ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره نحل چیست؟

نام ها: نام های این سوره «نَحل» و «نِعَم» بمعنی نعمت ها است. نام نَحل که به معنای زنبور عسل است از آیات 68 و 69 این سوره گرفته شده که درباره زنبور عسل و خانه سازی و تهیه عسل مطالبی بیان کرده است. شمارگان: دارای 128 آیه و 840 کلمه و 7707 حرف است. نزول: این سوره، شصت و نهمین سوره ای است که در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل شده است، یعنی بعد از سوره کهف و قبل از سوره نوح علیه السلام فرود آمده است. البته برخی آیات آن (مثل آیه 126) ممکن است در مدینه نازل شده باشد سپس به این سوره ملحق گشته است. اما در چینش کنونی قرآن، شانزدهمین سوره بشمار می آید. فضایل: در مورد فضیلت قرائت این سوره، از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله حکایت شده: «هر کس این سوره را بخواند، خدا او را در برابر نعمت هایی که در این جهان به او بخشیده، محاسبه نخواهد کرد.»(1) تذکر: از آنجا که در این سوره از اقسام و انواع نعمت های الهی یاد شده است، پس خواندن آن و دقت و تکفر در آیاتش انسان را به شکرگزاری وا می دارد. و اگر انسان بر اساس این سوره به نعمت های الهی بنگرد و از آنها استفاده کند، و شکرگزار باشد، در آن صورت نعمت ها بر او محاسبه نمی شود. ویژگی ها: در سوره های مکی معمولاً سخن از اصول عقاید است، اما در این سوره با آنکه مکی است، برخی احکام و قوانین کلی اسلام بیان شده است. و در آیه 48 این سوره یک سجده مستحب دارد. اهداف: اهداف اساسی سوره نحل عبارت است از: 1. بیان اعتقاد به الوهیت و توحید. 2. توجه به معاد و برانگیخته شدن در رستاخیز. 3. بیان الهی بودن وحی قرآن. مطالب: مطالب اساسی و محورهای سوره نحل عبارتند از: الف) عقاید: 1. یادآوری دلایل توحید و عظمت خلقت خدا. (آیات 3-21) 2. اشاره ای به وحی (آیه 2) 3. اشاراتی به معاد. (آیه 21 و...) 4. یادآوری خضوع و سجده ملائکه و هر آنچه در آسمانها و زمین است. (آیه 49) 5. نزول قرآن توسط روح القدس (جبرئیل امین) و دفاع از الهی بودن آن. (آیات 102-103) ب) اخلاق: 1. دعوت به شکرگزاری از نعمت ها. (آیه 114) 2. یادآوری نعمت های زمینی و آسمانی و دریایی خدا برای بیدار کردن حسّ شکرگذاری انسان و نزدیک ساختن او به خدا. (آیات 4-18) 3. دعوت به راه خدا بوسیله حکمت و موعظه و جدال احسن. (آیه 125) ج) احکام: 1. دستور به عدل و احسان. (آیه 90) 2. توصیه و تشویق به هجرت و جهاد. (آیات 41 و 110) 3. منع فحشا و منکر و ستم. (آیه 90) 4. ممنوعیت پیمان شکنی. (آیه 91) 5. حرمت شراب، گوشت مردار، خوک، خون و حیوانی که بصورت شرعی کشته نشده است. (آیه 115) 6. اجازه مقابله به مثل. (آیه 126) د) داستان: داستان ابراهیم علیه السلام به عنوان بنده ای شکرگزار و دعوت به تبعیت از او به عنوان الگوی حق گرایی. (آیات 120-123) ه) مطالب فرعی: 1. اشاره ای به خلقت انسان ها از نطفه. (آیه 4) 2. مباحثی پیرامون مرگ و سختی و راحتی آن. (آیات 28-32) 3. دعوت به مسافرت در زمین و عبرت آموزی از سرنوشت گذشتگان. (آیه 36) 4. وظیفه تفسیر و بیان قرآن بعهده پیامبر است. (آیه 44) 5. یکی از اهداف نزول قرآن تفکر کردن مردم است. (آیه 44) 6. یادآوری واکنش اعراب جاهلی و ناراحتی آنان در مورد دختردار شدن. (آیه 58) 7. مطالبی پیرامون زنبور عسل. (آیات 68-69) 8. شاهد بودن پیامبر صلی الله علیه و آله بر امت در قیامت. (آیه 89) 9. بحث حیات طیب. (آیه 97) 10. لزوم پناه بردن به خدا در هنگام قرائت قرآن. (آیه 98) پی‌نوشت‌: (1) مجمع البیان، ذیل اول سوره. منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش. .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه