تألیفات درباره مهدویت با چه روش‌هایی بوده است؟

در موضوع مهدویت به روش های گوناگون و متنوعی علمای فریقین دست به تألیف و تصنیف زده اند از قبیل: 1- روش روایی زیرا جزئیات قضیه مهدویت از مصادیق بارز ایمان به غیب به حساب می آید این روش به نوبه خود از خصوصیاتی برخوردار است: برخی تنها احادیثی را درباره مهدویت نقل کرده اند که تفسیر آیات قرآن به حساب می آمده و روایات تفسیری بوده اند. برخی نیز عموم احادیث مهدویت را در کتاب خود جمع آوری کرده اند. روش دوم نزد شیعه و اهل سنت هر کدام به نوبه خود به شیوه ای خاص تدوین شده است. نزد علمای شیعه امامیه تألیف موضوعی درباره مهدویت سه گونه بوده است: الف: استناد به احادیثی که از طرق شیعه نقل شده است . همانند کتاب (کفایة المهتدی فی معرفة المهدی علیه السلام) و (بحارالانوار). ب: تقویت و تأیید روایات شیعه به روایاتی که از طرق اهل سنت نقل شده است. همانند تألیف علی بن عیسی اربلی در (کشف الغمه) و سید بن طاووس در (الطرائف) و شیخ حر عاملی در (اثبات الهداة). ج : استناد به روایات اهل سنت برای قبولاندن موضوع مهدویت به آنان بدون توجه به روایات شیعی همانند کتاب (المهدی) از سید صدر الدین صدر، و کتاب (المهدی الموعود المنتظر) از نجم الدین عسکری. اهل سنت نیز در این زمینه روش های مختلف حدیثی داشته اند از قبیل: الف: اکتفا به احادیث از طرق خود همانند کتاب (اخبار المهدی) از عباد بن یعقوب رواجنی (م 250 ه‌) و کتاب (جمع الاحادیث الوارده فی المهدی) از حافظ ابی بکر بن ابی خیثمه احمد بن زهیر نسائی (م 279 ه‌) ب: نقل از مصادر شیعه و اهل بیت علیهم السلام همانند کتاب (الملاحم) از نعیم بن حماد (م 228 ه‌) و کتاب (عقد الدرر فی اخبار المنتظر) از یوسف بن یحیی شافعی و کتاب (البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان) از متقی هندی. ج: اثبات عقیده امامیه در مسئله مهدویت با استناد به روایات اهل بیت علیهم السلام، همانند کتاب (ینابیع المودة) از قندوزی، و کتاب (فرائد السمطین) از جوینی شافعی. 2- روش برهانی و کلامی در این روش مولف در صدد عرضه کردن مباحث مهدویت به صورت استدلالی و برهانی است. این روش ‌ در صدد تثبیت ایمان به مهدویت و دفع شبهات در این موضوع است. کتاب های متعددی که شیخ مفید در این زمینه تألیف کرده همگی از این قبیل است. و نیز کتاب (المقنع فی الغیبة) از سید مرتضی و (بحث حول المهدی) از شهید سید محمد باقر صدر را می توان از این قبیل به حساب آورد. 3- روش مقارنی از جمله تألیفاتی که در مورد موضوع مهدویت شاهد آن بوده و هستیم روش بحث مقارنی بین عقیده شیعه امامی و دیگر طوایف مسلمین است. این گونه بحث را در لابلای کتاب های شیخ مفید و سید مرتضی و شیخ طوسی رحمة الله علیه به خوبی مشاهده می کنیم. و از جمله کتاب های مستقل در این زمینه کتاب (بیان الاشکال فیما حکی من امر المهدی من الاقوال) از ابو عبدالله حمیدان بن یحیی قاسمی حسنی از علمای قرن هفتم است. و نیز از کتاب (مع المهدی المنتظر فی دراسة منهجیة مقارنة بین الفکر الشیعی و السنی) از شیخ مهدی فتلاوی و کتاب (المهدی الموعود المنتظر عند علماء اهل السنة و الامامیة) از نجم الدین عسکری می توان نام برد. 4- روش تحلیلی تاریخی در این روش مولفان در صدد ترسیم قضیه مهدویت از ابعاد گوناگون تاریخی آن می باشند که می توان از بارزترین این نوع تألیف به کتاب های شهید سید محمد صدر (تاریخ الغیبة الصغری، تاریخ الغیبة الکبری و تاریخ ما بعد الظهور) اشاره کرد. 5- روش مقارنی بین ادیان برخی دیگر در صدد عرضه موضوع مهدویت در سطحی وسیع‌تر بر آمده و این موضوع مهم را در محدوده ادیان الهی دینی و شبه دینی مورد بحث و بررسی قرار داده اند که از آن جمله می توان به کتاب (بشارات العهدین) از دکتر صادقی، و کتاب (المسیح الدجال) از سعید ایوب اشاره کرد. 6- روش تحلیل فلسفه تاریخ برخی دیگر از مولفان مهدویت در این زمینه از زاویه فلسفه تاریخ و یا به تعبیر دیگر از دیدگاه تکامل تاریخ به موضوع مهدویت نگریسته اند که از آن جمله به کتاب (قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ) اثر شهید مطهری رحمة الله علیه می توان اشاره کرد. .

موتور جستجوی پرسش و پاسخ دینی امین

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/03

لینک کوتاه