سلام علیکمخداقوتایا کوروش همان ذوالقرنین است؟

احتمالا همان است :امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: «چهار نفر بر سراسر زمین فرمانروایی کردند که دو نفر از مؤمنان بودند و دو نفر از کافران. مؤمنان عبارت بودند از سلیمان و ذو القرنین ـ علیهما السلام ـ ، و کافران عبارت بودند از بخت النصر و نمرود.( سفینه البحار، ج 1، ص 60 (واژه بخت).)اما در رابطه با ذوالقرنین از جنجالی ترین موضوعات تاریخی که قرنهای متمادی اذهان دانشمندان و مفسرین را به خود مشغول کرده و حتی موجب سر گشتگی بزرگانی از ارباب تفسیر و غیره شده همین موضوع تطبیق ذوالقرنین مذکور در قرآن است ، که به قول بعضی نظرات اظهار شده پیرامون این مساله به حدود 30 قول رسیده است(1) مفسرین درباره اینکه ذو القرنین کدام شخصیت تاریخى است و سدش در کجاست، اختلاف نظر دارند.اکثر مفسران قرآن بی آنکه دلیل قانع کننده ای ارائه دهند مدعی هستند که مقصود قرآن از ذوالقرنین , اسکندر مقدونی بوده است(2).مفسران بنامى چون طبرى , میبدى ,بیضاوى , طبرسى و... این نظریه را پذیرفته اند. عده ای طبق روایتی از امام باقر (علیه السلام) می گویند : ذوالقرنین با ابراهیم خلیل معاصر بوده است و با وی مصافحه نیز کرده است(3)و از مدلول بعضی روایات استفاده می شود که ذوالقرنین اهل اسکندریه بوده و بعضی روایات دیگر او را اهل روم می داند.(4) در بعضی روایات می فرماید که بعد از حضرت موسی و در بعضی دیگر می فرماید بعد از حضرت عیسی آمده است(5)و طبق بعضی روایات او با حضرت خضر معاصر بوده و با او ملاقات کرده است(6) و ... .علامه طباطبایى (رحمه الله) در این باره هفت نظریه را به طور کامل نقل کرده و بعد آن ها را نقد نموده است که خواننده محترم مى تواند براى اطلاع از نظریات مختلف و بررسى آن ها به تفسیر المیزان، جلد 13 مراجعه نماید.جدیدترین نظریه درباره ذو القرنین که توسط سر احمد خان هندی مطرح شده این است که او کوروش هخامنشى، بوده و «مولانا ابو الکلام آزاد» این نظریه را به طور مفصل و مستدل در کتاب «ذوالقرنین یا کورش کبیر» بیان کرده است. این نظریه تا حدودی مورد تایید تاریخ و شواهد موجود می باشد که در پاسخ تفصیلی بیان می شود.علامه طباطبایى ( رحمه الله) بعد از نقل جوانب این نظریه (احتمال ذوالقرنین بودن کورش) چنین گفته است: هر چند بعضى از جوانب این نظریه خالى از اعتراضاتى نیست، لیکن از هر گفتار دیگرى انطباقش با آیات قرآنى روشن تر و قابل قبول تر است. (7) علامه طباطبایى ( رحمه الله) با اینکه این نظریه را بهتر از نظریات دیگر مى داند، ولى آن را به طور قطعى نپذیرفته و داراى اشکالاتى مى داند. بنابراین آنچه بعضى از مؤلفین و محققین علوم قرآنى گفته اند که مرحوم طباطبایى (رحمه الله) در المیزان با این راى موافق است، صحیح نیست. به هر حال هنوز شخصیت تاریخى ذو القرنین به طور قطعى کشف نشده است; اگرچه ممکن است در آینده و با کشف آثار باستانى و... مشخص شود.جدیدترین نظریه درباره ذو القرنین که توسط سر احمد خان هندی مطرح شده این است که ذوالقرنین کوروش هخامنشى، بوده و سد او «داریال » واقع در مناطق کوهستانى قفقاز و بین شهرهاى «تفلیس » و «ولادى کیوکز» مى باشد. و دانشمند مسلمان «مولانا ابو الکلام آزاد» آن را در کتاب «ذوالقرنین یا کورش کبیر» به طور مفصل و مستدل بیان کرده است. دلایل وی بطور اجمال چنین اند:یک: طبق آیات قرآن، ذو القرنین مردمى مؤمن به خدا و معاد بوده است، کوروش نیز طبق نظر تاریخ و کتب عهد عتیق چنین بوده است.در آن زمان طبق تحقیقات ، تمام مردم دنیا بت پرست بودند مگر دو دسته : یکی دین مزدیسنی ( زرتشت) و دیگر یهود(8) دو: ذو القرنین از طرف خداوند داراى توانایى ها و امکانات فراوانى مانند عقل، تدبیر، فضایل اخلاقى، ثروت و شوکت ظاهرى بوده و کوروش نیز همه این ها را داشته است. سه: کوروش نیز سفرهایى به مغرب و مشرق داشته است سفرغربی او به سرزمین «لیدیا»، بود که با پادشاه آنجا جنگید و پایتخت «لیدیا» را فتح کرد بعد احسان کرده و آنان را عفو نمود. و سفرشرقی او به سمت «بکریا» (بلخ) برای پایان دادن به غائله قبایل وحشی و حرا نشین آنجا بود. چهار: سد داریال که در تنگه داریال ساخته شده است. و در آن از آهن هم استفاده شده است و هم اکنون هم موجود است. و طبق نظر مورخین توسط کورش و در سفری که به طرف شمال ایران جهت خاموش نمودن فتنه ای در آن نواحی داشته، ساخته شده است.(9)پنج: عده اى از مورخین گفته اند: ذو القرنین را از آن جهت ذو القرنین (صاحب دو قرن) مى نامند که داراى تاج یا کلاهخودى با دو شاخک بوده است. در این باره باید گفت اخیرا مجسمه اى سنگى در مشهد مرغاب در جنوب ایران از کوروش کشف شده که تاجى بر سر دارد و دو شاخ مانند شاخ هاى قوچ بر آن دیده مى شود. همچنین در کتاب سفردانیال (10) هم، خوابى که وى براى کوروش نقل کرده او را به صورت قوچى که دو شاخ دارد، دیده است. (11) داستان از این قرار است که در رویای دانیال به یهود بشارت داده شده که پایان دوره اسارت و بردگی یهود و آغاز زندگی آزاد روزی خواهد بود که شخصیت ذوالقرنین پدیدار شود یعنی دو کشور ماد و پارس با هم متحد شده و با بابل به دشمنی برخاسته و یهود را آزادی بخشند.(12) واین کار به دست کورش انجام پذیرفته لذا به عقیده یهود کورش همان ذوالقرنین است لذا مقصود سوال یهود از پیامبر همان کورش بوده است.شش:طبق این نظریه، یاجوج و ماجوج همان مغول مى باشندالبته احتمالی هم مبنی بر اینکه جمشید از پادشاهان فارس پیشدادیه ذوالقرنین باشد وجود دارد ولی از زمان و مدت حکومت و لشکر کشی های او تاریخ مدونی در دست نیست تا وضعش را مشخص کند، ولی از پادشاهان عادل و رعیت نواز بشمار می رفته و خصوصیات اخلاقی ذوالقرنین را دارا بوده.(13) جهت مطالعه بیشتر:1- جلد 13 تفسیر المیزان (تفسیر سوره کهف) به نوشته علامه طباطبایى (رحمه الله).2- ذوالقرنین یا « شین (تسن) هوانگ تی» نوشته استاد کامبوزیا .3- کورش کبیر (ذوالقرنین) نوشته مولانا ابوالکلام آزاد .پاورقی ها:1)فرهنگ قصص بلاغی،ص 352 ر.ک.به حسین شریعتی ارموی / تحقیقی پیرامون ذوالقرنین/ چاپ اول / تابستان 1376 / دفتر نر نوید اسلام ، قم . ص. 32و3)مولانا ابوالکلام آزاد /کورش کبیر ( ذوالقرنین) / چاپ هفتم /1374 / انتشارات: کورش. ص 175 و به نقل از سایت: http://fa.wikipedia.org3)بحار الانوار، ج12 ، روایت 20و11 ر.ک. به تحقیقی پیرامون ذوالقرنین ص 27 .4)بحار الانوار، ج12 ، ص 183 ، روایت 15 / بحار الانوار، ج12،ص 196،روایت 23 ر. ک. به تحقیقی پیرامون ذوالقرنین ص27.5)بحار الانوار، ج12 ، پاورقی ص 211 / ر.ک. به تحقیقی پیرامون ذوالقرنین ص 286)بحار الانوار، ج12 ، روایت 15 / تفسیر المیزان ،ج13 ، بحث روایی ص 369 /ر.ک. به تحقیقی پیرامون ذوالقرنین ص28.7)ترجمه المیزان ، ج 13، ص 541 ر.ک. به محمد رضا امین زارع / ذوالقرنین در قرآن / اسفند 1380 / انتشارات موسسه فرهنگی سماء . ص 65. 8)همان1939)تنگه داریال واقع در سلسله جبال قفقاز است که از دریاى خزر شروع شده و تا دریاى سیاه ادامه دارد. این سلسله جبال به ضمیمه دریاى خزر و دریاى سیاه مانعى طبیعى به طول هزارها کیلومتر بین شمال و جنوب آسیا بوده است و تنها راه بین شمال و جنوب همان تنگه داریال بوده که با سد داریال بسته شده که در زبان محلی به آن«دمیر قاپو» یعنى «دروازه آهنى » گقته می شد / ر.ک. به ذوالقرنین در قرآن ، ص 6410)یکی از 46 کتاب، کتب عهد عتیق.11)ترجمه المیزان ، ج12،ص539 ر. ک. به ذوالقرنین در قرآن ، ص 65.12)کورش کبیر(ذوالقرنین) ص 1813)المیزان ،ج13،ص382 ر. ک. به تحقیقی پیرامون ذوالقرنین ص 32. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه