تکلیف و بندگی خدا چه تاثیری با سعادت انسان دارد؟

در پاسخ به پرسش شما باید گفت که یکی از مباحث و نقاط برجسته در اخلاق اسلامی،‌ بحث کمال و سعادت است. از آن جا که سعادت انسان با جهان بینی او در ارتباط است،‌ در اخلاق اسلامی دومسئله مبدأ‌ و معاد در سعادت انسان بسیار مهم می نمایاند. به عبارتی در این مکتب نمی توان سعادتی منهای این دو امر در نظر گرفت.بنابراین نظام اخلاقی اسلام از نظر اعتقادی بر این دو اصل بنا می شود. 1- رابطه انسان با مبدأ( هستی انسان کاملاً وابسته به خداوند بوده و خداوند به تمام معنای کلمه، «‌رب» انسان است.2- رابطه انسان با معاد( زندگی انسان منحصر به دنیا نیست بلکه زندگی واقعی او آن چنان گسترده است که زندگی دنیا در برابر آن قطره ای به حساب نمی آید).اسلام و سایر مکاتب، مفهوم سعادت را یک مفهوم مقایسه ای می دانند و به معنای دوام لذت و یا دوام نسبی لذت به شمار می‌آورد و حتی مکاتب مادی نیز در زمینه سعادت دنیوی همین تفسیر را دارند. با این تفاوت که مکتب اسلام بر اساس ایمان به جهان پس از مرگ،‌ از وجود لذایذ و آلام دیگری نیز خبر داده و لذائذ این دنیا را نیز تا زمانی که مخالف این لذائذ نباشد تایید می‌نماید اما در مرحله نخست،‌ لذت دائمی و جاودانی آخرت را دارای اهمیت می‌داند.با وجود چنین مطلبی تعریف شما از سعادت انسان و نوع دیدگاه شما نسبت به سعادت آدمی، نقشی تعیین‌کننده در پاسخ ارائه شده دارد. به طور مثال اگر بخواهیم سعادت را بر طبق مبانی سکولار و بی‌دینی تعریف نماییم که کمال آدمی را در برآورده شدن تمام تمایلات و خواسته‌های نفسانی دانسته و مهم تنها خود آدمی بوده و نه همنوعان و انسان‌های دیگرتا چه رسد به موجودات دیگر، در این‌صورت به طور حتم تکالیف و عباداتی که از سوی خداوند تعیین شده است معارض سعادت آدمی بوده و به عنوان مانعی بر سر راه سعادت قرار گرفته است. زیرا بر طبق این مبنا, بندگی, انسان را به نوعی محصور و محدود کرده و مخالف آزادی مطلق او می‌باشد. اما اگر سعادت انسان را بر طبق مبانی الهی و توحیدی در قرب الهی تعریف بنماییم که فرض پرسش شما را نیز در همین احتمال به شمار می‌آوریم در این‌صورت سعادت انسان در شکوفا شدن و به نتیجه رسیدن تمام امیال فطری انسان از طریق عبادت و تقرب و معرفت خداوند تعریف می شود. در این راستا آیه «إنا للّه و إنا إلیه راجعون»( ما همه از خداییم و به سوی خداوند باز می‌گردیم) نیز اشاره به همین حقیقت دارد. با این مبنا عامل اصلی در وصول به سعادت، بندگی خداوند به عنوان مبدا و معاد عالمیان به شمار می‌رود. به طوری که در سوره ذاریات که می‌فرماید: «وما خلقت الجنّ و الانس إلاّا لیعبدون»( جن و انس برای عبادت پروردگار آفریده شده‌اند) بندگی و عبادت خداوند به عنوان تنها هدف آفرینش خلقت ذکر گردیده است.البته ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که بندگی و تکالیفی که بر گردن انسان نهاده شده است منحصر در اقامه نماز و روزه نیست بلکه مصادیق بسیار زیادی دارد از جمله اداء دیون مؤمنین، اخلاص در امور، تفکر در آفرینش خداوند و اصول اعتقادی و... نتیجه این‌که سعادت انسان در سایه قرب الهی و رسیدن به حق‌تعالی حاصل می‌شود و تقرب جز در راستای بندگی و انجام تکالیف میسر نمی‌شود.(برای اطلاع بیشتر به میزان الحکمة باب عبادات مراجعه کنید.) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه