آیا شهید فشار قبر دارد؟

یک - در آموزه های اسلامی و دینی، شهید جایگاهی بس بلند مرتبه و برجسته دارد. در آیات و روایات بسیاری بدین جایگاه اشاره شده است که نمونه هایی چند از آنها یادآوری می شود.الف) «ولا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون . فرحین بماءاتیهم الله من فضله و یستبشرون بالذین لم یلحقوا بهم من خلفهم الا خوف علیهم ولاهم یحزنون؛ (ای پیامبر) هرگز کسانی را که در راه خدا کشته شدند، مردگان مپندار، بلکه آنان زنده بوده و نزد پروردگارشان روزی داده می شوند. آنها به خاطر نعمت های فراوانی که خداوند از فضل خود به ایشان بخشیده است خوشحالند و (نیز) به جهت کسانی که هنوز به آنان نپیوسته اند [= مجاهدان و شهیدان آینده] خوش وقت؛ (زیرا جایگاه برجسته آنها را در آن جهان دیده و می دانند) که آنها نه ترسی خواهند داشت و نه غمی» (آل عمران، آیه 169 - 170).بر کشیدن و از بین بردن هرگونه ترس و اندوه از سوی خداوند در این آیه شریف، به معنای دستیابی شهید به همه نعمت های ممکن و بهره وری از آنها از یک سو و از میان رفتنی نبودن نعمت های یاد شده از دیگر سوست. چنین موقعیتی هم یعنی همیشگی نیک بختی برای انسان وجاودانگی او در آن (المیزان، ج 4، ص 62، مؤسسه الاعلمی).بدین سان با رویکرد به آیه شریف یاد شده، فشار قبر را درباره شهید می توان از میان رفته پنداشت.ب ) روایاتی نیز بر رویکرد بیان شده در آیه شریف، گواهی می دهند، از جمله:امام علی(ع) درباره جایگاه شهید فرمود: «الا و ان افضل الخلق بعد الاوصیاء الشهدا؛ آگاه باشید که پس از جانشینان پیامبر(ص)، برترین آفریده ها شهیدان می باشند» (بحارالانوار، ج 22، ص 282، چاپ بیروت). پیامبر(ص) فرمود: «ارواح الشهداء فی اجواف طیر خضر تعلق من ورق الجنه ثم تأوی الی قناویل معلقه بالعرش؛ ارواح شهیدان، در درون پرندگان سبزرنگی که به برگ بهشت پیوسته اند، قرار دارد. آنگاه (این پرندگان) به چراغ هایی که به عرش آویخته اند، مأوی گزیده و پناه می آورند» (همان، ج 58، ص 64).با چنین تعابیری از روایات درباره شهید، به همان نتیجه به دست آمده از آیه شریف می توان دست یافت.دو - افزون بر آیات و روایات اشاره شده درباره جایگاه بلند شهید، در برخی روایات، موضوع فشار قبر از شهید آشکارا برداشته شده است به عنوان نمونه می توان به روایت زیر اشاره کرد: «قیل للنبی(ص) ما بال الشهید لایفتن فی قبره؟ قال: کفی بالبارقه فوق رأسه فتنه؛ از پیامبر(ص) پرسیده شد، چرا شهید در قبرش مورد آزمایش و درد و رنج قرار نمی گیرد؟ پیامبر(ص) در پاسخ فرمود: درد و رنج حاصل از درخشش شمشیر بر سرش، او را کافی است» (وسایل الشیعه، ج 15، ص 11، آل البیت). سه - در میان روایات، سرانجام به روایتی برمی خوریم که بلافاصله پس از ریخته شدن نخستین قطره خون شهید، جز بدهکاری، همه گناهان را از او زدوده شده شناسانده است: «عن ابی جعفر(ع) قال: اول قطره من دم الشهید کفاره لذنوبه الا الدین، فان کفارته قضاؤه؛ امام صادق(ع) فرمود: نخستین قطره از خون شهید، پوشاننده گناهان او جز دین است؛ چرا که کفاره دین، پرداخت آن می باشد» (همان، ج 18، ص 326). با رویکرد به بیان آشکار قرآن و نیز روایات یاد شده که با بیانی کلی، فشار قبر را از شهید از میان رفته به حساب می آورد به نظر می آید شاید نتوان از این روایت نتیجه گرفت که نپرداختن بدهکاری برای شهید کیفر مزبور را به دنبال داشته باشد؛ بلکه تنها گناهی است که پاک شدن شهید از آن به پرداخت دین پیوسته است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه