با توجه به اینکه تبیین وضو در سوره ی مائده نازل شده مسلمانان قبل از نزول این آیه چگونه نماز می گزاردند؟

بر اساس روایات فریقین سوره ی مائده آخرین سوره ای است که بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نازل شده است. بر این اساس احکام آن قابل نسخ نبوده؛ بلکه ناسخ احکام قبل از خود می باشد.(1) کیفیت انجام وضو نیز از احکامی است که تبیین آن در سوره ی مائده نازل شده است؛ چنین امری خود بیانگر آن است که این تبیین قابل نسخ نبوده و از آنجا که در روایات نقل شده از سوی اهل سنت اختلاف بیان در کیفیت انجام وضو است می بایست این اخبار به این آیه عرضه شوند. سؤالی که در اینجا مطرح است آن است که آیا وجوب وضو قبل از نزول سوره ی مائده وارد شده یا خیر پس از نزول آیه ی وضو به عنوان مقدمه ی نماز واجب شده است؟ در پاسخ به این سوال می گوئیم بر اساس روایات قطعی فریقین، طهارت شرط صحت نماز بوده و نماز بدون طهارت اساسا معنایی در شریعت اسلام نداشته؛ چنانکه در احادیث فریقین آمده است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «لَا صَلَاةَ إِلَّا بِطَهُور»؛(2) و فرمودند: «لَا يَقْبَلُ اللَّهُ صَلَاةً إِلَّا بِطُهُورٍ».(3) که این روایت بیانگر آن است که وضو شرط صحت و قبولی نماز است. بر این اساس قبل از نزول آیه ی وضو، مسلمانان به واسطه ی امر و تبیین پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) وضو می گرفتند که چنین دستوری با نزول آیه ی وضو، جنبه ی قرآنی نیز پیدا نمود. در اینکه کیفیت انجام وضو قبل از نزول آیه به چه صورتی بوده،‌ گزارشی در دست نبوده که چنین امری خود بیانگر عدم تغییر قابل توجه در کیفیت انجام این واجب است؛ هر چند که برخی از قرآن پژوهان اختلاف در برخی از مسائل وضو همچون مسح و یا شستن پاها را ناظر به تبیین قبل و بعد از نزول سوره مائده دانسته اند؛ اما چنین امری تنها در حد احتمال بوده و فاقد دلیلی معتبر است. (4) .

كانون گفتگوی قرآنی

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/27

لینک کوتاه