آیا ارواح تکامل برزخی دارند؟ اگر تکامل ندارند، چگونه با حکمت الهی سازگار است که اطفال و نوزادان را بدون فرصت امتحان از دنیا می برند؟

ارواح انسان ها پس از مرگ به عالم برزخ که فاصله میان، عالم دنیا و آخرت است، منتقل می شوند. به بدني ملحق می شودکه از آن به بدن مثالی یاد می شود. بدن مثالي شبیه همین بدن دنیایي هست، منتهی با خاصیت عالم برزخ. از نظر طول و عرض و عمق و شکل ها همانند بدن و جسم دنیائی است. نه ماده ای محض است که مثل بدن دنیا باشد، و نه مجرد محض است که همانند عالم آخرت و خصوصیات وجود آن باشند. امام صادق ـ علیه السلام ـ درباره سرنوشت ارواح انسانها می فرماید: هرگاه روح مؤمن و انسانی را خداوند قبض کند، روح او در قالبی همگون قالب دنیایی او قرار می دهد و هرگاه کسی بر آنان وارد شوند، او را به همان صورتی که در دنیا داشته می شناسند. امیر مؤمنان علی ـ علیه السلام ـ نیز فرموده است: «ارواح در عالم برزخ، گروه گروه در شکل جسدهای خویش گرد هم آمده با هم به گفتگوی می پردازند...» تکامل ارواح انسان ها در عالم برزخ، دو گونه است، الف) تکامل ارواح انسان‌های بالغ عاقل تکامل ارواح انسان‌های بالغ عاقل به بازماندگان آنان در دنیا تعلق دارد، آنهایي که از دنیا رفته، هیچ گونه کاری برای خودش در جهت تکامل نمی توانند انجام دهند. فقط اعمال خیر باز ماندگانی که هدیه ارواح گذشتگان می شوند، باعث نجات از عذاب و یا ترقی درجة برتری می گردد. آنان که از این دنیا رفته و دستش از اعمال عبادی کوتاه است، چشم براه هدیة بازماندگان شان هستند، همانند مسافری که اهل خانه چشم براه بازگشت اویند. روی این بیان، تکامل این گروه از انسان ها تعلق به هدیه اعمال خیر به ارواح گذشتگانشان می باشد. ب) تکامل ارواح اطفال اطفالی کهاز دنیا رفته و فرصتی برای تکامل نداشته اند، ارواح شان تکامل برزخی دارند. برخی روایات در این باره چنین آمده است: امام صادق ـ علیه السلام ـ مي فرمايد: پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و اله و سلم ـ در سفر معراج و پس از سیر به آسمانها، در یک مقطع از سیر، عبورش به پیرمردی افتاد که در زیر درختی نشسته و کودکانی اطراف او جمع بودند. رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ از جبرئل ـ علیه السلام ـ سوال کرد: این پیرمرد کیست؟ جبرئیل ـ علیه السلام ـ گفت: این شیخ پدر تو ابراهیم ـ علیه السلام ـ است. فرمود این اطفال که در اطراف او هستند، چه کسانی اند؟ جبرئیل ـ علیه السلام ـ گفت: اینها اطفال مؤمنینی هستند که از دنیا رفته اند، حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ آنها را تحت تربیت قرار می دهند، تا ورود آنها را به قیامت فراهم سازند. و هم چنین از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده است: «انّ اطفال شیعتنا من المؤمنین تربیّهم فاطمة ـ علیها السلام ـ» بدرستی که اطفال مؤمنین شیعیان ما را حضرت فاطمه ـ سلام الله علیها ـ تحت پرورش و تربیت قرار می دهند. بر اساس این گونه روایات، اطفال مؤمنین در عالم برزخ تکامل برزخی دارند. البته از روایات دیگر نیز استفاده می‌شود که عموم افراد ناقص العقل را خداوند در برزخ به گونه‌ای مورد توجه قرار و سپس در قیامت به حساب آنان رسیدگی می‌کند. عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ ضُرَيْسٍ الْكُنَاسِيِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ(ع)....قُلْتُ أَصْلَحَكَ اللَّهُ فَمَا حَالُ الْمُوَحِّدِينَ الْمُقِرِّينَ بِنُبُوَّةِ مُحَمَّدٍ (ص) مِنَ الْمُسْلِمِينَ الْمُذْنِبِينَ الَّذِينَ يَمُوتُونَ وَ لَيْسَ لَهُمْ إِمَامٌ وَ لَا يَعْرِفُونَ وَلَايَتَكُمْ فَقَالَ أَمَّا هَؤُلَاءِ فَإِنَّهُمْ فِي حُفْرَتِهِمْ لَا يَخْرُجُونَ مِنْهَا فَمَنْ كَانَ مِنْهُمْ لَهُ عَمَلٌ صَالِحٌ وَ لَمْ يُظْهِرْ مِنْهُ عَدَاوَةً فَإِنَّهُ يُخَدُّ لَهُ خَدٌّ إِلَى الْجَنَّةِ الَّتِي خَلَقَهَا اللَّهُ فِي الْمَغْرِبِ فَيَدْخُلُ عَلَيْهِ مِنْهَا الرُّوحُ فِي حُفْرَتِهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ فَيَلْقَى اللَّهَ فَيُحَاسِبُهُ بِحَسَنَاتِهِ وَ سَيِّئَاتِهِ فَإِمَّا إِلَى الْجَنَّةِ وَ إِمَّا إِلَى النَّارِ فَهَؤُلَاءِ مَوْقُوفُونَ لِأَمْرِ اللَّهِ قَالَ وَ كَذَلِكَ يَفْعَلُ اللَّهُ بِالْمُسْتَضْعَفِينَ وَ الْبُلْهِ وَ الْأَطْفَالِ وَ أَوْلَادِ الْمُسْلِمِينَ الَّذِينَ لَمْ يَبْلُغُوا الْحُلُم‏؛ به امام باقر (ع) عرض کردم حال موحدان گناهکار مسلمان که به نبوت پیامبر اسلام اعتراف ورزیده و در حالی می‌میرند که امامی ندارند و ولایت شما را هم نمی‌شناسند،‌ چگونه است؟ امام فرمود: این گروه در قبرشان اند و از آن خارج نمی شوند، هر کسی از آنان عمل صالح داشته باشد و عداوتی نسبت به اهل بیت (ع) اظهار نکرده باشد، کانالی به سوی بهشتی که خداوند در مغرب آفریده باز می‌شود و از آن کانال نسیمی در قبر او تا روز قیامت می‌وزد تا خدا را ملاقات نماید، آنگاه خداوند حسنات و سیئات او را حساب می کند یا به بهشت می‌رود یا به دوزخ؛ در نتیجه کار این گروه متوقف بر امر الهی است. سپس امام فرمود خداوند نسبت به مستضعفان و ابلهان و اطفاد و فرزندان مسلمین که به سن بلوغ نرسیده همین کار را انجام می‌دهد. از روایات استفاده می‌شود که در اثر توجه خداوند آنان آماده امتحان الهی می‌شود و با امتحان در آن عالم صلاحیت ورود به بهشت را پیدا می‌کنند، از جمله به روایت زیر بسنده می‌شود: عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَأَلْتُهُ هَلْ سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَنِ الْأَطْفَالِ فَقَالَ قَدْ سُئِلَ فَقَالَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا كَانُوا عَامِلِينَ ثُمَّ قَالَ يَا زُرَارَةُ هَلْ تَدْرِي قَوْلَهُ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا كَانُوا عَامِلِينَ قُلْتُ لَا قَالَ لِلَّهِ فِيهِمُ الْمَشِيئَةُ إِنَّهُ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ جَمَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْأَطْفَالَ وَ الَّذِي مَاتَ مِنَ النَّاسِ فِي الْفَتْرَةِ وَ الشَّيْخَ الْكَبِيرَ الَّذِي أَدْرَكَ النَّبِيَّ ص وَ هُوَ لَا يَعْقِلُ وَ الْأَصَمَّ وَ الْأَبْكَمَ الَّذِي لَا يَعْقِلُ وَ الْمَجْنُونَ وَ الْأَبْلَهَ الَّذِي لَا يَعْقِلُ وَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ يَحْتَجُّ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَيَبْعَثُ اللَّهُ إِلَيْهِمْ مَلَكاً مِنَ الْمَلَائِكَةِ فَيُؤَجِّجُ لَهُمْ نَاراً ثُمَّ يَبْعَثُ اللَّهُ إِلَيْهِمْ مَلَكاً فَيَقُولُ لَهُمْ إِنَّ رَبَّكُمْ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تَثِبُوا فِيهَا فَمَنْ دَخَلَهَا كَانَتْ عَلَيْهِ بَرْداً وَ سَلَاماً وَ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا دَخَلَ النَّارَ؛ از امام باقر (ع) سوال شد:‌ آیا از پیامبر در مورد اطفال سؤال شد؟ فرمود:‌ بله و پیامبر فرمود:‌ خداوند به آنچه آنان انجام می‌دهند،‌ داناست. سپس فرمود: ای زراره آیا می‌دانی که مقصود پیامبر از سخن فوق چه بود،‌ عرض کردم:‌ چیزی نمی‌دانم. فرمود: خداوند در مورد آنان اراده‌ای دارد، این که روز قیامت خداوند اطفال، کسانی که در دوران فترت میان دو پیامبر فوت کرده ندا، پیر مردانی که پیامبر در زمانی درک کردند که در اثر پیری عقل شان را از دست داده بودند و افراد ناشنوا و گنگ غیر عاقل و دیوانه و ابله غیر عاقل، هریک در برابر خداوند احتجاج می‌کند،‌ خداوند فرشته‌ای را مأمور می‌کند تا آتشی بیفروزد، سپس فرشته طبق فرمان خدا به آنان می‌گوید: پروردگار تان به شما امر می‌کنید که میان آتش بپرید، هر که داخل آتش شود برای او سرد و سلامت خواهد شد و داخل بهشت می‌شود و هر کس از آن تخلف کند وارد آتش می شود. بنابراین، سرنوشت ارواح انسان ها پس از مرگ انتقال به عالم برزخ می شوند و همه آنها زندگی برزخی دارند، هم دیگر را می بینند و از احوال بازماندگان شان باخبرند، و انتظار هدیه بازماندگانشان را دارند، و به وسیله هدایای بازماندگان تکامل روحی داشته و از عذاب و مشکلات رهائی می یابند. ارواح اطفال و مجانین و اطفال مؤمنین آنچه اشاره شده تحت پرورش قرار گرفته و زمینه تکامل آنان فراهم می شوند. مجانین نیز همین حکم را دارند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه