راه كسب حضور قلب در نماز چيست؟ چگونه مي‌توان توفيق طاعات خاص از جمله نماز شب را يافت؟

موضوع ياد شده از جهات مختلف مي‌تواند مورد بررسي واقع شود، يكي از راهكارها اين است كه موانع و عوامل بازدارندة حضور قلب در نماز را بشناسيم و سپس براي رفع آنها بكوشيم. برخي افراد اصل فلسفة عبادت و به خصوص نماز را نمي‌دانند، لذا نمي‌توانند در موقع نماز حضور قلب پيدا كنند. سعي كنيد كه در مورد فلسفه و حكمت عبادات و نيز آثار معنوي آن بيشتر مطالعه كنيد. براي ايجاد حضور قلب در نماز به راهكار‌هاي زير عمل نماييد:1. در جاي خلوت نماز بخوانيد.اگر نماز فرادا يا نماز مستحب مي‌خوانيد بهتر است جاي خلوتي را انتخاب كنيد كه سر و صدا و مزاحمت نباشد. بهتر است در مكان نماز عكس يا چيزي ديگر كه ممكن است توجه شما را جلب كند، وجود نداشته باشد.2. سعي كنيد براي نماز جاي خاصي را انتخاب كنيدبهتر است در منزل جاي خاصي را براي نماز انتخاب كنيد و هميشه در آن جا نماز بخوانيد؛ اگر مدتي اين كار را انجام دهيد و در جاي خاصي نماز بخوانيد، بعد از آن هر وقت در آن مكان قرار بگيريد، نماز و عبادت در ذهن شما تداعي مي‌كند و كمتر به ياد مسايل و موضوعات ديگر خواهيد بود.3. در حال نماز فقط به محل سجده نگاه كنيد و به اطراف نگاه نکنيد.يكي از موانع تمركز و ايجاد حضور قلب در نماز آن است كه انسان وقتي اشياء و يا افراد را مي‌بيند هر كدام خاطره اي را در ذهن انسان تداعي مي‌كند، ‌لذا امكان آن كه دربارة نماز و محتواي آن تفكر و تدبر نمايد، از وي سلب مي‌گردد. براي جلوگيري از اين مانع، مي‌توانيد به محل سجده نگاه كنيد يا چشم‌هايتان را در حال نماز ببنديد، هر كدام اينها را كه تشخيص داديد براي حضور قلب مفيدتر است، انتخاب كنيد.4. بهتر است در اتاق كوچك يا نزديك ديوار نماز بخوانيد كه ديد زياد نداشته باشيد.اگر اين روش‌ها را مدتي رعايت كنيد قطعاً براي شما مفيد است و در آن صورت در جماعت هم مي‌توانيد با حضور قلب نماز بخوانيد. در نماز جماعت به موضع سجده نگاه كنيد و وقتي امام حمد و سوره را بلند مي‌خواند، به قرائت او خوب گوش دهيد.5. در حال نماز به معاني جملات و كلمات آن توجه كنيد؛ به خاطر داشته باشيد كه با خدا صحبت مي‌كنيد و او دارد سخنان شما را مي‌شنود. رسول خدا فرمود: آن چنان خدا را عبادت كن كه گويا او را مي‌بيني و اگر تو او را نمي‌بيني، او تو را مشاهده مي‌كند».[1]6. در حال نماز به ياد مرگ باشيد؛ توجه داشته باشيد كه نه وقت مرگ معلوم است ونه شرايط آن و در هر لحظه امكان وقوع دارد، حتي ممكن است همين نماز، نماز آخر باشد. اگر انسان به فكر مردن باشد، در اين صورت نمازش را با غفلت نمي‌خواند.امام صادق ـ عليه السّلام ـ در حديثي مي‌فرمايد: نماز واجب را در وقت‌اش بخوان، مانند كسي كه نماز وداع مي‌خواند و مي‌ترسد كه بعد از اين توفيق نماز خواندن پيدا نكند، و در هنگام نماز به محل سجده نگاه كن. اگر احساس كني كه شخصي نزديك تو مراقب نمازت مي‌باشد، نمازت را بهتر مي‌خواني، بدان كه تو در محضر كسي هستي كه تو را مشاهده مي‌كند ولي تو او را نمي‌بيني.[2] اگر اين نكات را رعايت كنيد و مدتي تمرين نماييد، قطعاً حضور قلب پيدا مي‌كنيد و مي‌توانيد نمازهايتان را با حضور قلب بيشتري به جا آوريد.اما جواب بخش ديگر سؤال «چگونه مي‌توان توفيق طاعات خاصه از جمله نماز شب را يافت؟»:قبل از پرداختن به پاسخ اصلي اين سؤال لازم است به اين نكته اشاره كنم كه نمازهاي واجب بر همة مكلفين واجب است. ابتدا بايد انسان سعي كند كه نمازهاي واجب را با اخلاص و حضور قلب و به موقع انجام دهد. بعد از انجام نمازهاي واجب نوبت به نمازهاي مستحب و از جمله نماز شب مي‌رسد و انسان مي‌تواند با انجام آن به مقامات بالاتر از كمال ومعنويت نايل شود. براي آن كه توفيق به خواندن نماز شب پيدا كنيد بايد با اخلاص كامل از خداوند بخواهيد كه توفيق خواندن نماز شب را برايتان عنايت كند. هر موقع كه حال معنوي برايتان حاصل شد به خصوص بعد از نماز و در مجالس و در مراسم دعا كه توجه‌تان به طور كامل به سوي خداست، دعا كنيد و از خداوند بخواهيد كه توفيق درك فضيلت نماز شب را برايتان عنايت كند.آن چه در درجه اوّل مهم است فهميدن و درك حقيقت نماز است، نه صرف انجام آن، بنابراين سعي كنيد نماز با معرفت و از روي آگاهي و شناخت به جا آوريد، در دعاها آمده است كه انسان در موقعي كه مي‌خواهد بخوابد با طهارت و وضو باشد و به ياد خدا باشد و از خداوند بخواهد كه براي خواندن نماز شب بيدار شود وعلاوه بر آن سورة قل هو الله احد، سورة الهيكم التكاثر و آيت الكرسي را بخواند.[3] انشاء الله بيدار مي‌شود. البته توجه داشته باشيد كه اگر كسي اين دعاها را بخواند و باز هم براي خواندن نماز شب بيدار نشود، نبايد منصرف شود، همين كه نيّت مي‌كند و اراده خواندن نماز شب را دارد، ثواب مي‌برد. بايد بيشتر سعي كند و خود را عادت دهد تا براي خواندن نماز شب توفيق پيدا كند.شب زودتر به رختخواب برويد تا کمبود خواب نداشته باشيد. شام خود را دير وقت و سنگين نخورديد از ساعت زنگدار کمک بگيريد . درباره آثار دنيوي و اخروي نماز شب مطالعه کنيد.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. حسين واعظي، طهارت روح، عبادت و نماز در آثار شهيد مطهري، انتشارات ستاد اقامه نماز، 1381.2. امام خميني، آداب نماز، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، چ سوم، 1372.3. محمد بديعي، حضور قلب در نماز، انتشارات تشيع، چ اول، 1377.4. سيد يوسف ابراهيميان آملي، نردبان عروج، سيري در اسرار نماز، نشر رسانش، چ اول، 1381. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه