نويسنده تفسير ادبي البحر المحيط،را معرفی کنید؟

محمد بن يوسف بن علي بن يوسف ابن حيان الغرناطي اندلسي معروف به ابوحيان النحوي (654 ـ 745ق)، از بزرگان علماست که در زمینه تفسير، حديث و تراجم و لغات استاد بوده است. وی در سال 654 در غرناطه، از شهرهاي اندلس، متولد شد و براي کسب علم و دانش بعد از سپري کردن ايام طفوليت به مالقه سفر کرد و از آنجا هم به قاهره نقل مکان نمود و تا پايان عمرش در شهر قاهره سکني گزيد. او در 90 سالگی بينائي خود را از دست دادو در سال 745 در قاهره دار فاني را وداع گفت. آثار و تأليفات وي در زمينه هاي مختلف شهرت فراوان داشته است. از مهم ترین آثار وي مي توان به «البحر المحيط» در تفسير قرآن اشاره کرد که هشت جلد مي باشد. کتاب «النهر» خلاصه بحر المحيط از آثار ديگر اين مؤلف است. کتاب «هجاني العصر» در مورد شرح حال رجال معاصر وي بوده است که اين حجر از آن ياد کرده است. از دیگر آثار وی می توان به موارد ذیل اشاره کرد. «طبقات نحاة الاندلس» ، «زهو الملک في نحو الرک» ، «الادراک للسان الاتراک»، «منطق الخرس في لسان الفرس» ،«نور الغبش في لسان الحبش»، «تحفة الاريب» در غرايب قرآن، «منهج السالک في الکلام علي الفيه ابن مالک»، «التذييل و التکميل»، «عقد اللآلي» در مورد قراءات مختلف، «الحلل الحاليه في اسانيد القرآن العاليه»، «التقريب»، «المبدع» در تصريف، «النضار» که شرح حال اساتید وی می باشد. «ارتشاف الضرب من لسان العرب»، «اللمحة البدرية في علم العربيه» و «ديوان شعر». از مجموع آثار وي برخي به طبع رسيده و برخي به صورت خطي است و در کتابخانه هاي مختلف جهان اسلام موجود مي باشد و از برخي هم فقط اسمي باقي مانده است. برخي ديگر از آثار وي عبارتند از: 1. «النير الجلي في قرائة زيد بن علي»، 2. «التقريب النائي في قرائة الکسائي»، 3. «الروض الباسم في قرائة عاصم»، 4. «غاية الاحسان» در نحو 5. «غاية المطلوب في قرائة يعقوب»، 6. «المزن الهامر في قرائة ابن عامر»، 7. «مسلک المشرد في تجريد مسائل نهاية ابن رشد»، 8. «المورد الغمر في قرائة ابي عمرو»، 9. «النافع في قرائة نافع»، 10. «التذکرة في العربيه»، 11. «الاعلام بأرکان الاسلام»، 12. «الاثير في قرائة ابن کثير». ابن العماد محل تولد وي را مطخلشارش، شهري از شهرهاي منطقه غرناطه مي داند که در آخر شوال 654ق متولد شده است. سپس می نویسد:«ابوحيان به «النفزي» نيز مشهور است و اين شهرت به خاطر انتسابش به نفزه، قبيله اي از بربر است... ابوحيان در مدت حيات خود به شهرهاي مختلف سفر کرده و نزد بزرگان علمي دوره خودش، شاگردي نموده است و تعداد اساتيد وي حدود 450 نفر بوده است. ابن العماد آثار ديگري نيز از وي نام مي برد از جمله «الابيات الوافيه في علم القافيه» «الوهّاج في اختصار المنهاج» «التنحيل» خلاصه اي از شرح تسهيل. «الاسفار». سرگيس مي نويسد: ابوحيان از بزرگاني هم چون تقي الدين سبکي و جمال اسنوي که از بزرگان شافعي هستند علم آموخت و تصنيفاتش به پنجاه کتاب مي رسد. «هداية النحو» از جمله تأليفات وي مي باشد. ابوحيان تمامي اوقات را در افاده و استفاده و تعليم و تعلم و تأليف سپري مي کرد. به خاطر تبحري که در نحو و ادبيات داشت به ابوحيان نحوي و شيخ النحاة معروف بود. و نيز به جهت داشتن دانش حديثي، به شيخ المحدثين و رئيس العلما موصوف بود. همان طور که از اسم برخي تأليفات وي بر مي آيد، به قواعد زبان فارس، ترک و حبش و زبان هاي ديگر آشنائي داشته که از اين جهت جالب توجه است. ابوحيان که شافعي مذهب بود، به محبت حضرت امير المؤمنين علي ـ عليه السلام ـ بسيار راغب بود و به استناد حديث شريف نبوي ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ که درباره آن حضرت فرموده: «يا علي لا يحبک الا مؤمن و لا يبغضک الا منافق» اي علي جز مؤمن تو را دوست نمي دارد و جز منافق کسي با تو بغض و کينه نمي ورزد، از قاتلين آن حضرت اظهار تبري مي نموده است. وقتي ابوحیان از بدرالدين ابن جماعة، صحت اين حديث را پرسيد، و او نيز تصديق کرد. ابوحيان گفت: پس کساني که با حضرت علي ـ عليه السلام ـ مقابله کرده و به جنگ پرداختند و شمشير به روي آن حضرت کشيدند، محب آن حضرت بودند يا مبغض آن حضرت؟ در اين حال ابن جماعه چيزي نگفت. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه