توصیه هایی اخلاقی از آیت الله مجتهدی تهرانی (ره)

راحتی برای دنیا خلق نشده است در روایتی از زین العابدین(ع) منقول است که حضرت فرمودند: «مَنْ طَلَبَ الْغِنَى وَ الْاَمْوَالَ وَ السَّعَةَ فِی الدُّنْیَا»، کسانی که در دنیا به دنبال مال اندوزی و تکثیر اموال و مسأله گشایش در امور مالی زندگی شان هستند، این ها دنبال چه هستند؟ دنبال راحتی هستند، «فَإِنَّمَا یَطْلُبُ ذَلِکَ لِلرَّاحَةِ»، خیال می کنند هر چه ثروتشان بیشتر و زندگی شان وسیع تر شود، راحتی شان بیشتر تأمین می شود. بعد حضرت می‌فرماید: در حالیکه دارند اشتباه می کنند، «فَإِنَّمَا یَطْلُبُ ذَلِکَ لِلرَّاحَة» اما «وَ الرَّاحَةُ لَمْ تُخْلَقْ فِی الدُّنْیَا وَ لَا لِاَهْلِ الدُّنْیَا»، حضرت می فرمایند: در دنیا، برای اهل دنیا راحتی خلق نشده است، این جمله ظرافتی دارد. حضرت می فرمایند: برای اهل دنیا راحتی خلق نشده، این روایت را خوب دقت کنید، روایت ظریفی است. «وَ الرَّاحَةُ لَمْ تُخْلَقْ فِی الدُّنْیَا وَ لَا لِاَهْلِ الدُّنْیَا إِنَّمَا خُلِقَتِ الرَّاحَةُ فِی الْجَنَّةِ وَ لِاَهْلِ الْجَنَّةِ»، راحتی در بهشت و برای اهل بهشت خلق شده است. این تعبیر حضرت اشاره به این معنا است: این را بدانید! کسانی که برای راحتی در دنیا به دنبال دنیا هستند، به راحتی در دنیا نمی رسند. اما کسانی که در دنیا برای راحتی در دنیا نمی دوند بلکه برای راحتی آخرت می دوند ، چه بسا اینها در دنیا هم به راحتی می رسند. ظرافت های این روایت، خیلی زیباست. فرصت جوانی تمام گفتارها و رفتارهای انسان های وارسته، نقشه راهی است برای آن ها که می خواهند در مسیر الهی قدم بردارند. به توفیق الهی، زین پس گفتارهایی کوتاه از دروس اخلاقی مرحوم آیت الله مجتهدی را برای استفاده علاقه مندان منتشر خواهیم کرد.  آیت الله مجتهدی تهرانی(ره) در یکی از جلسات درس اخلاق شان با اشاره به اهمیت هدایت تا قبل از چهل سالگی، به جوان ها سفارش می کنند که حتما یک درب روی قلب شان بزنند و یک قفل محکم هم روی آن نصب کنند: « شخصی خدمت آقای اراکی (ره) رسید و عرض کرد: آقا مرا موعظه کنید. آقای اراکی(ره) فرمودند: چه کاره هستی؟ عرض کرد: نجار. آقای اراکی(ره) فرمودند: آیا برای دلت هم در ساخته ای؟ اگر برای دلت در نساخته ای برو بساز! این حرف را آقای اراکی که مرجع تقلیدند می زنند. من روزی این مطلب را در خانه مان نقل می کردم؛ آقای جندقی شنیدند، وقتی بر روی منبر رفتند گفتند: دیگر دلی برای ما نمانده که برایش در بسازیم! دل ما خراب است! فردای آن روز به شاگردانم گفتم: این حرف آقای جندقی برای پیرمردهاست. ولی شماها که جوان هستید، هنوز دل های تان خراب نشده، پس همین حالا یک در برای دل های تان بسازید و یک قفل محکم هم بر روی آن نصب کنید.  پیرمردها دیگر نمی توانند بر روی دلشان در بگذارند؛ چون دلشان ویران شده و در دل ویران شده دری نمی ایستد. البته ناامیدتان نمی کنم. می توانید یک در دست دوم بخرید و کمی گل هم اطرافش بمالید، اما فکر نمی کنم که این در بر جای خود بایستد، کار من و شما از این حرف ها گذشته است. ولی جوان ها می توانند بر روی دلشان دری بسازند. کسی که چهل سال از عمرش گذشته باشد و تا چهل سالگی هدایت نشده باشد، دیگر به سختی هدایت می شود. شیطان پیشانی چنین کسی را می بوسد و می گوید: قربان شکل ماهت که دیگر هدایت نمی شوی! یعنی کار تو تمام می باشد و دلت ویران و خراب شده است.» استاد اخلاق امام زین‌العابدین (ع) فرمودند: هر کس عالم و حکیمی نداشته باشد که او را ارشاد کند هلاک می‌شود. انسان باید در دو چیز استاد داشته باشد یکی اخلاقیات و دیگر عُرفیات. اگر درس بخوانی و استاد اخلاق نداشته باشی، بر فرض آیة‌الله هم بشوی نَفْس تو هم، آیة‌الله می‌شود آن‌وقت بیچاره می‌شود. همان‌طور که به دکتر می‌روی و دستور رژیم غذایی می‌گیری باید پیش استاد بروی و دستور اخلاق بگیری، باید استاد باشد که نزد او بروی که باد کبر و غرور تو را خالی کند، فکر نکنی حالا که این کتاب‌ها را می‌خوانی به جایی رسیده‌‌ای و حتماً مورد تأیید امام زمان (عج) قرار گرفته‌ای. حضرت‌آیة‌الله‌العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری (ره) فرمودند: وقتی شخصی طلبه می‌شود مانند انگور است که بر اثر جوشاندن نجس می‌شود و راه پاک شدن آن، ثٌلثان است، پس باید طلبه استاد اخلاق بگیرد و خود را تزکیه کند زیرا علم و دانش و مدرک آدمی را مغرور و متکبر می‌سازد و یک طلبه باید آن‌قدر تلاش کند و بجوشد تا دو سوم او یعنی صفات و اخلاقِ بد او بخار شود و از بین برود تا اینکه بتوان از او استفاده کرد. اما مواظب باش گرفتار نااهل نشوی، گرفتار این سیم وصلی‌ها نشوی، اگر کسی پیدا شد که دلش می‌خواهد همه بفهمند آدم خوبی است و فکر می‌کند سیمش وصل است، به او اعتماد مکن اگر کسی واقعاً سیمش وصل باشد به کسی نمی‌گوید. درس اخلاقی که شما را بی‌حال کند، چرتی کند، شل و وِل کند و شما را از درستان بیندازد، درس اخلاق نیست. ما اگر قدری خوب بشویم و نیتمان را درست کنیم استاد خوب هم گیرمان می‌آید. استاد اخلاق ما یکی حاج‌آقا حسین فاطمی (ره) بود که در قم شب‌های جمعه به درس اخلاق ایشان استفاده می‌کردیم و یکی هم جمعه‌ها به درس اخلاق حضرت آیة‌الله العظمی امام خمینی (ره) می‌رفتیم. از جملاتی که از حضرت امام (ره) به یاد دارم این است که ایشان فرمودند: ما می‌توانیم با علم و اخلاق انسان واقعی بشویم ولی حیوانات نمی‌توانند پس باید در انسانیت بکوشیم. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه