آیا در عالم ذر زمان وجود داشته است ؟

در توضیح این مطلب علامه طباطبائی می فرمایند : عالم ذر روح این عالم است که آن را عالم غیب نیز می گویند ...هر موجودی دو وجه دارد وجه الی الله که زمان و تدریج در آن راه ندارد و وجه بغیره که در آن تدریج و زمان ( با مقایسه موجودات به یکدیگر ) راه دارد خداوند متعال می فرماید :انما امره اذا اراد شیئاً ان یقول له کن فیکون ( یس 82) تنها کار خداوند وقتی بخواهد چیزی را ایجاد کند این است تا به آن بگوید موجود شد بی درنگ به وجود می آید از این آیه شریفه استفاده می شود که کلمه «کن»همان کلمه و گفتار خداوند متعال است و معلوم است که کلام خداوند متعال مانند سخن گفتن انسان نیست که با باز کردن دهان و اعتماد بر مقاطع حروف صورت بگیرد بلکه مصداق گفتار خداوند متعال ‹‹کن›› همان موجود خارجی است بر این پایه گفتارخداوند متعال ‹‹کن›› هم امر است و هم مخاطب درست کن است یعنی هم به آن «کن» می گوید و هم به آن گوش می دهد که بشنود و هم قلب می دهد که بپذیرد پس کلمه «کن» از طرفی وجود شیی و از طرفی ایجاد آن است و در جای دیگر می فرماید :و ما امرنا الا واحده کلمح بالبصر ( قمر 50) فرمان ما جز یکی نیست آن هم چون چشم به هم زدنی می باشد .کنایه از اینکه امر ما تدریج بردار نیست پس ما سوی الله و همه مخلوقات یک امر و یک «کن» ایجاد شده و یک فعل است و این موجود واحد منبسط یک وجه الی الله دارد که یکی است و زمان تدریج و حرکت که از لوازم جسم و ماده است در آن راه ندارد ،زیرا زمان از حرکت پدید می آید ، و حرکت لازمه جسم است و آن لازمه ماده است و به مقتضای سنخیت بین علت و معلول از او مسلوب است این وجه الی الله عالم ذر این عالم است و همان موجود یک وجه دیگر دارد که همین دنیای ظاهر است که در آن زمان و حرکت و تدریج فرض می شود، بنابر این عالم ذر از این عالم مسلوب نیست .همچنین عالم ذر اینگونه نیست که مردم به صورت ذر و مانند مورچه یا ذرات ریز در اصلاب وجود داشته باشند و خداوند متعال به مقتضای «الست بربکم» ( اعراف 172) آیا من پروردگار شما نیستم خود را به آنها بنمایاند به گونه ای که با چشم و امثال آن خداوند متعال را ببیند و آنگاه بلی ( اعراف 172) ( بله ) بگویند زیرا دو محذوری که خداوند در ذیل آیه فرمود ‹‹ان تقولوا یوم القیمه انا کنا عن هذا غافلین او تقولوا : انما اشرک آباءنا من قبل و کنا ذریه من بعدهم افتهلکنا بما فعل المبطلون (1)تا مبادا روز قیامت بگویید ما از این امر غافل بودیم یا بگویند پدران ما پیش از این مشرک بوده اند و ما فرزندانی پس از ایشان بودیم آیا ما را به خاطر آنچه باطل اندیشان انجام داده اند هلاک می کنی ؟ ) با معنای اخیر ساز گار نیست هر چند مرحوم سید مرتضی و طبرسی«ره» – به همین منادی دوم قائلند (2) .منابع :1- قرآن کریم سوره مبارکه اعراف آیه 172- 173.2- در محضر علامه طباطبائی پرسشهای اعتقادی اخلاقی تفسیری حدیثی فلسفی و عرفانی محمد حسین رخ شاد (665 پرسش و پاسخ ) ،ص 42- 43.به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه