برخورد متوكل با امام هادي ـ عليه السّلام ـ چگونه بود؟

متوكل عباسي يكي از جنايت‎كارترين خلفاي عباسي است كه از سال 232 هـ.ق تا سال 247 هـ.ق امر خلافت را برعهده داشت. او در دشمني با اميرالمؤمنين علي ـ عليه السّلام ـ و خاندان و شيعيان آن حضرت از هيچ كوششي فروگذار نكرد. دوران حكومت او براي شيعيان و علويان يكي از سياهترين دورانها به شمار مي‌ رود. از جمله جنايات وي مي‌ توان به: 1. تعقيب و زنداني كردن شيعيان و آزار و اذيت آنها 2. دستور تخريب آرامگاه امام حسين ـ عليه السّلام ـ 3. قتل شيعياني همانند «ابن سكيت» يار با وفاي امام جواد ـ عليه السّلام ـ و امام هادي ـ عليه السّلام ـ. و... اشاره كرد. بخشي از دوران زندگي حضرت امام هادي ـ عليه السّلام ـ در زمان حكومت متوكل عباسي بوده است. مورخان مي نويسند: متوكل، امام هادي ـ عليه السّلام ـ را از مدينه به سامرا آورد. درباره علت آن دو قول وجود دارد. ابن شهر آشوب و شيخ مفيد و عده‎اي ديگر نوشته‎اند: سبب‎اينكه حضرت هادي ـ عليه السّلام ـ را از مدينه به سامرا آوردند، اين بود كه عبدا... بن محمد (والي مدينه) نزد متوكل از حضرت هادي ـ عليه السّلام ـ سعايت و بدگويي كرد... هرچند امام هادي ـ عليه السّلام ـ در نامه‎اي كه به متوكل نوشت، دروغگويي او را يادآور شد، امّا متوكل با نوشتن نامه‎اي، امام ـ عليه السّلام ـ را به سامرا دعوت كرد. در روايتي ديگر مسعودي مي‌ نويسد: بريحه عباسي كه مسئول نظارت بر اقامه نماز در حرمين (مكه و مدينه) بود، بارها به متوكل نامه نوشت كه اگر احتياجي به حرمين داري، علي بن محمد را از آنجا اخراج كن زيرا او مردم را به سوي خود دعوت مي‌ كند و گروه انبوهي به او گرويده‎اند. سرانجام اين سعايت ها سبب شد كه امام ـ عليه السّلام ـ به سامرا احضار شود. با توجه به اينكه مدت اقامت امام هادي ـ عليه السّلام ـ در سامرا، بيست سال گزارش شده است و با توجه به تاريخ وفات امام هادي ـ عليه السّلام ـ (سال 254 هـ.ق) مي‌ توان نتيجه گرفت كه متوكل، آن حضرت را در سال 234 هـ.ق از مدينه به سامرا فراخوانده است. هر چند نامه متوكل به امام هادي ـ عليه السّلام ـ نامه‎اي محترمانه بود، امّا به نظر مي‌ رسد كه امام ـ عليه السّلام ـ به اجبار به اين سفر رفته‎اند چرا كه اولاً: متوكل يحيي بن هرثمه را به مدينه فرستاد تا آن حضرت را به سامرا بياورد. ثانياً: آن حضرت بعدها در سامرا فرمود: مرا از مدينه به اكراه به سامرا آوردند. ثالثاً: اگر امام هادي ـ عليه السّلام ـ دعوت متوكل را قبول نمي كرد اين امر تأييدي مي‌ شد بر گفتار سعايت‎كنندگان و باعث تحريك بيشتر متوكل مي‌ شد و بهانه بيشتري به دست او مي‌ داد كه مشكلات فراواني براي حضرت فراهم كند. وقتي امام هادي ـ عليه السّلام ـ به اتفاق يحيي بن هرثمه به سامرا رسيد، متوكل دستور داد تا امام ـ عليه السّلام ـ را به «خان صعاليك» ببرند و هدف وي از اين كار اين بود كه از شأن امام و اهميت ايشان در نزد مردم بكاهد. صالح بن سعيد مي‌ گويد: نزد امام رفتم و عرض كردم: «قربانت گردم اينان در همه جا مي‌ خواهند نور شما را خاموش كنند و از قدر شما بكاهند براي همين شما را در اين كاروانسراي كثيف و بدنام جاي دادند...» امام هادي ـ عليه السّلام ـ يك روز در اين كاروانسرا بود سپس متوكل خانه‎اي براي امام در نظر گرفت و حضرت در آنجا سكونت گزيد. همان گونه كه مشخص است متوكل، امام هادي ـ عليه السّلام ـ را به سامرا آورد تا آن حضرت را كاملا تحت نظر و مراقبت داشته باشد. بارها متوكل افرادي را مي‌ فرستاد تا خانه امام ـ عليه السّلام ـ را تفتيش كنند. مسعودي مي‌ نويسد: «از حضرت امام علي النقي ـ عليه السّلام ـ در نزد متوكل سعايت كردند، متوكل عده‎اي را به خانه امام ـ عليه السّلام ـ فرستاد، آنها چيزي نيافتند. آن حضرت مشغول تلاوت قرآن بود. وي را به نزد متوكل بردند... متوكل به آن حضرت شراب تعارف كرد آن حضرت فرمود: و الله هرگز شراب داخل گوشت و خون من نشده است،مرا معاف‎ دار. آنگاه متوكل به آن حضرت گفت: شعري بخوان. حضرت ابتدا خودداري كرد امّا با اصرار وي، شعري خواند كه مطلع آن چنين است: بر بلنداي كوهها شب را به سحر آوردند. در حالي كه مردان چيره و نيرومندي از آنان پاس مي‌ دادند ولي آن قله كوهها برايشان سودي نبخشيد... متوكل و حاضران از شنيدن اين اشعار گريستند. سپس خليفه دستور داد بساط شراب را برچينند و امام ـ عليه السّلام ـ را با احترام به خانه‎اش بازگردانند. متوكل چندين مرتبه افرادي را به مناظره با امام ـ عليه السّلام ـ فراخواند. يحيي بن اكثم يكي از اين افراد در پايان يكي از جلسات به متوكل گفت: ما ديگر دوست نداريم از امام بيشتر سئوال بپرسيم چرا كه پاسخ هاي امام باعث تقويت شيعيان مي‌ شود. باقر شريف القرشي در مورد وضعيت امام در سامرا مي‌ نويسد: امام هادي ـ عليه السّلام ـ در اين مدت زماني كه در سامرا بود (تا به شهادت رسيد) همواره در حصر اقتصادي بود. اگر كسي مي‌ خواست حقوق واجبه‎اش را بپردازد يا هديه‎اي به امام بدهد، بدترين عقوبات را مي‌ ديد، آن حضرت به سختي و دشواری روزگار مي‌ گذراند. كسي نمي توانست به ديدار آن حضرت برود. متوكل مدتي امام ـ عليه السّلام ـ و همسرش را زنداني كرد. ظلم و ستمي كه بر امام هادي ـ عليه السّلام ـ وارد مي‌ شد سبب شد صبر امام ـ عليه السّلام ـ كم شود و برعليه متوكل دعا كند. و قدْ قلَّ صبري و ضاقت حيلتي...(صبرم اندک و طاقتم طاق شد) خداوند دعاي آن حضرت را مستجاب كرد. و بعد از اين دعا متوكل سه روز بيشتر زنده نبود. نتيجه گيري: متوكل براي اينكه خلافت خويش را حفظ كند دستور داد امام هادي ـ عليه السّلام ـ را از مدينه به سامرا بياورند. امام هادي ـ عليه السّلام ـ در اين شهر نظامي حدود 20 سال اقامت داشت و همواره تحت نظر و مراقبت بود. متوكل در سال 247 هـ.ق كشته شد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه