اسامی علمای معروفی که در نجف و کربلا مدفون اند را می خواستم بدانم.

از دیر باز به سبب قداست این مکان، در داخل و خارج حرم، هزاران تن از عالمان و روحانیان و سادات به خاک سپرده شدند. بدست آوردن اسامی تک تک آنان امری دشوار و یا شاید امکان‌ناپذیر باشد اما در مجموع می‌توان به نام برخی ازآنان که قبر و نشان مشخصی دارند اشاره نمود:[1]علمای مدفون در کربلاابو احمد حسین بن محمد(304 ق ـ 400 ق)نسب او با سه نسل به امام موسی کاظم(علیه السلام) می رسد. وی پدر گرامی سید مرتضی و سید رضی است. وفاتش در بغداد اتفاق افتاد و پس از دفن در منزلش به کربلا منتقل، در حرم مطهر، کنار جدش ابراهیم اصغر بن کاظم(علیه السلام) خاک شد.سید رضی(358 ق ـ 406 ق)سید رضی مشهور به شریف رضی فرزند ابواحمد حسین، برادر بزرگوار سید مرتضی و از عالمان و متکلمان بزرگ شیعه در قرن چهارم هجری است. علت عمده اشتهار سید رضی، جمع آوری نهج البلاغه است. او تألیف زیادی در باب کلام و علوم اسلامی دارد که الخصائص معروف ترین آن ها است. این بزرگوار ابتدا در منزلش در بغداد دفن و سپس به کربلا منتقل و در کنار پدر و برادرش در نزدیکی قبر سید ابراهیم مجاب در رواق غربی حرم دفن است.شریف مرتضی علم الهدی(355ق ـ 436ق)علی بن حسین موسوی، مشهور به سید مرتضی یا شریف مرتضی، از عالمان و فقیهان بزرگ شیعه در قرن چهارم هجری و صاحب تألیفات زیادی است. وی در 359 ق به دنیا آمد و در 436 ق در بغداد فوت کرد و در منزلش دفن شد سپس او را به کربلا منتقل و در کنار مرقد پدر و برادرش شریف رضی، در نزدیکی قبر سید ابراهیم مجاب در شمال غربی رواق غربی حرم مطهر، به خاک سپرده شد. در زمان های اخیر سنگ قبرهای او، پدر و برادرش برداشته شده و محو گردیده است. کنار قبر این سه بزرگوار، جدشان، ابراهیم اصغر فرزند امام کاظم(علیه السلام) ملقب به مرتضی، دفن است. علامه وحید بهبهانی(1118 ق ـ 1205 ق)شیخ محمد باقر بن محمد اکمل مشهور به وحید بهبهانی، از عالمان اصولی و رجال شناسان بزرگ شیعه در قرن دوازدهم هجری است که در رواق شرقی حرم دفن شده است. او در کربلا رهبری و مرجعیت شیعیان را بر عهده داشت. سید مهدی بحرالعلوم و سید علی صاحب ریاض و شیخ جعفر آل کاشف الغطاء از شاگردان او بودند. مجاهد(1180 ـ 1242 ق)سید محمد مجاهد فرزند سید علی طباطبایی صاحب ریاض و نوه دختری مرحوم علامه بهبهانی، صاحب کتاب مفاتیح و مناهل است. او به سبب مجاهداتش با روس ها، که خود در میدان جنگ حاضر می شد، به محمد مجاهد معروف شد. قبرش در بین آستان امام حسین(علیه السلام) و ابو الفضل(علیه السلام) در بازار باب الحریص در دو طبقه ساخته شده و دارای گنبد و ضریح فولادی بود اما در توسعه کنونی از میان رفته است.میرزا محمد تقی شیرازی(ف 1338 ق)شیخ محمد تقی شیرازی از مراجع بزرگ شیعه واز رهبران قیام مردم عراق علیه سلطه انگلستان(1920 م) است که با مجاهدت های خود، سلطه و نفوذ انگلیس را در عراق از بین برد. او را درضلع جنوب شرقی صحن در مقبره اختصاصی خود دفن کردند. در 1263ق، هنگام توسعه صحن، بقعه ای به نام « ایوان شیرازی » به مساحت دویست متر در کنار آن قبر بنا شد که محل تدریس و تحصیل طلبه ها شده بود ولی به دستور رژیم بعث تعطیل شد.ابن فهد حلی(758 ق ـ 841 ق)قبر شیخ احمد بن محمد بن فهد، فقیه بزرگ امامیه، در غرب خیابان باب القبله، یعنی سمت قبله صحن، داخل مسجدی قرار دارد که به نام او معروف است. وی خانه اش را برای زائران به عنوان منزل گاهی وقف کرده بود و پس از مرگش او را در همان خانه خود به خاک سپردند. شاه عباس در 1033 ق باغ جنوب قبر ابن فهد را به صورت مسجدی در آورد و آن را کاشی کاری کرد و گنبدی روی قبر وی برپا ساخت. این قبر اکنون در نزدیکی خیمه گاه قرار دارد.فضولی بغدادی(913ق ـ 976ق)محمد بن سلیمان ملقب به فضولی بغدادی از شاعران بزرگ ترک در 976ق به مرض طاعون درگذشت و در مقبره دده نزدیک تکیه بکتاشیه، در جنوب صحن دفن شد. امروزه بیست جلد کتاب در شعر و ادب از وی به یادگار مانده است. در کنار قبر او، فرزندش فضلی بن فضولی شاعر متصوف قرن دهم دفن است. فضلی بن فضولی تا 978ق در قید حیات بود. آرامگاه او در توسعه اخیر از میان رفته است.آل عصفور بحرانی(1107ق ـ 1186ق)شیخ یوسف آل عصفوربحرانی، صاحب کتاب الحدائق الناضره، دررواق شرقی حرم دفن شده است. وی به همراه سیدعلی طباطبایی و وحید بهبهانی در یک مقبره آرمیده اند.سید کاظم رشتی(ت1214ق)سید کاظم بن قاسم حسینی رشتی از شاگردان شیخ احمد احسایی در 1259 ق در گذشت و در رواق شرقی حرم دفن شد. او از رهبران فرقه کشفیه بود و کتاب هایی درباره آن فرقه به رشته تحریر درآورد.سید احمد بن سید کاظم رشتیسید احمد بن سید کاظم رشتی در 1295 ق به قتل رسید و در رواق شرقی حرم، کنار پدرش، به خاک سپرده شد.شریف العلماءمحمد شریف بن حسن آملی، از عالمان بزرگ شیعه، و استاد شیخ مرتضی انصاری در 1246ق در کربلا وفات یافت و در سمت جنوب شرقی آستان، در یکی از کوچه های فرعی خیابان امام حسین(علیه السلام) دفن شد. بقعه وی در 1261 ق به دست شیخ حسن آل صالحی و در 1372 ق توسط مرحوم آیت الله حکیم تجدید بنا و مدرسه ای به نام او در کنار آستان احداث گردید. امروزه بقعه او از میان رفته است.سید علی طباطباییسید علی طباطبایی، صاحب کتاب ریاض المسائل در فقه است. وی در رواق شرقی حرم خاک شد. او کسی است که دیوار شهر کربلا را بنا کرد. فرزند او به سید محمد مجاهد معروف است.خاندان قزوینی(مجتهد قزوینی)در داخل صحن و در مسیر صحن امام حسین(علیه السلام) به سوی صحن ابوالفضل العباس یعنی باب قاضی الحاجات در حجره ای سه تن از خاندان مجتهد قزوینی دفن شده اند:آقا سید ابراهیم بن محمد مجتهد قزوینی صاحب ضوابط الاصول(م1262ق)آقا سید مهدی مجتهدشیخ محمد حسین قزوینی(ف1281 ق). در دالان صحن کوچکِ همین مکان قبر شیخ الاسلام قزوینی واقع است.شیخ عبدالحسین تهرانیشیخ عبدالحسین تهرانی از فقیهان و عالمان معاصر بود که در یکی از حجره های سمت غربی صحن خاک شده است.سید عبدالله بحرانیسید عبدالله بحرانی عالم و فقیه و مؤلف الافاضات الحسینیه و شرح مختصر النافع علامه حلی است که در رواق ابراهیم مجاب به خاک سپرده شده است. در کنار او فرزندش سید محسن و نوه اش سید محمد بن سید محسن، صاحب کتاب های الفصول البهیه فی بعض الاخبار الحجج المرضیه و هدایة العباد، دفن شده اند.زینی حسنیعالم شاعر، سید محمد زینی حسنی در رواق ابراهیم مجاب به خاک سپرده شده است.صاحب ضوابط(1214 ق ـ 1262 ق)سید ابراهیم بن محمد باقر موسوی قزوینی حائری عالم بزرگ شیعه و معروف به صاحبضوابط، در میدان مقابل باب الشهداء دفن است. تألیف او در باب فقه شهرت دارد. خاندان برغانیچند تن از خاندان برغانی، که همه از عالمان بزرگ و از فقیهان شیعه بوده اند، در رواق غربی حرم(رواق بالاسر) به خاک سپرده شده اند. معروف ترین آن ها ملا محمد علی برغانی است که در 1271 ق از دنیا رفت. وی تألیفات فراوانی در فقه و تفسیر دارد. دیگر فرزندش میرزا عبد الوهاب از عارفان و فقیهان عصر قاجار بود که در 1294 ق فوت کرد. قبر ملا علی برغانی متوفی 1269 ق نیز در این مکان واقع است.سید مرتضی طباطباییسید مرتضی فرزند سید محمد طباطبایی حسینی بروجردی پدر سید مهدی بحر العلوم است که در 1204ق از دنیا رفت. او را در رواق شرقی حرم به خاک سپردند.خاندان آل کمونهچند تن از مشاهیر خاندان آل کمونه در زیر زمین خزانه جواهر آستان، بین رواق پادشاهان و مسجد آستان حسینی، دفن هستند. این افراد از عالمان و ادیبان کربلا بودند؛ از جمله شیخ مهدی کمونه(ف 1272ق) کلید دار آستان، شیخ میرزا حسن کمونه(ف1292ق) هم چنین برادرش که پس از او به تولیت آستان رسید و نیز شیخ محمد علی کمونه(ف 1282 ق)، که از شاعران شیعه بوده است.ملاحسینقلی همدانی (1239-1311ه‌ق) نسب: ایشان از نوادگان جابر بن عبدالله انصاری صحابی مشهور پیامبر(ص) هستند. پدر: رمضان‌علی که به چوپانی و پینه‌دوزی مشغول بوده است. علت ‌تسمیه: به جهت نذر، پدر نام او را نوکر امام حسین(ع) نهاد محل ولادت: شوند درگزین در همدان محل دفن: کربلا، صحن‌ مطهر امام‌حسین(ع)، حجره چهارم هجرت‌های ‌علمی: از زادگاهش‌ به ‌تهران، از تهران به سبزوار (ملاهادی‌سبزواری)، از سبزوار به نجف (شیخ مرتضی انصاری در فقه و سید علی شوشتری در اخلاق) ویژگی‌ها: پایه‌گذار مکتب ‌اخلاقی، تربیت ‌شاگردانی ‌فقیه ‌و متخلق مبارزه با صوفی‌گری، تأکید بر خودشناسی و توجه‌ به مسائل سیاسی و اجتماعی شاگردان: سید عبدالحسین ‌لاری (فقیه ‌و رهبر مبارزه ‌علیه انگلیس ‌در منطقه جنوب ایران)، سیدجمال‌الدین اسدآبادی، سید محمد سعید حبوبی (فقیه و رهبر انقلاب عراق علیه انگلیس)، سید محمد باقر بهاری (در مبارزه با امپراتوری روسیه فتوای تحریم اجناس روسی را صادر کرد) میرزا محمدتقی خان امیرکبیر (1222-1268ه ق) پدر: کربلایی محمد قربان معروف به کربلایی محل ولادت: هزاوه از محله‌های فریمان محل دفن: کربلا، صحن مطهر امام حسین(ع) ویژگی‌ها: صدارت اعظم در زمان ناصرالدین شاه از نظر اخلاق دارای درستی و راست‌کرداری بود به قول رضاقلی‌خان هدایت که او را نیک می‌شناخت؛ به رشوه و عشوه کسی فریفته نمی‌شد. دکتر پلاک اتریشی می‌نویسد: «پول‌هایی که می‌خواستند به او بدهند و نمی‌گرفت، خرج کشتنش شد. او به گفته و نوشته‌ی خویش اعتبار می‌نهاد». به قول نویسنده صدرالتواریخ: «از برای حکم خود ناسخ قرار نمی‌داد. هرچه می‌گفت، به جا می‌آورد، به هیچ وجه حکم او ناسخ نداشت». خدمات: تأسیس ‌چاپارخانه، تأسیس ‌دارالفنون، ترویج‌ ترجمه‌ و انتشار کتب ‌علمی، ایجاد روزنامه ‌و انتشار کتب، ترویج ‌ساده‌نویسی و لغو القاب، استخراج ‌معادن، گسترش کشاورزی و آبیاری و ... ابن خازن (متوفای 518 ه ق) در اواسط قرن هشتم در بیت علم متولد شد و سال‌ها از محضر پدر بزرگوارش عزالدین ابومجد فرزند شمس‌الدین محمد خازن و علمای دیگر امثال فخرالمحققین بهره‌مند بود اما بیشتر مراتب علمی او از محضر شیخ محمد بن مکی نصیب او گردید. ابن‌خازن قبل از فاضل مقداد از اساتید بزرگ عراق بود و امثال سید علی نیلی و شیخ احمد بن فهد حلّی از نیز محضر او بهره‌مند بودند و خود به مقام استادی رسیدند. تاریخ دقیقی از وفات او به دست نمی‌آید. ظاهراً در اوایل قرن نهم وفات نموده است. محل دفن: کربلا، حرم امام حسین (ع)محمد حسین ‌اصفهانی؛ صاحب ‌فصول (متوفای 1261ه ق) شیخ محمد حسین فرزند عبدالرحیم مشهور به صاحب فصول یکی از اساتید بزرگ و فقهای معروف اصولی جهان تشیع است. وی برادر صاحب حاشیه (شیخ محمدتقی اصفهانی) است. شیخ محمد حسین از فضلای کرسی درس سید ریاض و پسرش سید محمد مجاهد و مرحوم شریف العلماء به شمار می‌رفت. محل دفن: کربلا، حرم امام حسین (ع)علمای مدفون در نجفالامام السید ابوالحسن بن محمد الاصفهانیالسد حسین بروجنی الاصفهانیالسید ابراهیم بن السید محمد شبرالسید ابراهیم بن محمد الغریفیالسید ابوالحسن بن السید اسد الله الفالیالسید ابوالقاسم بن السید علی اکبر الخوئیالسید احمد المعروف باغا امام بن حسین الجزائری التستریالسید احمد بن رضی المستنبطالسید اسماعیل بن السید حسن السدهی الاصفهانیالسید اسماعیل بن السید حیدر الموسوی الصدرالسید آقا حسین القمیالسید آقا حسین بن السید عباس الاشکوریالسید جعفر بن السید محمد حسن آل ربیع الحسینیالسید جعفر بن محمد المرعشیالسید جعفر بن محمد رضا الجزائریالسید جواد بن السید حسین الاشکوریالسید حسن الاصفهانیالسید حسن البجنوردیالسید حسن الخلخالیالسید حسن بن السید جبر الموسویالسید حسون السید علی کمونهالسید حسین الدسید علی السید ابوطالب الحسینی النجفیالسید حسین بن اسماعیل آل علی الشاهرودیالسید حسین بن السید محمود الیزدیالسید خضر بن علی القزوینیالسید زین العابدین الموسوی الخلخالیالسید عباس بن محمد شبرالسید عبد علی بن السید عبدالرزاق الحلوالسید عبدالحسین شرف الدین العاملیالسید عبدالحمید بن السید عبدالهادی الحبوبیالسید عبدالرزاق بن علی الحلویالسید عبدالرسول الطالقانیالسید عبدالرسول بن السید محمد حسین الخرسانالسید عبدالسلام الموسوی الجزائریالسید عبدالصاحب بن محمد شبرالسید عبدالصمد الشوشتری الجزائریالسید عبدالغفار بن السید یوسف الحسینی المازندرانیالسید عبدالکریم بن السید حسین الحمامیالسید عبدالله بن السید اسماعیل البهبهانی الغریفیالسید عبدالمجید الخوئیالسید عبدالمحسن علی خانالسید عبدالهادی الحبوبیالسید عبدالهادی الخرسانالسید عبدالهادی بن السید موسی الخرسانالسید عبدلاهادی بن السید اسماعیل الشیرازیالسید عبود السید احمد کمونهالسید عدنان بن السید شبر الغریفیالسید عزیز الله الدرکئیالسید علی اکبر بن السید هاشم الخوئیالسید علی الحسینی الحائریالسید علی الخوئیالسید علی الدامادالسید علی بن السید حسین السرابی النجفیالسید علی بن السید محمد شبرالسید علی بن السید هادی بحر العلومالسید علی بن محمد الموسویالسید علی بن محمد الموسوی النوریالسید عیسی آل کمال الدینالسید محسن بن السید علی الجلالی الحائریالسید محسن بن السید محمد الغریفیالسید محمد السید اسد الله الاشکوریالسید محمد السید جعفر الکاظمی الموسویالسید محمد باقر بن السید حسین القمیالسید محمد باقر بن السید علی الاحسانی الشخصالسید محمد باقر بن السید علی علوی طهرانیالسید محمد بن السید زین العابدین الموسوی الخلخالیالسید محمد بن السید عبدالمحسن الحلوالسید محمد بن السید محمد باقر الحسینی الفیروز بادیالسید محمد بن السید محمد کاظم الیزدیالسید محمد بن جعفر شبرالسید محمد بن عبدالله البهبهانی الغریفیالسید محمد تقی الخوئیالسید محمد جواد بن السید محسن الموسوی الغریفیالسید محمد جواد بن محمد تقی الطباطبائی التبریزیالسید محمد حسن فضل الله الحسنیالسید محمد رضا القزوینیالسید محمد رضا بن السید هدایت الله دستغیب الشیرازیالسید محمد سعید الحبوبیالسید محمد سعید بن محمد الحکیمالسید محمد صادب بن محمد مهدی الصدرالسید محمد طاهر بن السید محمد علی السند الشیرازیالسید محمد علی الواعظالسید محمد علی بن السید صالح القزوینیالسید محمد علی بن السید عبدالله خلیف] الموسوی الاحسائیالسید محمد علی بن محسن الموسوی الغریفیالسید محمد کاظم بن السید عبدالعظیم الیزدیالسید محمد ناظم الشریعه البهبهانیالسید محمد نعیم الدین بن السید عباس شبرالسید محمد هادی بن السید ناظم الشریعه البهبهانیالسید محمود الشاهرودیالسید محمود بن السید ابو الفضائل الحسینی الزنجانیالسید محمود بن السید عبدالمحسن الحلوالسید محمود بن السید محمد کاظم الیزدیالسید محمود بن مهدی الحکیمالسید مصطفی بن روح الله الخمینیالسید مهدی السید محمد الامامی الهاشمیالسید میر الحسینی البادکوبیالسید نصر الله بن رضی الموسوی المستنبطالسید نصر الله بن صدر العلماء الهمدانی الشهیر (بنی صدرالسید نوری السید محسن الصافیالسید هادی الطباطبائی الحکیمالسید هادی بن حسین الصائغالسید هاشم بن السید علی کمونالسیید محمد مهدی بن السید صالح الکیشوان القزوینی الکاظمیالشیخ احمد بن محمد الاردبیلی المعروف بالمقدس الاردبیلیالشیخ احمد بن محمد مهدی النراقیالشیخ احمد بن هادی الطرفیالشیخ اسماعیل بن محمد علی المحلاتیالشیخ الاعظم مرتضی بن محمد امین الانصاریالشیخ جعفر بن احمد البدیریالشیخ جعفر بن الحاج محمد النقدیالشیخ جعفر بن الحسین الشوشتریالشیخ جعفر بن الشیخ باقر محبوبهالشیخ جواد بن الشیخ موسی ابو خمسینالشیخ حسن بن الشیخ احمد البدیریالشیخ حسن بن الشیخ محمد جواد الحولاویالشیخ حسن بن علی الخاقانیالشیخ حسن بن علی الشیخ عبدالرضا السهلانیالشیخ حسون الشیخ سعید الوائلیالشیخ حسین بن علی الحلیالشیخ خضر بن عباس الدجیلیالشیخ رجب علی بن غریب الباکستانیالشیخ رحم] الله بن الشیخ جواد الظالمیالشیخ رفیع بن زفیع الرشتیالشیخ رفیع ثق] الاسلام رشتیالشیخ ضیاء الدین العراقیالشیخ ضیاء الدین دریالشیخ عباس الخویبراوی الناصریالشیخ عباس بن محمد رضا القمیالشیخ عبد علی بن محمد حسین الماجدیالشیخ عبدالحسین البشیریالشیخ عبدالحسین البغدادیالشیخ عبدالحسین بن الشیخ محمد علی البهبهانیالشیخ عبدالرضا بن الشیخ جواد السهلانیالشیخ عبدالعزیز بن عبد الصاحب الغریباویالشیخ عبدالکاظم بن محمود الغبانالشیخ عبدالکریم بن محمد رضا الزنجانیالشیخ عبدالله آل زایر دهامالشیخ عبدالله المازندرانیالشیخ عبدالله بن محمد السبیتی العاملیالشیخ علی بحر العلوم رفیع الکیلانیالشیخ علی بن الشیخ محمد صالح آل زایر دهامالشیخ علی بن حسین الصغیرالشیخ علی بن محمد حسین الکرباسیالشیخ علی بن محمد حسین النائینیالشیخ علی لاهیجانی بهمدانیالشیخ فتح الله بن محمد جواد النمازی الاصفهانی (شیخ الشریعه)الشیخ کاظم بن حسن سبتی السهلانیالشیخ کاظم بن طاهر السودانیالشیخ کاظم علی الکشمیریالشیخ محمد ابراهیم بن علی الکرباسیالشیخ محمد آل زایر دهامالشیخ محمد الباقر بن محمد آل زایر دهامالشیخ محمد باقر القاموسیالشیخ محمد باقر بن محمد مهدی الزنجانیالشیخ محمد بن الشیخ عبدالرضا السهلانیالشیخ محمد بن الشیخ علی لاهیجانی الغرویالشیخ محمد بن حسن الخاقانیالشیخ محمد بن طاهر السماویالشیخ محمد بن فضل علی الشرابیانیالشیخ محمد جواد البلاغیالشیخ محمد جواد الحجامیالشیخ محمد جواد بن الشیخ محمود مغنیهالشیخ محمد جواد بن محمد الایروانیالشیخ محمد حسن دکسنالشیخ محمد حسین الاصفهانی الکمبانیالشیخ محمد حسین النائینیالشیخ محمد طه بن الشیخ مهدی نجفالشیخ محمد علی الاردوبادیالشیخ محمد علی الخراسانی النجفیالشیخ محمد علی بن حسن الجمالی الخراسانی الکاظمیالشیخ محمد علی بن عبدالرسول الانصاری المالستانیالشیخ محمد علی بن کاظم الخمایسیالشیخ محمد علی بن محمد باقر النجفی الاصفهانی المعروف بـ (ثق] الاسلام)الشیخ محمد کاظم (الاخوند) الخراسانیالشیخ محمد کاظم بن حیدر الشیرازیالشیخ محمد کاظم شمشادالشیخ مشکور بن الشخ محمد جواد الحولاویالشیخ مهدی الازری البغدادیالشیخ مهدی رفیع شریعتمدارالشیخ موسی بن الشیخ جعفر لاهیجانی الغرویالشیخ موسی بن الشیخ عبدالله ابو خمسینالشیخ موسی بن عمران دعیبلالشیخ موسی تقی آل زایر دهامالشیخ میرزا ابوالحسن بن عبدالحسین المشکینیالشیخ میرزا حبیب الله الرشتیالشیخ میرزا حسن الیزدیالشیخ میرزا عبدالله بن میرزا مسیح طهرانیالشیخ نصر الله بن حسن الخلخالیالشیخ نور الدین شریعتمدار رفیعالشیخ هادی الاسدیالشیخ هادی بن عبود النوینیالمیرزا الشیخ علی بن الشیخ عبدالحسین الایروانیالمیرزا محمد حسن الاشتیانیمیرزا محمد حسن الشیرازی المعروف بالمجدد الشیرازیالمیرزا محمود بن المیرزا ابراهیم الشیرازی [1] . منبع: عتبات عالیات عراق؛ دکتر اصغر قائدان و شیعه نیوز .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه