بر فرض معصوم بودن 12 امام و فاطمه زهرا - عليهم السلام ـ آيا منطقي خواهد بود که انسان ها يک موجود ماورايي را که هيچ گونه خطايي نميکند به عنوان الگوي زندگي خود برگزيند و سعي کنند که مطابق روش و سلوک آن ها عمل کنند؟ آيا ميتوان يک فرشته مهذب را الگوي يک انسان مادي و خطاکار قرار داد؟

اولاً معصومين(ع) فرشته مهذب نبوده اند بلکه انسان مهذب بوده اند: قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ بگو من همانا بشري هم چون شمايم که به من وحي ميشود. وَلَآ أَقُولُ لَكُمْ إِنِّى مَلَكٌ و من به شما نميگويم من فرشته ام. ثانياًاین پرسش از اين جا نشأت گرفته که تصورشده که عصمت امري جبري است و معصومين بدون اراده خود و با اجبار خداوند معصوم شده اند و اگر مرتکب خطا نميشوند به اين دليل است که توانايي انجام گناه را ندارند ليکن اين تلقي از عصمت تلقي اشتباهي است. جبري انگاشتن عصمت، معصومين را به ماشين خودكاري تبديل مي‏كند كه نه شايسته الگو شدن براي ديگران اند، و نه سزاوار پاداش فراوان. اختيار آمد عبادت را نمك ورنه مي‏گردد به ناخواه اين فلك گردش او را نه اجر و عقاب كه اختيار آمد هنر وقت حساب جمله عالم خود مسبِّح آمدند نيست آن تسبيح جبري مزدمند. اين مشكل به سادگي قابل حل است. سير اختياري انسان داراي دو ركن اساسي است: علم و اراده. ما اگر دچار معصيت مي‏شويم، يا نسبت به زشتي گناه، آگاهي كامل نداريم و يا از اراده‏اي قوي براي ترك آن، برخوردار نيستيم. هر چه اين دو عامل تقويت شود، دايره گناهان آدمي، تن گتر و تن گتر خواهد شد. معصومين كساني هستند كه هم از نظر شناخت چنان ا ند كه زشتي و ناپسندي هر كار بدي را به چشم دل مي‏بينند و هم به لحاظ اراده، چنان قدرتي دارند كه طوفان غرايز حيواني، عنان اختيار را از كف آنان نمي‏ربايد. همه ما مرتبه‏اي چنين مصونيت هايي را تجربه نموده‏ايم، به عنوان مثال، خوردن برخي از نجاسات، حتي به فكر هيچ انساني خطور نمي‏كند، تا چه رسد به اين كه در جامعه تحقّق يابد. به عبارت ديگر مقام عصمت به معني يك حالت تقواي الهي است كه به امداد پروردگار در پيامبران و امامان-ع- ايجاد مي‏شود امّا با وجود اين حالت چنان نيست كه آن ها نتوانند گناه كنند بلكه قدرت اين كار را دارند و با اختيار خود از گناه چشم مي‏پوشند. درست همانند يك طبيب بسيار آگاه كه هرگز يك ماده بسيار سمّي را كه خطرات جدّي آن را مي‏داند هرگز نمي‏خورد با اين كه قدرت بر اين كار را دارد امّا آگاهي ها و مبادي فكري و روحي او سبب مي‏شود كه با ميل و اراده خود از اين كار چشم بپوشد. و ترك كردن گناه براي آن ها محال عادي است نه محال عقلي. بر اين اساس؛ اولاً معصوم و غير معصوم در توانايي انجام گناه ونیزدر اين که مجبور به ترک گناه نيستند مشترکند. ثانیاً تنها عنصري که در معصوم وجود دارد و باعث ترک گناه او ميشود علم و اراده است علم و اراده اي که به عنايت خداوندي است و به دليل تلاش معصوم و داشتن شايستگي هاي لازم به او عنايت شده است. پس ساير انسان ها مي توانند معصومين(ع) را الگو و اسوه خود قرار دهند و با تلاش خود شايستگيهاي لازم را بدست آورند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه