فرزندان امام جواد چه کسانی بودند

تواريخ تعداد فرزندان امام جواد ـ عليه السّلام ـ را متفاوت گزارش كرده اند. شيخ مفيد در كتاب «الإرشاد» گزارش کرده كه حضرت جواد ـ عليه السّلام ـ چهار فرزند پسر و دختر داشت. محدث قمي در منتهي الآمال به نقل از كتاب «تاريخ قم» نام چند دختر ديگر از امام جواد ـ عليه السّلام ـ را ذكر مي‌ كند. از بين فرزندان امام جواد ـ عليه السّلام ـ برخي به خاطر نقش اجتماعي بيشتر به صورت برجسته در تاريخ ياد شده‎اند و برخی هم تنها نامشان ذكر شده و شرح حالي از آنها به ميان نيامده است. قبل از پرداختن به اسامي فرزندان حضرت ذكر دو نكته لازم است و آن اينكه مادر همه فرزندان امام جواد ـ عليه السّلام ـ بانويي است به نام «سمانه مغربيه» كه زني با كمال بود ولي از ام‎الفضل همسر ديگر امام فرزندي به دنيا نيامد. نكته ديگر آنكه همه اين فرزندان بزرگوار منشأ خدمات ارزنده‎اي براي جهان اسلام بودند و هركدام در دوران خود از بهترين مردان و زنان به شمار مي‌ رفتند و از شايستگان زمان بودند و عموماً در اطراف شهر قم مدفونند، سادات و مردان مجاهد و بزرگواري از نسل پاك ايشان به دنيا آمدند، برنامه هاي عمراني قم و موقوفات و قبه و بارگاه حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ به دست ايشان انجام گرديده و آنها كه در قم مي‌ زيستند منشأ خدمات شايسته‎اي براي مردم قم بودند. فرزندان امام جواد ـ عليه السّلام ـ : 1. امام علي النقي الهادي ـ عليه السّلام ـ : ايشان پيشوا و رهبر و هادي امت اسلام بعد از پدر بزرگوارشان بودند، آن شخصيت والا نيز مانند پدر بزرگوار و پدران گراميش تمام عمر 28 ساله را تحت نظر شديد خلفاي عباسي بود. لذا شيعه از محضر پر فيض ايشان بصورت كامل و آزاد نتوانسته استفاده كند. 2. موسي مبرقع: دومين فرزند برجسته و بزرگوار امام جواد ـ عليه السّلام ـ ابو احمد موسي مبرقع نام دارد از آنجا كه موسي داراي شمايل بسيار زيبا و صورت جميل بود كه هر كس را به يك نظر مي‌ فريفت در كوچه ها برقع(نقاب) به صورت مي‌ انداخت تا زنان و مردان از ديدن او ناراحت نشوند از اين جهت او را موسي مبرقع گويند. تولد موسي مبرقع را در سال 214 هـ.ق نوشته‎اند و در هنگام مرگ پدرش حدود 5 يا 6 سال بيشتر نداشت، چنانكه برادر بزرگوارش حضرت علي النقي ـ عليه السّلام ـ 7 يا 8 سال بيشتر نداشت، موسي 30 ساله بود كه از مدينه هجرت كرد و راهي قم شد و در هنگامي كه در شهر مدينه بود، سرپرستي اولاد امام جواد ـ عليه السّلام ـ را مي‌ كرد و موقوفات و صدقات پدرش را به اهلش مي‌ رسانيد. در سال 244 بود كه متوكل عباسي كه از موقعيت موسي مبرقع وحشت داشت او را از مدينه به بغداد احضار كرد و ايشان را در شهر سامرا منزل داد تا او را مثل برادر بزرگوارش امام علي النقي ـ عليه السّلام ـ زير نظر داشته باشد و ايشان تا سال 247 كه متوكل مُرد در سامرا بود، پس از مرگ متوكل موسي به ايران آمد و سال 256 بود كه به قم وارد شد. موسي در قم مزارعي ايجاد كرد و خود به كار كشاورزي پرداخت و در همان جا ساكن گرديد. در شهر قم ساداتي كه منتسب به موسي مبرقع هستند خود را به سادات برقعي معرفي نموده و به اين عنوان مشهورند. موسي مبرقع پنج پسر داشت به نام هاي: ابوالقاسم حسين و علي و احمد و محمد و جعفر. «اولاد و ذريّه موسي مبرقع غالبا در ري و قم بودند و از آنجا به قزوين، همدان، خراسان، كشمير، هندوستان و ساير بلاد منتشر شدند، و الان در بلاد شيعه از اعظم طوائف سادات و اشرافند». موسي مبرقع در شب چهارشنبه هشت روز مانده به آخر ربيع الاول سال 296 هـ.ق در شهر قم وفات كرد و او را در منزل خودش به خاك سپردند و اكنون آرامگاه او به «چهل اختران» مشهور است 3. حكيمه خاتون: اين زن با تقوا كه از شايسته‎ترين زنان عصر خود به شمار مي‌ رفت و در فضل و هنر ممتاز بود؛ وی از برجسته‎ترين دختران امام جواد ـ عليه السّلام ـ مي‌ باشد. حكيمه در طول حيات پربركتش 4 امام را درك كرد و از محضر آنان بهره برد، پدر گراميش امام جواد ـ عليه السّلام ـ ، برادرش حضرت هادي ـ عليه السّلام ـ ، برادرزاده اش امام عسكري ـ عليه السّلام ـ و امام زمان (عج) را كه خود افتخار قابلگي امام دوازدهم را هم داشت. از افتخارات ديگر حكيمه خاتون، تعليم و تربيت نرجس خاتون مادر امام زمان (عج) بود، حكيمه در نزد ائمه ـ عليهم السّلام ـ محترم و مورد وثوق و اطمينان بود تا جائي كه به مقام سفارت امام نائل آمد، نامه های مردم را به امام زمان (عج) مي‌ رسانيد و توقيعات امام را به مردم بر مي‌ گردانيد. گويند: نواب امام زمان (عج) به وسيله اين بانو با امام رابطه برقرار مي‌ كردند در كمال الدين از احمد بن ابراهيم نقل شده كه گفت: من بر حكيمه خاتون دختر امام جواد ـ عليه السّلام ـ در سال 262 وارد شدم و هرچه مي‌ خواستم از پشت پرده از آن حضرت مي‌ پرسيدم او به ما جواب مي‌ داد و او واسطه حجة بن الحسن العسكري بود كه تمام امور مربوط به شيعه را انجام مي‌ داد. از حكيمه خاتون اخبار و احاديث بسياري نقل شده و آيات بسياري را تفسير نموده است كه دليل بر قدرت علمي و روح ايمان و ولايت او مي‌ باشد. او با يكي از علويين به نام ابو علي الحسن المحدث از نوادگان امام سجاد ـ عليه السّلام ـ ازدواج كرد و نتيجه اين ازدواج يك پسر و يك دختر بود. حكيمه خاتون سرانجام در سال 274 هـ.ق وفات يافت. مرقد شريفش در جوار ضريح امام هادي و امام عسكري ـ عليهما السّلام ـ قرار دارد كه زيارت آن جناب مستحب مؤكد است. علامه مجلسى در باره حكيمه خاتون چنین میگوید: تعجب است كه با اين همه عظمت و منزلت چـرا زيارتى براى او نقل نكرده اند. ـ ديگر فرزندان امام جواد ـ عليه السّلام ـ كه هر كدام در موقعيت و زمان روزگار خود از برترين و بهترين مردم دوران خود بودند در تاريخ شرح حالي از آنها وارد نشده، تنها اسامي آنها در صفحات تاريخ به چشم مي‌ خورد: 4. ابو احمد حسين 5. ابو موسي عمران 6. فاطمه 7. خديجه 8. ام كلثوم در تاريخ قم نام زينب، ام محمد و ميمونه هم به چشم مي‌ خورد كه از دختران امام جواد ـ عليه السّلام ـ به شمار رفته‎اند. مرحوم شيخ مفيد هم از دختران امام جواد ـ عليه السّلام ـ دختري به نام «اماحه» نام می_برد. نتيجه: آنچه در تاريخ مشهور است اين است كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ صاحب هشت فرزند بود كه نام سه نفر از آنها يعني (علي النقي ـ عليه السّلام ـ ، موسي و حكيمه) مورد اتفاق همه است امّا در نام بقيه اختلاف وجود دارد كه اسامي آنها ذكر شد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه