ابوحنیفه نعمان بن ثابت که بود؟

ابوحنیفه نعمان بن ثابت (۸۰ ــ ۱۵۰ هجری قمری/۶۹۹-۷۶۷م) فقیه و متکلم نامدار کوفه و پایه‌گذار مذهب حنفی از مذاهب چهارگانه‌ی اهل سنت است. اهل سنت او را «امام اعظم» و «سراج الائمه» لقب داده‌اند. پیروان ابوحنیفه را حنفی می‌نامند.وی در نزد اهل سنت یکی از بزرگ‌ترین فقها به شمار می‌رود.ابو حنیفه چون منصب قضاوت را که از سوی خلیفه منصور عباسی پیشنهاد شده بود نپذیرفت به امر خلیفه به زندان افکنده شد و شکنجه گردید. در سال ۱۵۰ هجری در زندان در اثر مسمومیت یا شلاق درگذشت.مذهب حنفی بر هفت اصل استوار است که عبارت‌اند از:-۱قرآن -۲سنت -۳ قول صحابه -۴ قیاس و رأی -۵ استحسان -۶ اجماع -۷ عرفآثار* کتاب «مسند» در حدیث که جمع‌آوری شاگردان او است* «المخارج» در فقه که روایت ابویوسف از او است.برخی به غلط کتاب‌هائی را به او نسبت داده‌اند از جمله «فقه‌الاکبر»؛ که عقاید اصیل ابوحنیفه را نشان می‌دهد؛ «العالم و المتعلٌم»؛ «فقه‌الابسَط». در فقه او اولین امام از ائمهٔ چهارگانهٔ اهل سنت در ترتیب زیر است.* ابوحنیفه نعمان بن ثابت* مالک ابن انس* محمد ادریس شافعی* احمد ابن حنبلشیوخ ابوحنیفه * عکرمه مولی عبدالله بن عباس متوفی ۱۰۴ هجری قمری.* عطاء بن ابی رباح متوفی ۱۱۴ هجری قمری.* نافع مولی ابن عمر متوفی ۱۱۷ هجری قمری.* حماد بن ابی سلیمان متوفی ۱۲۰ هجری قمری. شاگردان از شاگردان سرشناس ابوحنیفه می‌توان از افراد زیر نام برد:* زفر بن الزهیل متوفی ۱۵۸ هجری قمری.* ابویوسف یعقوب بن ابراهیم الانصاری متوفی ۱۸۲ هجری قمری.* محمد بن الحسن الشیبانی متوفی ۱۸۹ هجری قمری.* داوود الطائی.* أسد بن عمرو.* الحسن بن زیاد اللؤلؤی الکوفی متوفی ۲۰۴ هجری قمری. امام - پیشوا:قاموس، ج 1، ص: 121امام آنست که از وى پیروى و بوى اقتدا شود، خواه انسان باشد یا کتاب یا غیر آن، حق باشد یا باطل جمع آن ائمّه است. در قاموس گفته امام آنست که از وى پیروى شود رئیس باشد یا غیر آن، ریسمانى که بنّا بدیوار میکشد تا راست بنا کند، راه، متولّى امر، قرآن، پیغمبر، خلیفه، فرمانده لشگر، و آنچه بچّه هر روز یاد میگیرد، و نمونه ایکه از روى آن نظیر آنرا میسازند و ... ناگفته نماند معنى جامع امام، همان مقتدا بودن است، ریسمانی که بنّا از آن پیروى میکند و طبق آن بنا میکند، راهیکه انسان در امتداد آن قدم بر میدارد، کتابیکه میخواند همه امام و پیشوا و مقتدایند. در آیه «إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ» بقره: 124 مراد از امام، ابراهیم علیه السّلام است و از «لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ» میفهمیم که امامیکه خدا از او راضى است و امامیکه امامت او را خدا میدهد از ستمکاران برگزیده نمیشود «لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ». اگر گویند: کسیکه ظالم و ستمگر بود ولى توبه کرد و نیکو کار شد، یا کافر و مشرک بود و ایمان آورد چه مانعى دارد که چنین کسى از جانب خدا امام باشد؟ گوئیم: وجدان و فطرت حکم میکند که چنین کسى هم امام نباشد و خدا او را براى اینکار انتخاب نکند، درست است توبه و ایمان بسیارى از کارها را جبران میکند، ولى باز وجدان حکم میکند که خداوند فقط پاکان مطلق را براى اینکار انتخاب میکند نه آنانکه در گذشته ستمگر و مسلوب الاطمینان بوده و الآن توبه کرده اند و یا مشرک بوده و ایمان آورده اند، حقّا آن شاعر خوب گفته:لیس من اذنب ذنبا بامام کیف من اشرک دهرا و کفر ناگفته نماند: قرآن پیشوایان را بدو دسته تقسیم میکند، پیشوایان حقّ و پیشوایان باطل، مثل «وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا» انبیاء:73 «وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یَدْعُونَ إِلَى النَّارِ» قصص: 41. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه