چشم زخم و حق الناس- چشم زدن دیگران

مقدمه هر چند که مسئله چشم زخم از امور مسلمی است که حتی پیامبر (ص) و ائمه (ع) نیز بدان اشاره داشته اند ، اما این بدین معنا نمی باشد ، که هر وقت کسی نسبت به امری از امور فرد دیگری تعجب و یا حسادت کرد و یا تعریفی ارائه کرد ، حتما آن شخص چشم زخم می خورد و مشکلاتی پیش می آید ، در برخی موارد مشکلات و آسیب هایی که برای شخصی پیش می آید ، حتی بعد از زمانیکه کسی از او تعریفی یا نسبت به او حسادت کرد و یا ... ، حتما بواسطه چشم زخم نمی باشد و شاید علل دیگری نیز دخیل در این امر باشند ، که برای ما روشن نیست و یا ما متوجه آنها نیستیم ، بنابراین توصیه می کنیم که ، نسبت به این موارد ، بیش از حد حساسیت نشان ندهد و به سادگی از آنها عبور کند . زیرا هم باعث آسیب ها و فشارهای روحی برای آن می شود و هم اینکه خدای ناکرده باعث سوء ظن به دوستان و آشنایان می شود که در نتیجه موجب دلسردی و کم شدن ارتباطات با آنها می شود .حسدحسدعبارت است از اینکه انسان در دلش خواهان زوال یک نعمت وامتیاز از دیگرى باشد، به شرط اینکه دیگرى این نعمت را با استحقاق به دست آورده باشد نه با زور.در صورتی که انسان از نعمتی که خداوند به دیگری داده است ، ناخرسند باشد و آرزوی زوال و نابودی آن را نماید، دچار عقده روانی و رزیله اخلاقی حسد گشته است . چه خود او نیز داراى آن نعمت باشد یا نباشد. از دیدگاه روان شناسان ریشه حسادت ضعف اعتماد به نفس است یعنی به دلایل روان‌شناختی، افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند و هویت خود را از درون خویش دریافت نمی‌کنند و نیازمند و وابسته به تایید دیگران هستند ،برخی افراد حسادت می کنند و در جهت آن هم اقدام عملی می کنند. این صفت بسیار زشت و ویرانگری است و درمان آن مشکل تر؛ خیلی ها هم آرزوی زوال نعمت دیگری را دارند ولی تنها در دل خود و کاری نمی کنند. این نوع حسد با اینکه همچنان رذیله ای بزرگ است و فضای روح را آلوده می کند ولی درمان آن آسان تر است. هنر آدمی در اینجاست که حسد را به غبطه تبدیل کند. غبطه آن است که آرزو کنى آنچه دیگرى دارد، داشته باشى بدون اینکه آرزوى نابودى نعمت دیگرى را داشته باشى و حسد آن است که بخواهى نعمتى را که دیگرى دارد، نداشته باشد. توبه از حسادت خدای مهربان دری به نام توبه برای همه بندگانش گشوده و با آغوشی باز بندگان گنهکارش را که رو به سوی توبه آورده اند، می پذیرد . لذا باید آستین همت را بالا زده و با عزمی راسخ توبه ای کنیم متناسب به گناه خویش.ابتدا متذکر می شویم که خداوند هر گناهی را می بخشد «ان الله یغفر الذنوب جمیعا» پس در هیچ حالتی نباید از توبه و بخشش گناهان و رحمت الهی ناامید شد، چرا که گناه ناامیدی از خداوند حتی از قتل انسان نیز بزرگتر است. اگر انسان هر روز گناه کند و توبه خود را بشکند و باز واقعا پشیمان شود و توبه نماید، توبه او پذیرفتنی است و نباید از رحمت خداوند ناامید گردد.البته هر گناهی علاوه بر شرایط عمومی توبه راهکار خاص خود را نیز می طلبد.توبه از حق الناسدر روایت آمده: پیامبراکرم(صلی الله علیه و اله) به خانه کعبه نگاه کرد، آن را مورد تعظیم قرار داد و سپس ادامه داد: حق واحترام یک مؤمن از تو بالاتر است، چون خداوند خانه کعبه را دارای یک احترام و عظمت دانست و از مؤمن سه چیز را: «مال-خون-سوءظن» (همان، ج67، ص71)احکام و مسائل مربوط به حق الناس دو قسم است:الف . امور غیرمالى (مانند غیبت، تهمت، هتک حرمت و...). ب . امور مالى (مانند بدهى، مظالم، خمس، زکات و...) الف . امور غیرمالىدر حقوق مردم که غیر مالی است ( غیبت، تهمت، هتک حرمت و...) باید از طرف مقابل حلالیت طلبید ، امااگر کسب حلالیت ملازم فساد و ناراحتی بیشتر می شود و امکان پذیر نیست، طلب بخشش از خداوند و انجام خیرات از طرف او کافی است و لازم نیست حتما کسب حلالیت صورت گیرد. بنابراین اگر بواسطه چشم زخم یا حسادت شما نسبت به کسی به او ضرر و زیانی وارد شده حق الناس به گردن شما آمده وباید جبران کنید ، برای جبران می توان به موارد زیر اشاره کرد :1 . باید زبان خود را از بدگوئی نگاه داری و به جای ذکر عیب شخص مقابل، فضیلت هایی که از او سراغ دار بگویی و او را به فضیلت بشناسی و لغزش هایش را نادیده انگاشته، و به جای انتقام جویی، عفو و گذشت را شعار خود سازی و به سخن چینی نگرایی.2. بر خلاف خواسته نفس و شیطان، با او متواضع باش و خوش رفتاری کن، گشاده رو باش و در سلام مقدم شو؛ به دیدنش برو و به او احترام کن.3. باید از سرزنش و شماتت بپرهیزی و در مصیبت ها با او همدردی کنی.4. او را دوست بداری و رابطه ایمانی خود را با او برقرار کن و علاقه خود را به او افزایش ده.5. هر خاطره ناروائی را که بر دل بگذرد باید فورا خود را از آن بازداری کنی و به خاطره های حق سرگرم سازی، مانند تدبّر در بزرگی جهان آفرینش.آنچه به اختصار گذشت هرچند برای نفس دوائیست تلخ و ناگوار و بسیار سخت و دشوار ولی رشته ای است از جهاد با نفس که در قرآن و اخبار به آن امر شده و تنها دارو برای بیماری های روانی شناخته شده است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه