آيا در زمان پيغمبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ يا بعد از رحلت‎شان در اذان اشهد ان عليّاً ولي الله بوده است يا نه و از چه زماني آغاز شد؟

آنچه مسلم است اين است كه اين شهادت بر ولايت علي ـ عليه السّلام ـ (شهادت ثالثه) جزء مستحبي اذان و از زمان ائمه معصومين ـ عليهم السّلام ـ بوده است و دليلش روايتي است كه علامه طبرسي (قرن ششم) در كتاب ارزشمند خود با عنوان «الاحتجاج» ذكر كرده است. در اين كتاب آمده است كه امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرموده‎اند كه هر كسي لا اله الا الله و محمد رسول الله بگويد پس دنبال آنها بگويد علي ولي الله. و از اين فرمايش حضرت معلوم مي‎شود كه خود ائمه اطهار ـ عليهم السّلام ـ و بعضي شيعيان آگاه بودند و در صورت امنيت اين ذكر را در اذان مي‎گفتند و بعد از غيبت حضرت ولي عصر (عج) كم كم اين ذكر بين شيعه شايع شده است به اين دليل كه از زمان شيخ صدوق (م 381 ه‍ـ) كه در اوائل زمان غيبت بوده است كه اين مطلب در بیشتر کتاب‌های فقهای شيعه ذكر شده است و اگر شايع نشده بود دليلي بر ذكر آن در کتاب‌ها نبود. شاهد بر تقیه این است كه شيخ صدوق در «من لا يحضره الفقيه» پس از تكذيب این روايات مي‎نويسد: كه اين كار مفوضه است كه خود را در زمرة ما قرار مي‎دهند. اما بايد دانست كه فرمايش شيخ صدوق (ره) از باب تقيه و حفظ شيعيان بوده و از آن جهت كه برخي جُهّال در آن زمان آشكارا شهادت ثالثه را مي‎گفتند و ممكن بود كل جامعه شيعه آن روز به خاطر روش اين افراد مورد هجمه و آزار و اذيت قرار گيرند شيخ اينگونه فرموده است چرا كه خود شيخ صدوق در جاي ديگر گفتن اين شهادت را در اذان به صورت استحباب جايز دانسته است. بعدها كه كم كم شيعه قوت گرفت و تقيه‎ها كم شد به تدريج گفتن اين شهادت شايع‎تر شد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه