ديدگاه اسلام درباره ترورسيم چيست؟

ترور و تروريزم از اصطلاحات قرن اخير است كه عده‌اي براي رسيدن به مقاصد شوم خود آن را انتخاب مي‌كنند، و عده‌اي نيز از روي ناچاري و در مقابله با ستمگران و اشغالگران ناگزير از آن هستند. مسأله تروريسم بيشتر از آن جهت براي ما اهميت پيدا كرده كه واقعة يازدهم سپتامبر در آمريكا اتفاق افتاد و انگشت اتهام به سوي مسلمانان نشانه گرفته و دين اسلام دين خشونت و ترور نام گرفت. هر چند كه به نظر برخي از صاحب‌نظران اين حادثه ساختگي مي‌باشد كه سياستمداران و حاكمان آمريكا به وسيله آن درصدد عملي كردن ايدة جنگ تمدن‌هاي هانتينگتون مي‌باشند و اين حادثه يك نقطه عطف و دست آويز مناسبي را فراهم كرد، تا دولت آمريكا به بهانه مبارزه با تروريسم كشورهاي اسلامي را اشغال كرده و منابع آنها را به غارت برند. از لحاظ معناي لغوي ترور مأخوذ از فرانسه است و به معناي قتل سياسي با اسلحه و تروريست طرفدار خشونت عمل و ايجاد رعب و ترس است امّا از لحاظ اصطلاحي تعاريف متعددي از اين واژة شده است كه برخي از آنها از نظر انديشمندان اسلامي عبارت است از: 1. هر نوع عملي كه به منظور اهداف غيرانساني و در جهت افساد و متضمن به خطر افكندن امنيت و ايجاد زمينة تعرض و محدوديت در مورد حقوق مشروع بشري و موجب سلب آرامش شود... مهمترين عنصر در تعريف تهديد و ارعاب (تروريسم) همانا سلب امنيّت است كه آن را تا حد بزرگترين جنايات براي بشر خطرناك مي‌سازد. فهوي هويدي از روزنامه نگاران عرب معتقد است: اصولا واژه ارهاب، در فرهنگ اسلامي ما جايي ندارد و اخيرا راه يافته است و به تروريسم ترجمه شده است. آنچه در قرآن و احاديث نبوي آمد. واژه ترهيب است كه از آيه 60 سوره انفال گرفته شده است: « وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُمْ» و منظور از ترهيب داشتن قدرت لازم براي ترساندن دشمنان خدا و دشمنان مسلمانان است و به معناي بازداشتن ديگران از تجاوز است و ارهاب در اين صورت بار ارزشي و مثبت دارد، ولي اخيراً كه به ترور ترجمه شده است يك معناي منفي گرفته است و به چيزي در رديف تعصب و تندروي و دگماتيسم مبدل گرديده است. بنابراين شايد بهترين ترجمه براي تروريسم «اعمال خشونت سياسي» باشد. به نظر مي‌رسد اگر تروريسم را به صورت زير تعريف كنيم تا حدودي به واقعيت نزديك‌تر خواهيم شد: تروريسم عبارت است از توسل به زور و اقدامات خشونت آميز با انگيزه و اهداف سياسي يا غيرسياسي كه به طور پراكنده و مخفيانه انجام مي‌پذيرد، ‌به گونه‌اي كه عنوان دفاع مشروع بر آن قابل صدق نباشد. چون دو اصل مشترك مورد قبول وجدان بشري و حقوق بين الملل و حقوق داخلي و فقه وجود دارد: 1. دفاع مشروع، كه مجاز بوده و از حقوق طبيعي انسان است و تحقيقا عنوان ترور به دفاع مشروع کاملا غلط و بيش از يک اتهام ناروا چيز ديگری نيست . 2. ترور اقدامي غيرانساني هست و از نگاه وجدان بشري و منابع حقوقي محكوم است. در فقه اسلامي دفاع مشروع به رسميت شناخته شده و مصداق ترور نمی باشد : محقق حلّي مي‌گويد: انسان حق دارد از جان، حريم و مالش تا آن جا كه توان دارد دفاع كند و در اين راه به آسان‌ترين روش ها تكيه كند. گرچه فقهايي نظير شهيد ثاني ترتيب را جهت دفع تجاوز لازم دانسته‌اند. به هر حال مي توان در فقه اسلامي تروريسم را به شرح ذيل بيان كرد: اقدامات تروريستي که با اهداف سياسی و يا غيرسياسي انجام مي گيرد که اينها مصداق محارب و مفسد في الارض هستند و حكم اينها در فقه معلوم است. اين عناوين در باب حدود بحث مي‌شود و مأخوذ از آيات 33 و 34 مائده است، لذا محارب هر آن كسي است كه شمشيرش را برهنه كند يا آن را تجهيز نمايد تا مردم را بترساند و مي‌خواهد در زمين افساد نمايد،‌ در خشكي باشد يا در دريا، شهر باشد يا غير آن، شب باشد يا روز. از اين رو از طرف هر فرد يا گروه يا سازمان كه با اهداف سياسي به طور مستقيم، جان، مال و آبروي مردم و افراد بي‌گناه را مورد حمله قرار دهند، از نظر اسلام محكوم است، حتي در دفاع مشروع كشتن افراد بي‌گناه، تعقيب فراريان، كشتن اسيران، زنان و كودكان، تخريب جنگل ها، درختان، تعرض به ناموس مردم و پرده‌دري و غيره، ممنوع و محكوم است. امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند: پيامبر اسلام هر گاه مي‌خواست سپاهياني را به جنگ اعزام كند، به آنها مي‌فرمود: نيرنگ نكنيد، حقه نكنيد، مثله نكنيد، سالخوردگان و كودكان و زنان را نكشيد، درختي را نبريد مگر مجبور شويد، و نيز استفاده از سمّ در سرزمين مشركان را نهي مي‌كرد. البته در حقوق ايران هيچ اشاره‌اي به تروريسم نشده است، فقط در قانون مجازات اسلامي از موارد 183 ـ 188 مصوب 1370 به محاربه و افساد في الارض پرداخته شده است. نکته قابل توجه در اين جا اين است که كنوانسيون سازمان كنفرانس اسلامي در مقابله با تروريسم بين المللي اعلام داشته است: تروريسم هر گونه عمل خشونت‌آميز يا تهديد كننده‌اي است كه صرف‌نظر از مقاصد يا انگيزه مرتكبين آن به منظور اجراي يك طرح جنايتكارانه فردي يا گروهي و با هدف ايجاد رعب بين مردم يا تهديد آنان به وارد آمدن صدمه به آنان و به خطر انداختن زندگي، حيثيت، آزادي، امنيت يا حقوق آنان يا تهديد به صدمه زدن به محيط زيست يا هرگونه تهديدات به اموال عمومي و خصوصي به منظور به مخاطره انداختن يا اشغال يا تصرف آنها و به خطر انداختن يكي از منابع ملّي يا تأسيسات بين المللي يا تهديد كردن ثبات تماميّت ارضي وحدت سياسي يا حاكميّت كشورهاي مستقل انجام گيرد. از تعريف تروريسم در كنوانسيون كشورهاي اسلامي به دست مي‌آيد كه مصاديق تروريسم عبارتند از: سوء قصد، تهديد جان افراد بي‌گناه و تهديدهاي ديگر، ايجاد رعب و ترس، آدم‌ربائي، گروگان گيري، رفتار خشونت‌بار توأم با ارعاب و ايجاد ترس، اقدام مسلحانه‌اي كه امكان آسيب رساندن به غيرنظاميان يا افراد بي‌گناه داشته باشد، تعدي به جان و مال و حيثيت ديپلمات ها، ايجاد ناامني و اخلال در نظم و امنيت و آسايش عمومي، و مساعدت مالي و ساير امكانات به تروريست‌ها، تخريب يا تهديد به تخريب اموال شخصي و عمومي و محيط زيست. در مجموع دين مقدس اسلام اجازه نمي‌دهد يك فرد مسلمان يا يك تبعة كشورهاي اسلامي گرچه مسلمان نباشد، دست به اقدامات تروريستي بزند، چه بر ضد يك فرد يا يك جامعة غيرمسلمان در داخل قلمرو حاكميّت اسلامي يا خارج از آن و با اهداف سياسي، نظامي و غيره باشد. البته تروريسم با دفاع مشروع ومجازات های مشروع و قانونی که در اسلام با اجازه وحکم مصرح حاکم شرع انجام می گيرد فرق داردازاين رو دفاع مشروع مجاز، و تروريست چه فردي، چه جمعي، چه داخل قلمرو اسلامي، چه در صحنة بين المللي محكوم است. بنابر اين بايد بين تروريسم و مبارزات آزادي‌بخش و نهضت‌هاي آزادي‌بخش فرق گذاشت. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه