مقدمه : باید توجه کرد که نعمت های الهی منحصر به نعمت های محسوس ـ که شاید توجه تان در سوال معطوف به اینها بود ـ نیست . مهمتر انکه بعضی دیگر از نعمتهای الهی انطور نیست که لازمه بقا جسم انسان باشد بلکه اینها برای ترقی و تکامل ابعاد معنوی انسان قرار داده شده اند مانند گرایشات معنوی و قوه تعقل و ادراک در بشر .در سخنی ، امام صادق (علیه السلام) آیه « وَاذکُروا آلاءَ اللّهِ» را تلاوت کرد سپس فرمودند : آیا می دانی مراد از نعمت های الهی چیست ؟ فرمود : « هِی اَعظَمُ نِعَمِ اللهِ عَلی خَلقِهِ وَ هی وِلایتُنا » همانا مراد بزرگترین نعمت خداوند بر خلقش می باشد و آن ولایت ما اهل بیت است.

مقدمه : باید توجه کرد که نعمت های الهی منحصر به نعمت های محسوس ـ که شاید توجه تان در سوال معطوف به اینها بود ـ نیست . مهمتر انکه بعضی دیگر از نعمتهای الهی انطور نیست که لازمه بقا جسم انسان باشد بلکه اینها برای ترقی و تکامل ابعاد معنوی انسان قرار داده شده اند مانند گرایشات معنوی و قوه تعقل و ادراک در بشر .در سخنی ، امام صادق (علیه السلام) آیه « وَاذکُروا آلاءَ اللّهِ» را تلاوت کرد سپس فرمودند : آیا می دانی مراد از نعمت های الهی چیست ؟ فرمود : « هِی اَعظَمُ نِعَمِ اللهِ عَلی خَلقِهِ وَ هی وِلایتُنا » همانا مراد بزرگترین نعمت خداوند بر خلقش می باشد و آن ولایت ما اهل بیت است. احادیث ثابت می کند اهل بیت عموماً و امام زمان (عج) خصوصاً ، نه تنها نعمت اند بلکه از بزرگترین نعمتهای خداوند بر خلق اند . چرا که خداوند به وسیله ی آنها به دیگران نعمت می دهد .بی انصافی است که کسی آب و نان و زمین و آسمان ، باد و باران ، سلامتی و عاقبت ، پدر و مادر و غیره را نعمت بداند امّا دین ، ولایت اهل بیت و امام معصوم را نعمت نداند !! نعمت بزرگی که شکر فراوانی نیاز دارد و شکر آن چیزی جز محبت و اطاعت از ایشان نیست. آنچه روز قیامت مورد سئوال قرار می گیرد صرف مصرف نعمت های ظاهری الهی مثل اب و غذا و چشم گوش و .. نیست بلکه، از بکار گرفتن آنها در مسیر اطاعت خداوند و اولیاء الهی حقیقی دین سئوال می شود( دقت کنید ) در نتیجه از بنده مومنی که نعمت های الهی را در اطاعت خداوند بکار گرفته سئوالی نخواهد بود.درتفسیر المیزان پیرامون همین آیه شریفه امده است: در تفسیر قمى به سند خود از جمیل از امام صادق (علیه السلام ) روایت کرده که گفت : به آن حضرت عرضه داشتم معناى آیه ((لتسئلن یومئذ عن النعیم ـ در روز قیامت از نعمتهای الهی سوال خواهد شد. )) چیست ؟ فرمود: این امت بازخواست مى شود از نعمت رسول الله ، و سپس از نعمت ائمه اهل بیتش . . و نیز در آن کتاب به سند خود از ابو حمزه روایت کرده که گفت : با جماعتى نزد امام صادق (علیه السلام ) بودیم ، حضرت دستور داد طعام بیاورند، طعامى آوردند که در تمام عمرمان لذیذتر و خوشبوتر از آن نخورده بودیم ، بعد خرمایى آوردند که آنقدر شفاف و صاف و زیبا بود که همه را به تماشا واداشت ، مردى از حضار گفت : به زودى از این نعیمى که نزد پسر پیغمبر از آن متنعم شدید بازخواست مى شوید، امام (علیه السلام ) فرمود: خداى عز و جل کریم تر و شانش جلیل تر از آن است که طعامى به بنده اش بدهد، و آن را براى شما حلال و گوارا بسازد، آن وقت بازخواستتان کند که چرا خوردید؟ بلکه منظور از نعیم در آیه ((لتسئلن یومئذ عن النعیم )) تنها نعمت محمد و آل محمد (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) است که به شما ارزانى داشته . روشن است ولایت اهل بیت از ارزنده ترین مصادیق نعمت است ، بالاتر انکه با راهنمایى امامان است که کیفیت بکارگیری و استعمال دیگر نعمت ها ( شکر دیگر نعمت ها ) معلوم میشود. ولایت اهل بیت عبارت است از واجب دانستن اطاعت و پیروى آنان ، در هر گفتار و کردارى که در سلوک طریق عبودیت دارند.در ادامه ذکر این روایات مرحوم علامه طباطبائی همانند برخی دیگر از مفسران همچون فیض کاشانی وجه جمع بین این روایات را که دلالت بر سئوال از نعمت های دارد و بین روایاتی که دلالت بر سئوال نکردن از مسکن و خوراک دارد را به این دانسته اند که از ضروریات خوراک و مسکن و مانند آن سئوال نمی شود. بنابراین از مجموع سخنان یاده شده می توان این گونه نتیجه گرفت که اولا از بکار بستن نعمتها در مسیر عبودیت سئوال می شود نه از خود آنها که چرا مصرف شده و ثانیا از ضروریات زندگی که انسان در حیات خود به آن نیاز دارد سئوال نمی شود.(تفسیر المیزان، ج 20، ص 353-355؛ تفسیر صافی، ص 371-375) همه نعمتهای الهی مورد سوال قرار می گیرند که آیا در مسیر صحیح بکار رفته اند یانه؟.علامه طباطبایی (رضوان الله تعالی علیه ) در بحث روایی خصوص این آیه شریفه آورده که : در معانی الاخبار از حسین بزاز روایت کرده که گفت : امام صادق علیه السلام به من فرمود : آیا می خواهی تو را از مهمترین وظیفه ای که خدا بر خلق خود واجب کرده خبر دهم ؟ عرضه داشتم : بله , فرمود :......یاد خدا در هر موقف , البته منظورم از ذکر خدا , سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر نیست , هر چند که این نیز از مصادیق آنست ,ولی منظورم این است که در هر جا که پای اطاعت خدا به میان می آید , بیاد خدا باشی و اطاعتش کنی و هر جا معصیت خدا پیش آید , بیاد او باشی و آنرا ترک کنی . پس شکرگزاری و عدم کفران ( مانند حمد خدا ) تنها یک مساله تشریفاتی و گفتن با زبان نیست , بلکه منظور آن است که هر نعمتی را درست به جای خود مصرف کنید و در راه همان هدفی که برای آن آفریده شده به کار گیرید تا مایه فزونی رحمت و نعمت خدا گردد . «وَ مَنْ یَشْکُرْ فَإِنَّما یَشْکُرُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ حَمِیدٌ» (آنکه سپاسگزاری کند سپاسش به نفع خود اوست و هر که کفران ورزد، خداوند بی نیاز و ستوده است.)اما در خصوص سوال شما که فرمودید : اگر این نعمتها ی ظاهری نبودند انسانی هم نبود باید بگوییم به نکته بسیار ظریفی توجه کردید اما باید انرا به صورت دیگری تصور نمایید تا وجه نعمت بودن ان روشن شود . باید توجه داشت که خداوند به ما هستی و وجود را ارزانی داشته است ، ما را از عدم ونیستی به وجود و هستی در آورده است و هر لحظه ما را مشمول فیض و اعطای خود قرار می دهد. ما چونان لامپ های برقی هستیم که از منبع برق نور و انرژی می گیریم و این اتصال و دریافت لحظه به لحظه استمرار دارد که اگر تنها یک لحظه این جریان قطع گردد لامپ ها به ناگه در تاریکی فرو می روند. حال خداوند به ما وجود داده است و در واقع ما را ایجاد و هست نموده است و شرایطی را فرا روی ما قرار داده تا بتوانیم در آن بستر رشد و نمو کنیم و همواره رحمت بیکرانش را شامل حال ما نموده است. حال چگونه ما می توانیم شکر چنین نعمتی را بجا آوریم؟‌ آیا اگر مادرمان چیزی را به عنوان هدیه به ما بدهد آیا باید گفت چون او مادر ماست و ما را دوست دارد و این دوست داشتنش نیز امری غریزی و طبیعی است دیگر ما نباید از او تشکر کنیم؟ آیا اصلا چنین حرفی را عاقلی می پذیرد؟خداوند ما را آفرید و نعمت بی کرانش را به ما ارزانی داشت و در مسیری قرارمان داد تا با پیمودن آن سرانجام به قرب و نزدیکی او برسیم. خلاصه ، هستی بخشی او لطف و نعمت است و ساختن بستری مناسب برای رشد و پیمودن این مسیر خود نیز لطفی دیگر است . بنابر این نعمت حقیقی ان است که خداوند برای انسان راه تکامل را فراهم ساخت نه صرف چشم و گوش و .. . منابع بیشتر جهت مطالعه :1- عدل الهی , شهید مطهری2- توحید مفضل - امام صادق (ع)خداوند نیازهای بشر بر طرف نموده به این صورت که به او ابزار لازم برای تأمین نیازها داده شده ،واوست که باید با توکل بر خدا دنبال کار وتلاش برود خداوند هم کمک می کند تا نیازهایش تأمین شود. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه