مأمون به شهادت رسيدند.مهاجرت علويان هنوز پايان نيافته بود، بلكه با رسيدن متوكّل به خلافت كه شرايط جديد بسيار سختي براي علويان از سال 233 هـ ق شروع گرديد، مهاجرت آنان به ايران با شتاب بيشتري انجام مي‌گرفت. از جمله اينها حضرت عبدالعظيم حسني بود كه ابتدا به طبرستان و سپس به ري مهاجرت نمود.[7] در سال 249 هـ ق پس از كشتار در قيام يحيي بن عمر حسيني در كوفه توسط خليفة عباسي، مستعين، شمار بسياري از ساداتي كه در قيام او شركت كردند و جان سالم به در برده بودند به دنبال يافتن محلّ امني به كوههاي طبرستان پناه جستند.[8] و تا پايان عمر خودشان و اولادشان در اين منطقه زندگي كرده و وفات نموده و يا شهيد شدند و مرقدشان تبديل به زيارتگاه شده است.در هر صورت از سال 200 هـ ق مهاجرت علويان به ايران آغاز گرديد.[9] كه در اثر آن فرزندان محمّد بن حنيفه، نوادگان امام موسي بن جعفر ـ عليه السّلام ـ ، فرزندان عمر بن علي بن ابيطالب ـ عليه السّلام ـ ، فرزندان علي عريضي عموي امام رضا ـ عليه السّلام ـ ، فرزندان عبدالله نوة امام سجاد ـ عليه السّلام ـ و فرزندان حسين اصغر فرزند امام سجاد ـ عليه السّلام ـ [10] و ... به ايران آمدند و ايرانيان بيداردل قبلة قلب‌هاي خود را متوجّه حضرت امير المؤمنين علي ـ عليه السّلام ـ گرداندند و از اين فرصت استثنايي بهترين استفاده را بردند و مقابر اين امام زادگان را مأمن و مرجع قلوب خود قرار دادند. امّا از آنجايي كه خراسان قديم شامل قسمت‌هاي زيادي از افغانستان امروزي و نيز سيستان قديم بخش‌هايي از مرز غربي پاكستان امروزي را شامل مي شد،[11] بديهي است كه از آل ابيطالب و سادات در آن ديار نيزحضور داشتند؛ چنانچه گفته شد امام رضا ـ عليه السّلام ـ در مرو سكونت نمود و عده‌اي از سادات و آل ابيطالب هم در جوار ايشان سكني گزيدند.[12] و نيز مي‌توان به يحيي بن زيد اشاره كرد كه در اطراف هرات در منطفة جورجان به دار آويخته شد و همان ‌جا مدفون گرديد.[13]در هر صورت روشن مي‌شود كه به خاطر دشمني‌هاي امويان و عباسيان، آل ابيطالب در كشورهاي مختلفي پراكنده شده و در همان جا مدفون گشته‌اند. امّا نگين بي‌بديل و بي‌نظير اين ستارگان خاندان نبوي، بارگاه آسماني امام علي بن موسي الرضا ـ عليه السّلام ـ در خراسان و حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ در قم مقدسه است كه در عظمت آن حضرت موسي بن جعفر ـ عليه السّلام ـ چنين فرموده است:براي خداوند، حرمي است و آن مكه است و براي پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ حرمي است و آن مدينه است و براي اميرمؤمنان علي ـ عليه السّلام ـ حرمي است و آن كوفه است. آگاه باشيد كه حرم من و فرزندان من بعد از من قم است. قم كوفة كوچك ماست. بدانيد بهشت، هشت در دارد، سه تاي آن به سوي قم است. بانوئي از فرزندان من به نام فاطمه، دختر موسي، در آنجا رحلت مي‌كند كه به شفاعت او همة شيعيان ما وارد بهشت مي‌شوند.[14]درنتيجه حضور امام زادگان درايران معلول چند علت است ؛که مهمترين آن فقدان امنيت جاني براي سادات درمناطق مرکزي خلافت امويان وعباسيان وعلاقه ي فراوان مردم ايران به اهل بيت پيامبر(ص)بود.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. مهاجران آل ابيطالبي، نويسنده: ابن طباطبا.2. منتهي الآمال، نويسنده: شيخ عباس قمي. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه