در آداب شیر دادن و تربیت کردن فرزندان :

در آداب شیر دادن و تربیت کردن فرزندان : بدان که منتهاى شیردادن فرزند دو سال است و مشهور میان علما آن است که بى عذرى زیاده از دو سال شیر دادن جایز نیست مگر آن که آزارى داشته باشد مضطر باشند و از بیست و یک ماه کم تر ندهند مگر آن که ضرورتى باشد که دایه به هم نرسد یا قادر بر اجرت او نباشد و مادر شیر نداشته باشد یا آزارى داشته باشد جمعى از علماءِ واجب می دانند که مادر به فرزند بخوراند از شیر اوّلى که به پستان می آید و گفته اند اگر آن شیر را ندهند باقى نمى ماند یا قوّت نمى یابد. از حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام منقول است که نافع و مبارک ترین شیرها براى فرزند شیر مادر است . در حدیث دیگر منقول است حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام دیدند که مادر اسحق فرزند خود را شیر می دهد فرمود که اى مادر اسحق از یک پستان شیر مده از هر دو پستان شیر بده که یکى به عوض طعام است و دیگرى به عوض آب و فرمود که هر چه کم تر از بیست و یک ماه به فرزند شیر می دهند برطفل ظلم است . در احادیث معتبره نهى کرده اند از شیرى که از زنا به هم رسیده باشد. حضرت رسول صلّى اللّه علیه وآله وسلّم نهى فرمود از شیر زن احمق یا زنى که چشمش معیوب باشد زیرا آن شیر در فرزند تأثیر می کند. حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمود که دایه بگیرید که به صورت و سیرت نیکو باشد زیرا که در طفل سرایت مى کند و طفل در صورت و سیرت به دایه شبیه می شود. از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که فرزند خود را تا هفت سال بگذار که بازى کند و بعد از آن تا هفت سال دیگر سعى کن در تربیت او اگر نیک شد دیگر سعى کن و اگر نه امید خیرى از او نیست . در حدیث دیگر فرمود که هفت سال او را بگذار که بازى کند و هفت سال دیگر خط و سواد او را بیاموز و هفت سال دیگر حلال و حرام خدا را به او بیاموز. از حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام منقول است که طفل را هفت سال نگاه دارى و تربیت بدنش باید کرد و هفت سال آداب به او مى باید آموخت و هفت سال دیگر خدمتش می باید فرمود و تا بیست و سه سال قدش بلند می شود و تا سى و پنج سال عقلش زیاد می شود و دیگر بعد از آن تجربه ها او را حاصل می شود. در روایت دیگر وارد شده است که پسران که شش ساله شدند می باید که با یکدیگر در یک لحاف نخوابند. در روایت دیگر وارد شده است که پسران و دختران که ده ساله شوند باید که رختخواب ایشان را جدا کنند و حضرت صادق علیه السّلام فرمود که فرزندان خود را زود احادیث به یاد ایشان بدهید که مخالفان ایشان را گمراه نکنند. در احادیث معتبره وارد شده است که تأدیب کنید فرزندان خود را بر محبّت على بن ابى طالب علیه السّلام اگر قبول نکنند نظر کنید در امر مادرهای شان یعنى این علامت فرزند زنا است که قبول محبّت امیرالمؤمنین علیه السّلام نمی کند. حضرت صادق علیه السّلام فرمود که هر که محبّت ما اهل بیت را در دل خود بیابد مادرش را بسیار دعا کند که با پدرش خیانت نکرده است و از حضرت رسول صلّی الله علیه و آله و سلّم منقول است که حقّ فرزند بر پدر آن است که او را به نام نیکو بخواند و نیکو تأدیب کند و به کسب نیکو او را بدارد. در حدیث دیگر منقول است که سکونى به خدمت حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام آمد و گفت من غمگینم فرمود که سبب غم تو چیست گفت خدا به من دخترى داده است فرمود که اى سکونى زمین او را برمی دارد و روزیش برخداست و زندگانى می کند به غیر عمر تو و روزى تو را نمی خورد پس فرمود که او را چه نام کرده گفت فاطمه حضرت فرمودند که آه آه و دست بر پیشانى گذاشتند و فرمودند که رسول خدا صلّى اللّه علیه وآله وسلّم فرمودند حقّ فرزند بر پدر اگر پسر باشد آن است که مادر نیک براى او بگیرد و نامش را نیک تعیین کند و قرآن به او بیاموزاند و او را ختنه کند و شناگرى یاد دهد او را و اگر دختر باشد مادر نیک براى او قرار دهد و نامش را نیک کند و سوره نور به یاد او دهد و سوره یوسف به او نیاموزاند و در بالا خانه ها جا ندهد و او را زود به خانه شوهر فرستند پس فرمود که چون فرزند خود را فاطمه نام کرده او را دشنام مده و نفرین مکن و مزن . از حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام منقول است که حضرت رسول صلّى اللّه علیه وآله وسلّم فرمود که به فرزندان خود بیاموزانید شنا کردن و تیرانداختن را و حضرت امام موسى علیه السّلام فرمود که شوخى و کج خلقى طفل در کودکى علامت آن است که در بزرگى دانا و بردبار خواهد بود. از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که حضرت رسول صلّى اللّه علیه وآله وسلّم فرمود که خدا رحم کند کسى را که اعانت نماید فرزند خود را بر نیکى او. راوى عرض کرد که چگونه اعانت کند؟ فرمود: که کار آسانى که از او به عمل آید قبول کند و کارى که بر او دشوار باشد و نکند از او در گذرد و تکلیف هاى دشوار به او نکند و سفاهت و تندى به او نکند. در حدیث دیگر منقول است که شخصى به خدمت حضرت صادق علیه السّلام عرض کرد که با که نیکى کنم فرمود که با پدر و مادرت گفت ایشان مرده اند فرمود که با فرزند خود نیکى بکن . در حدیث دیگر فرمود که حضرت رسول صلّى اللّه علیه وآله وسلّم فرمود که دوست دارید اطفال خود را و رحم کنید به ایشان و اگر وعده کنید وفا کنید به آن زیرا که ایشان گمان می کنند که شما روزى می دهید ایشان را. حضرت امام موسى علیه السّلام فرمود که خدا غضب نمیک ند براى چیزى مثل آن که غضب براى ظلم بر زنان و طفلان می کند. در حدیث صحیح از حضرت رسول صلّى اللّه علیه وآله وسلّم منقول است که هر که فرزند خود را ببوسد خدا حسنه براى او بنویسد و هر که فرزند خود را شاد کند خدا او را در قیامت شاد کند و هر که قرآن بیاموزاند به فرزند خود در قیامت پدر و مادر او را بطلبند و دو حله به ایشان بپوشانند که از نور آن دو حله روى اهل بهشت روشن شود. در حدیث دیگر فرمود که شخصى به خدمت حضرت رسول صلّى اللّه علیه وآله وسلّم آمد و گفت هرگز اطفال خود را نبوسیده ام چون او رفت حضرت فرمود که این مرد در نزد من از اهل جهنّم است . در حدیث دیگر فرمود هر که طفلى داشته باشد باید که با او طفلانه بازى کند. حضرت صادق علیه السّلام فرمود که خدا رحم مى کند بنده خود را به سبب آن که بسیار دوست دارد فرزند خود را. در حدیث دیگر مروی است که حضرت رسول صلّى اللّه علیه وآله وسلّم دیدند شخصى را که دو پسر داشت و یک پسر را نبوسید و دیگرى را می بوسید حضرت فرمود که چرا هر دو را مثل هم مهربانى نکردى و بدان که به تر آن است که در میان فرزندان زیادتى قرار ندهد مگر آن که یکى عالم تر و صالح تر باشد و به این سبب او را زیادتى دهد. در حدیث معتبر از حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام منقول است که چون پسر سه ساله شود به او مى گویند که هفت مرتبه بگو لااِلهَ اِلاّ اللّهُ و چون سه سال و هفت ماه و بیست روز از عمرش بگذرد به او مى گویند که هفت مرتبه بگوید مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّهِ پس چهار سالش تمام شود به او مى گویند که هفت مرتبه بگوید صَلَى اللّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ پس چون پنج سالش تمام شود او را وا می دارند که خدا را سجده کند پس چون شش سالش تمام شود نماز به یادش می دهند و به نمازش می دارند و چون هفت سالش ‍ تمام شود وضو را به او یاد می دهند و امر به نماز می کنند او را چون نه سالش تمام شود وضو و نماز را خوب بیادش می دهند و بر ترک وضو و نماز می زنند پس چون وضو و نماز را یاد گرفت خدا پدر و مادرش را بیامرزد. در حدیث معتبر دیگر فرمود آه چربى و کثافت دست و روى اطفال را در شب پیش از خواب بشوئید که شیطان می آید و ایشان را بو می کند و در خواب می ترسند و ملائکه نویسندگان اعمال متأذّى می شوند. از حضرت رسول صلّى اللّه علیه وآله وسلّم منقول است هر که به بازار رود و تحفه بخرد و بردارد و براى عیال خود به خانه آورد چنان است که تصدّقى براى جمعى از فقرا برداشته و به ایشان رسانیده است و باید که اوّل به دختران بدهد پیش از پسران به درستی که هر که دخترى را خوش حال کند چنان است که بنده ای از فرزندان اسماعیل را آزاد کرده است و کسی که دیده پسرى را روشن کند و او را شاد گرداند چنان است که از ترس ‍ خدا گریسته باشد و هر که از ترس خدا بگرید خدا او را داخل بهشت گرداند. حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام فرمود که انار بخوارنید به ایشان که زودتر به حدّ جوانى و قوّت می رساند. در کتاب طبّ الائمه از حضرت امیرالمؤ منین علیه السّلام روایت کرده است که اگر طفلى گریه بسیار کند یا زنى در خواب ترسد یا کسى از دردى بیدارى بر او مستولى شود این آیه را بخواند فَضَرَ بْنا عَلى اَذنِهِمْ فى الْکَهْفِ سِنینَ عَدَدا ثُمَّ بَعَثْناهُمْ لِنَعْلَمَ اَىُّ الْحِزْبَیْنِ اَحْصى لِما لَبِثُوا اءَمَدا. وارد شده است که دخترى که شش ساله شود مرد نامحرم او را نبوسد و بردامن ننشاند. در حدیث دیگر وارد شده است دختری که شش ساله شد پسران او را نبوسند و پسر که از هفت سال بگذارد زنان را نبوسد. حلیه المتّقین - علاّمه محمّد باقر مجلسی رحمه الله .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه