آیامبناي مشروعيت رأي مردم است؟ وآیا قرائتي از اسلام درست است که همه چيز بایدبر اساس رأي مردم باشد؟

در پاسخ به سئوال شما بايد بگوييم در هر جامعه و نظام سياسي، مشروعيت از فلسفه فکري و جهان بيني حاکم بر آن جامعه ناشي مي شود، از اين رو مبناي مشروعيت در جامعه اي که اعتقادي به خدا ندارد با جامعه اي که در آن اعتقاد به خداوند وجود دارد، متفاوت است. در جامعه غير ديني و جامعه اي که دين و اعتقاد به خداوند در عرصه اجتماعي جايگاهي ندارد، ملاک مشروعيت خواست و اراده مردم است و خواست مردم ملاک مشروعيت همه چيز است از قانون گرفته تا ارزش گذاري ها و حکومت و... و لازمه آن، اين است که اگر مردم قانون يا حکومتي را نخواستند آن قانون و حکومت نامشروع باشد، هر چند آن قانون به مصلحت مردم باشد و آن حکومت در پي مصالح آنان باشد و اگر مردم خواستار قانون يا حکومتي بودند آن قانون و حکومت مشروع مي گردد، هر چند بر خلاف مصالح مردم باشد و ارزش هاي اخلاقي را رعايت نکند. در واقع ملاک ارزش گذاري ها خواست مردم خواهد بود و آنچه مردم بخواهند، اين عمل ارزش محسوب خواهد شد هر چند بر خلاف فطرت و سرشت انسان است و... اين ديدگاه با اين اشکال اساسي روبروست که به چه دليل خواست و اراده مردم ملاک مشروعيت قرار مي گيرد و اساسا مردم چه حقي در مشروعيت بخشيدن به قوانين و حکومت دارند؟ اما در بينش اسلامي، منبع و سرچشمه مشروعيت، الهي بوده و از ولايت تشريعي و اراده تشريعي خداوند سرچشمه مي گيرد، زيرا اساسا هيچ گونه ولايتي جز با انتساب به نصب و اذن الهي، مشروعيت نمي يابد. بر اساس اعتقاد توحيدي، خداوند رب و صاحب اختيار هستي و انسان هاست چنين اعتقادي ايجاب مي کند که تصرّف در امور مخلوقات با اذن خداوند صورت گيرد و از آن جا که حکومت و تنظيم قوانين، مستلزم تصرف در امور انسان هاست، اين امر تنها از سوي کسي رواست که داراي اين حق و اختيار باشد، يا از طرف او مأذون و منصوب باشد. وقتي خداوند که منشأ حقوق است حق حکومت و ولايت بر مردم را به پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ، امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ و يا جانشينان معصوم واگذار نموده است، او حق دارد احکام الهي را در جامعه پياده کند، چون از ناحيه کسي نصب شده است که همه هستي و حقوق و خوبي ها از اوست. بنابراين مشروعيت به عنوان «بايستي اطاعت از فرمان هاي حکومت» و «حق آمريت حاکم» و وضع قوانين امري فراتر از رأي و خواست مردم است. روح مشروعيت را اذن الهي تشکيل مي دهد و رأي و خواست مردم در مقام فعليت بخشيدن و عينيت بخشيدن به حکومت و زمينه سازي براي تشکيل حکومت، مؤثر است، پس اين طور نيست که رأي مردم در مشروعيت دخالت داشته باشد به گونه اي که اين رأي موجب نفوذ در حوزه مشروعيت باشد، حوزه مشروعيت هميشه از نظر تطرق مردمي مصون است و حوزه مقبوليت هميشه براي تطرق مردمي باز مي باشد. در نتيجه بر اساس آموزه هاي ديني، منبع مشروعيت از ناحيه خداوند است و از ولايت و اراده تشريعي او سرچشمه مي گيرد و مردم هيچ حقي در اين حوزه ندارند البته اين به معناي بي اعتنايي به رأي و خواست مردم نيست و مردم در حوزه مقبوليت و فعليت احکام و زمينه سازي اجراي آن نقش اساسي دارند و بدون خواست آنان امکان تحقق احکام و حکومت اسلامي وجود نخواهد داشت. از اين رو در اسلام ضمن اينکه مشروعيت الهي است و از خداوند سرچشمه مي گيرد به خواست و اراده مردم نيز توجه شده است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه