آیا سکینه دختر امام حسین علیه‌السّلام با پسر زبیر که دشمن امام بود ازدواج کرده است؟

بنابر نظر مشهور، تاریخ‌نگارانِ معروف نام ده فرزند را برای امام حسین علیه‌السّلام ذکر می‌کنند که شش تن آنها پسر و بقیه دختر می‌باشند. دختران حضرت علیه‌السّلام عبارت بودند از زینب، سکینه، فاطمه و رقیه. همان نخستین روزی که امریءالقیس بن عدی، رئیس قبیله بکر بن وائل اسلام آورد،[1] امیرالمؤمنین علی علیه‌السّلام دو فرزندش حسن و حسین علیهما‌السّلام را نزد وی برد و فرمود: (یا عم؛ من علی بن ابی‌طالب پسر عمو و داماد رسول خدا هستم و این دو نیز فرزندزادگان اویند. ما میل داریم که با تو پیوند خویشاوندی برقرار کنیم.) امریءالقیس در پاسخ گفت: یاعلی، من سه دختر دارم. نخست (محیات) که او را به تو تزویج می‌کنم و دیگر (سلمی) که وی را به نکاح حسن در می‌آورم و بعد (رباب) که او را با پیوند با حسین خرسند می‌سازم.[2] از پیوند امام حسین علیه‌السّلام با رباب، (آن بانوی جلیل‌القدر) حضرت سکینه خاتون به دنیا آمد، و نام مادر گرامی رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله حضرت آمنه علیها‌السّلام را بر او نهادند.[3] حضرت سکینه علیها السّلام سیدة النساء عصر خویش بود و روز پنج‌شنبه، پنجم ماه ربیع‌الاول سال 117 ه‌ ق در مدینه وفات کرد.[4] اینک پس از شناخت مختصری از حضرت سکینه علیها السّلام به بررسی شرح احوال مصعب و خاندان او می‌پردازیم. زبیر بن عوام بن خویلد بن اسد بن عبدالغری یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ اسلام است، که بعدها دچار انحرافاتی شد. وی محرم اسرار اهل‌بیت علیهم‌السّلام بود و تحت تعلیمات و برکات این خاندان بود، تا آنکه فرزندش عبدالله به دنیا آمد. امیرالمؤمنین علیه‌السّلام می‌فرمایند: (ما زال الزبیر یعدّ منا اهل‌البیت حتی نشأ ابنه عبدالله.)[5] برادر کوچکتر عبدالله، مصعب است که به ابا عیسی یا ابا عبدالله ملقب بود. وی به شخصیت امام حسین علیه‌السّلام ارادت ویژه‌ای داشت و همواره او را اسوة خود قرار داده بود اما متأسفانه جاه‌طلبی او مانع از آن می‌شد که به یاری امام علیه‌السّلام بشتابد. وی پیوسته به دنبال کسب خلافت عراق بود. مصعب پس از قتل مختار، مدتی از سوی برادرش عبدالله امیر کوفه گردید بارها با سپاهیان عبدالملک بن مروان جنگید تا آن‌که سرانجام در ذی‌قعدة 72 ه‌ ق[6] به دست محمد بن مروان برادر و فرماندة لشکر عبدالملک در نبردی ناجوانمردانه به قتل رسید.[7] مصعب پیش از نبرد با عبدالملک به مزار اباعبدالله علیه‌السّلام آمد و این بیت را زمزمه می‌کرد: و إن الألی باللطف من آل هاشم تأسوا فسنوا للکرام التأسیا[8] شعبی ماجرایی را نقل می‌کند که بیان آن خالی از لطف نیست. می‌گوید من و عبدالله بن زبیر و عبدالملک بن مروان و مصعب بن زبیر در برابر کعبه نشسته بودیم و سخن می‌گفتیم. پس از پایان سخن قرار شد هریک از ما برخیزد، رکن یمانی را بگیرد و حاجتش را بخواهد. وی سپس مفصل می‌گوید که هر کدام چه دعایی کردند و چه حاجتی خواستند و جالب آن که همه به خواسته‌هایشان رسیدند. امّا آنچه مصعب خواسته بود این بود که خداوندا مرا نمیران تا آن‌که امیر عراق گردم و نیز با سکینه بنت‌الحسین علیه‌السّلام پیوند زناشویی ببندم.[9] اکنون با آنچه بیان کردیم پاسخ سؤال روشن می‌گردد که مصعب دشمن اهل‌بیت علیهم‌السّلام نبود بلکه شخصیتی جاه‌طلب بود که لغزش‌هایی بزرگ داشت. پاسخ دیگری که می‌توان به این سؤال داد آن است که بگوییم چه بسا این ازدواج به رضایت حضرت سکینه نبوده است و تنها از روی مصالح سیاسی اجتماعی صورت پذیرفته. چنان‌که شواهد تاریخی بسیاری بر این‌گونه ازدواج‌ها وجود دارد مانند بسیاری از همسران پیامبر صلی الله علیه و آله ، امام حسن مجتبی علیه‌السّلام و برخی دیگر از ائمه علیهم‌السّلام که حتی کمر به قتل آن پیشوایان می‌بستند و قطعاً آن پیوندها به رضایت آنان نبوده است. در اینجا نیز چه بسا حضرت سکینه علیها السّلام به این پیوند خرسند نبوده است امّا از روی مصلحت تن در داده است. شاهد آن‌که وقتی حضرت سکینه علیها السّلام سر از اطاعت ابن زبیر برمی‌گیرد و نشوز می‌کند، رملة بنت‌الزبیر خواهر مصعب نزد عبدالملک می‌رود و می‌گوید: (اگر چنین نبود که ما می‌خواهیم پوششی بر کارهای خود بگذاریم، هرگز نسبت به کسی که رغبتی در ما ندارد، رغبتی به او نداشتیم.)[10] با توجّه به این جمله و تصریحی که در آن وجود دارد، به راحتی می‌توان واقعیت این پیوند را دریافت و به اهداف پشت پردة آن پی برد. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. سفینه البحار، شیخ عباس قمی. 2. نفس المهموم، شیخ عباس قمی. 3. تاریخ یعقوبی، یعقوبی. 4. لهوف، سید بن طاووس. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . امریء و القیس از شعرا و ادیبان بی‌نظیر عصر جاهلیت بود که سروده‌هایش سال‌ها در زمرة معلقات سبعه بر دیوارهای کعبه آویخته می‌شد. وی نصرانی بود و در عهد عمر بن خطاب اسلام آورد. [2] . قمی، عباس، نفس المهموم و نفثه المصدور، ص 276. [3] . همان. [4] . محدث قمی، سفینة البحار، ج 4، ص 214. [5] . (زبیر پیوسته در زمرة ما اهل‌بیت بود تا آن‌که فرزندش عبدالله به دنیا آمد.) عبدالله از دشمنان کینه‌توز اهل‌بیت علیهم‌السّلام بود که عایشه را برای خروج و حضور در جنگ جمل تحریک کرد و صلوات بر اهل‌بیت و پیامبر را از خطابه‌اش حذف کرد و... وی در سال 64 ه‌ ق به خلافت رسید و در زمان عبدالملک بن مروان توسط حجاج بن یوسف به قتل رسید. [6] . تاریخ یعقوبی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج 2، ص 265. [7] . ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج 3، ص 297 (ایضاً نک: ج 20، ص 102، ج 9، ص 324). [8] . ایمان ژرف و عمیق در طف و از مردان بنی‌هاشم است، آنان را اسوه برگزینید و سنت آن گرامیان را به الگو برپا دارید: ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج3، ص298. [9] . ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ج20، ص135. [10] . بلاغات، النساء، ابن طیفور، ص191. .

موتور جستجوی پرسش و پاسخ دینی امین

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/03

لینک کوتاه