وهابی ها می گویند تلاوت قرآن و دادن صدقات و خيرات براي اموات؛ نميرسد و تنها عمل خودشان با آنان همراه است؟ در صورت امکان پاسخ اين شبهه را با استناد به منابعي مورد قبول اهل سنت بیان فرماید؟

البته اهل سنت با مراسم فاتحه و تلاوت قرآن و خیرات و صدقات و حتی نماز خواندن و روزه گرفتن برای اموات و رسیدن ثواب این امور به روح آنان، مخالفت ندارند، برخی از اهل سنت فقط در نماز خواندن برای میت و قرآن خواندن با اجاره را مورد اشکال قرار دادهاند. تنها وهابیت است که بر طبق ذوق و خیال رهبران این فرقه مثل ابن تیمیه در قرن هشتم و محمد ابن عبدالوهاب در قرن دوازدم هجری با آموزههای مسلم دین مبین اسلام و احادیت صحیح در کتابهای معتبر اهل سنت مخالفت کرده و به این عقاید منحرف دامن زده و بر مبنای معنویت زدایی و تقدس زدایی در کنار توسل و شفاعت و زیارت، خیرات و تلاوت قرآن و مجالس ترحیم و امثال اینها برای اموات را بیفایده و مساوی با شرک و کفر میدانند. باید برادران اهل سنت بدانند که وهابیت هیچ مذهبی از مذاهب اهل سنت را قبول ندارد بلکه عالمان دینی اعم از متکلمین و فقهاء اهل سنت، مانند ابوالحسن اشعری، فخرالدین رازی، ابوحنیفه، ابوحامد غزالی، مالک بن انس و... را مورد تکفیر قرار داده و آنان را بدعت گذاران در دین اسلام میدانند. و لذا برادران اهل سنت باید به کتابهای معتبر خود شان رجوع کنند و عقاید اسلامی را از این کتابها بگیرند و گول تبلیغات وهابیها را نخورند. یکی از چیزهای که وهابیت زیاد به آن دامن میزند، انکار همین مراسم فاتحه و تلاوت قرآن و صدقه دادن و خیرات... برای اموات میباشد و این کار را مخالف با اسلام تبلیغ میکنند. در حالی که این سخن وهابیها برخلاف احادیثی است که در متون معتبر اهل سنت نقل شده و برخلاف عقیده اهل سنت است که در کتابهای اعتقادی به آنها پرداخته شده است. حدیثی که در اکثر کتابهای تفسیری، فقهی، و حدیثی اهل سنت از رسول خدا(ص) نقل شده است؛ این سخن وهابیت را باطل میکند و مخالفت آن را با اسلام ثابت میگرداند. ما فقط از این سه گروه کتابهای اهل سنت به ذکر چند نمونه اکتفا میکنیم: 1. قال رسول الله صلى الله علیه و سلم : « إذا مات الإنسان انقطع عمله إلا في ثلاث؛ صدقة جارية أو علم ينتفع به أو ولد صالح يدعو له؛ یعنی رسول خدا (ص) فرمود هنگامی که انسان بمیرد عمل او قطع میشود، مگر در سه چیز؛ صدقهای جاری، علمی که از آن نفع برده شود و فرزن صالح که برای او دعا کند» در صحیح ابن حبان یکی از صحاح سته اهل سنت آمدهاست که:« أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ هَاجِكٍ الْهَرَوِيُّ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ حُجْرٍ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنِ الْعَلاءِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَنّ النَّبِيَّ (ص) قَالَ: إِذَا مَاتَ الإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَمَلُهُ إِلا مِنْ ثَلاثٍ؛ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ» در صحیح این خزیمه نقل شده است که:«... عن عبد الله بن أبي قتادة عن أبيه قال سمعت رسول الله (ص) يقول خير ما يخلف المرء بعده ثلاثا؛ ولدا صالحا يدعو له فيبلغه دعاؤه أو صدقة تجري فيبلغه أجرها أو علم يعمل به بعده؛ پیامبر اسلام (ص) فرمود بهترین چیزی که بعد از مرگ برای آدم بجا میماند سه چیز است فرزن صالحی که برای او دعا میکند و دعایش به او میرسد و صدقهای که جاری میشود و اجر و ثوابش به او میرسد و علمی که بعد از او به آن عمل میشود». در شرحهای کتابهای حدیثی نیز به این حدیث پرداخته شده و توضیحاتی مفصلی برای آن ارائه گردیده است از جمله: مرقات المفاتیح، ج7 ص355 و نهاية المحتاج إلى شرح المنهاج، ج1 ص 38 و سایر شروح که نیازی به ذکر همه آنها نمیباشد. از میان کتب فقهی، از کتاب مغنی این حدیث را که دنبالهای هم دارد نقل میکنیم: « إذا مات ابن آدم انقطع عمله إلا من ثلاث صدقة جارية أو علم ينتفع به أو ولد صالح يدعو له و خبر سعد بن عبادة قال يا رسول الله إن أمي ماتت أفأتصدق عنها قال نعم قال أي الصدقة أفضل قال سقي الماء رواهما مسلم وغيره» معنای ذیل حدیث اینست که سعد بن عباده از رسول خدا (ص) پرسید یا رسول الله مادرم فوت نموده آیا میتوانم از طرف او صدقه بدهم؟ رسول خدا فرمود: بلی و پرسید چه صدقهای بهتر است فرمود سیراب نمودن. ابن ابی العز حنفی که مخالف با علم کلام و استدلالات عقلی است در کتاب شرح عقیدة الطحاویه که یک کتاب اعتقادی معتبر اهل سنت و مبتنی بر احادیث نبوی میباشد و در عصر حاضر در مدارس دینی اهل سنت تدریس میگردد، در باره خیرات و صدقه و اعمال دیگر برای مردهها سخنان مفصلی در منفعت و فوائد این امور برای آنان بیان داشته است و دلایل برخی را که در نفی منفعت این امور برای مردگان بیان کرده با احادیث و روایات رد نموده است. و ما به برخی از مطالب او در اینجا اشاره میکنیم: او در شرح «و فی دعاء الاحیاء و صدقاتهم منفعة للاموات» میگوید: « اهل سنت اتفاق بر این دارند که اموات از دو نوع کارهای زندهها نفع میبرند، یکی اینکه خود میت در زمان حیات خود چیزی را به جای گذاشته و سبب آن را ایجاد کردهباشد و زندهها به آن عمل کند(مانند وقف و علم و امثال اینها) و دوم دعاء مسلمانان و استغفار آنان و صدقه دادن و انجام دادن حج برای آنها. از محمد بن الحسن نقل شده که ثواب نفقه و حج برای اموات میرسد و عامهی علماء بر این است و همه اینها درست و صحیح است. ولی در عبادات بدنی مانند روزه و نماز و قرائت قرآن و ذکر گفتن برای اموات در میان علماء اختلاف وجود دارد. ابوحنیفه و احمد بن حنبل و جمهور سلف بر این عقیدهند که ثواب این امور که از طرف زندهها انجام میشود، نیز به مردهها میرسد و مشهور در مذهب شافعی و مالک اینست که ثواب اینها به مردهها نمیرسد. و کسانی که میگویند که نه دعاء و نه صدقه و نه امور دیگری هیچ کدام برای مردهها نفعی ندارند؛ آنان از بدعت گذاران به شمار میآیند و سخن آنان با قرآن و سنت مردود میباشد؛ ولی آنان با آیات متشابه از قرآن بر اعتقاد شان استدلال میکنند مانند: و ان لیس للانسان الا ما سعی و و لا تجزون الا ماکنتم تعلمون و لَها ما كَسَبَتْ وَ عَلَيْها مَا اكْتَسَبَت در حالی که از طرف رسول خدا(ص) ثابت شده است که فرمود:« إذا مات ابن آدم انقطع عمله إلا من ثلاث، صدقة جارية أو ولد صالح يدعو له أو علم ينتفع به من بعده». ابن ابی العز حنفی در مقابل آنانی که میپندارند ثواب عملی که خود میت در زندگیاش سبب آن را ایجاد نکرده باشد به آنان نمیرسد گفته است: دلیل بر این مطلب که ثواب اعمال زنده در غیر آن چه که خود میت سبب آن را در زمان زندگیاش ایجاد کرده قرآن و سنت و اجماع و قیاس میباشد: از قرآن این است که خداوند فرموده: وَ الَّذينَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذينَ سَبَقُونا بِالْإيمان‏ این آیه شریفه دلالت بر این دارد که مردگان از دعا و استغفار زندهها نفع میبرند. و اجماع نیز دلالت بر این دارد که مردهها با دعاء و استغفار زندهها که در سنت آمده و در نماز جنازه خوانده میشوند، نفع میبرند و نیز از دعاهایی که بعد از دفن بر قبر آنها خوانده میشوند نفع میبرند. از عثمان خلیفه سوم نقل شده هنگامی که رسول خدا(ص) ار دفن میت فارغ شد بر آن ایستاد و گفت: «استغفروا لأخيكم وأسألوا له التثبيت فإنه الآن يسأل» یعنی دستور داد که برای برادر تان استغفار کنید زیرا او الان این را از ما میخواهد. و نیز دعاهایی که در هنگام زیارت قبور چنانچه که در صحیح مسلم نقل شده دلیل بر این است که اموات از دعای زندهها بهره میبرند. از رسول خدا نقل شده است که آن حضرت اصحابش را میآموخت که هنگامی که به زیارت قبور میروند بگویند: «السلام عليكم أهل الديار من المؤمنين والمسلمين وإنا إن شاء الله بكم لاحقون نسأل الله لنا ولكم العافية. و در صحیح مسلم نیز آمده که عائشة از رسول خدا(ص) پرسید: كيف تقول اذا استغفرت لأهل القبور قال قولي: السلام على أهل الديار من المؤمنين والمسلمين ويرحم الله المستقدمين منا ومنكم والمستأخرين وإنا ان شاء الله بكم لاحقون». ابن ابی العز در باره ثواب صدقه برای مردهها از صحیح بخاری حدیثی را نقل می کند که وقتی مادر سعد بن عباده وفات کرد خود او غائب بود و سپس نزد رسول خدا (ص) آمد و عرض کرد یا رسول الله ماردم فوت نموده و من غائب بودم آیا اگر صدقه بدهم نفعی برای او دارد؟ حضرت فرمود بلی. سپس ابی العز میگوید این گونه احادیث در سنت فراوان است. در باره رسیدن ثواب روزه به اموات می گوید که در صحیح بخاری و مسلم از عایشه نقل شده که رسول خدا(ص) فرمود: کسی که بمیرد و بر گردن او روزه باشد باید ولی او از طرفش آن را بگیرد.و ابو حنیفه گفته است که به جای روزه از طرف او اطعام کند. در باره رسیدن ثواب حج به مرده ها می گوید که در صحیح بخاری از ابن عباس نقل شده که زنی خدمت رسول خدا(ص) آمد و گفت مادرم نذر کرده بود که حج انجام دهد ولی انرا انجام نداد تا اینکه فوت کرد آیا من می توانم از طرف او حج انجام دهم؟ فرمود حج را از طرف مادرت انجام بده. ابن ابی العز حنفی می گوید مسلمانان اجماع بر این دارند که دین از گردن میت ساقط می گردد هرچند از طرف اجنبی پرداخته شود. و نیز در شرع وصول ثواب روزه به میت دلیل بر این است که ثواب قرائت قرآن هم به میت میرسد. وقتی که روزه فقط کف نفس از مفطرات است و شارع بر وصول ثواب آن به میت تصریح کرده است چرا نباید ثواب قرائت قرآن که شامل عمل و نیت است به میت نرسد؟ از آنچه که بیان گردید از نظر جمهور اهل سنت و سران مذاهب چهار گانه به دلیل قرآن و سنت و اجماع، اعمال زنده ها هم در حوزه صدقات و خیرات و دعاء و امثال اینها و هم در حوزه عبادات مثل روزه و حج و تلاوت قرآن، به حال مرده ها نفع دارند و ثواب این امور به آنان می رسد و انجام این کار ها از طرف زنده ها برای مرده ها کار باطل و لغو نمی باشند. بنابراین کسی این کار ها را لغو و باطل و بی فایده برای مرده می داند در برابر مسلمانان و قرآن و سنت و اجماع قرار گرفته و امر مسلم و مشروع اسلامی را انکار کرده و خود را در چاه گمراهی قرار داده است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه