قرآن چگونه به مسأله وحدت در حوزه پيروان اديان توحيدي پرداخته است؟

در اين باره به دو آيه از قرآن كريم اشاره مى‏كنيم و درباره آن دو مطالبى بيان مى‏نماييم. آيه ايمان به همه پيامبران و كتب آنان «امن الرَّسول بما أنزل إليه من ربّه والمؤمنون كلٌّ امن بالله و ملائكته وكتبه و رسله لانفرّق بين أحد من رسله» بقره/ 285 [پيامبر (ص) بدانچه از جانب پروردگارش بر او نازل شده، ايمان آورده است و مؤمنان، همگى به خدا وفرشتگان و كتاب معاد و فرستادگانش ايمان آورده اند [و گفتند] ميان هيج يك از فرستادگانش فرق نمى‏گذاريم.] آيه مزبور، همه موحدان عالم را به اتحاد دعوت مى‏كند و ما بايد در دو جبهه اتحاد تلاش و كوشش كنيم يكى اتحاد در داخله مسلمين، كه بيش از يك ميليارد مسلمان به عنوان امت اسلام در صف واحد باشند و ديگر آن كه پس از تحصيل وحدت اسلامى، بايد پاى را فراتر نهاده، براى تأمين وحدت موحدان عالم اقدام كنيم تا همه مسلمانان با همه كسانى كه داراى كتاب أسمانى اند متحد شده، بتوانند بر ضد ملحدان جهان قيام كنند زيرا الحاد و انكار ماوراى طبيعت و حصر موجود، در ماده و انكار وحى و رسالت و قيامت و معاد و نبوت و معجزه و ساير معارف غيبى، پيامدهاى تلخ و سوانح سنگين غير قابل تحمل را به دنبال دارد. لذا، خداى سبحان گذشته از دعوت مسلمانان به اتحاد، موحدان عالم را هم دعوت به اتحاد مى‏كند. اكنون در دنياى پيشرفته از نظر علوم و صنايع بسيارى از مردم به ذلّت بت پرستى تن داده اند بت پرستى مرامى‏نيست كه در شرايط كنونى بتواند باقى بماند اگر موحدان عالم، جبهه واحدى تشكيل دهند و از فرهنگ الاهى و توحيدى طرفى ببندند، مى‏توانند بت پرستان عالم را از فرو مايگى رهايى بخشند وگرنه بت پرستان را خطر الحاد تهديد مى‏كند كه قابل جبران نيست گرچه الحادو بى دينى مورد قبول فطرت نيست و دوام نمى‏يابد و بت پرستان خود را بر ملحدان ترجيح مى‏دهند. اتحاد دينى موحدان، سهم به سزايى در رهايى جوامع بشرى از ذلت به عزت دارد. لذا خداى سبحان هم به رسول اكرم (ص) دستور داد «قل يا أهل الكتاب تعالو إلى كلمة سواء بيننا وبينكم» آل عمران/ 64 و هم به مسلمين آموخت كه با همه موحدان عالم از راه جدال احسن مجادله كرده، بگويند خداى همه ما يكى است و به آنچه نازل كرده‏ايمان داريم مگر گروهى كه در كسوت اهل كتاب، اهل شرك و الحاد ونفاقند و اميد به هدايت آنها نيست «وقولوا امنّا بالذى أنزل إلينا وأنزل إليكم وإلهنا وإلهكم واحد ونحن له مسلمون» عنكبوت/ 46 [خداى ما وشما يكى است و ما در برابر خداى يگانه و يكتا مسلم و متقاديم و شما نيز چنين باشيد.] اين مكتب مى‏تواند تمامى‏موحدان عالم را، كه اكثريت قاطع انسان هاى عصر حاضر را تشكيل مى‏دهند و در برابر ملحدان اقليتى بيش نيستند، در صف واحد قرار دهد. آيه دعوت اهل كتاب به وحدت «قل يا أهل الكتاب تعالوا الى كلمة سواء بيننا وبينكم ألّا نعبد إلّا الله ولا نشرك به شيئاً ولا يتّخذ بعضنا بعضاً أرباباً من دون الله فإن تولّوا فقولوا اشهدوا بأنّا مسلمون» أل عمران/ 64 [بگو اى اهل كتاب بياييد از آن كلمة حق كه ميان ما و شما يكسان است، پيروى كنيم و آن كلمه‏اين است كه جز خداى يكتا هيچ كس را نپرستيم و چيزى را با او شريك قرار ندهيم و برخى، برخى را به جاى خدا به ربوبيت تعظيم نكنيم.] پس، اگر آن ها از حق روى گردانند، بگوئيد شما گواه باشيد كه ما تسليم فرمان خداونديم. گرچه دين، نزد خداى سبحان يكى است «إنّ الدّين عندالله الإسلام آل عمران/ 64 ليكن آنچه رايج است، اديانى مانند يهوديت، مسيحيت و اسلام است كه داراى اصول مشترك فراوانند كه اگر همه موحدان عالم حول آن اصول مشترك گرد آيند، بسيارى از عقايد شرك آلود مانند تثليث، و ثنيت و رفتارهاى ظالمانه اجتماعى رخت بر خواهد بست. از اين رو، قران كريم، نه تنها همه مسلمانان را به اتحاد حول محور حبل الله دعوت مى‏كند «واعتصموا بحبل الله جميعاً ولا تفرقوا» آل عمران/ 103 بلكه همه موحدان عالم را به اتحاد دعوت مى‏كند چنان كه مى‏فرمايد «قل يا اهل الكتاب تعالوا إلى كلمة سواء بيننا و بينكم آلّا نعبد إلّا الله ولا نشرك به شيئاً ولايتخذ بعضنا بعضاً آرباباً من دون الله فإن تولّوا فقولوا اشهدوا بأنّا مسلمون» آل عمران/ 103 گفتنى است «كلمة» در آيه ياد شده، به معناى حقيقتى است كه در قلب جاى مى‏گيرد و در عمل ظهور مى‏كند و در محاوره‏ها نيز بيان مى‏شود و از آن به «حرف» و «قول» نيز تعبير شده است. بنابراين، «قول»، «حرف» و «كلمه» برآن معانى ومعارفى اطلاق مى‏شود كه هم در قلب ريشه دارد، هم در عمل ظهور مى‏كند و هم بر زبان جارى مى‏شود. همچنين خطاب با كلمه «يا آهل الكتاب» همانند خطاب با كلمة «يا أهل القرآن» به مسلمانان، زيباترين خطاب به يهوديان و مسيحيان است كه جاذبه‏اى ويژه دارد. آيت الله جوادى آملى، وحدت جوامع در نهج‏البلاغه .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه