قربانی گوسفند چه فواید و آثاری را به همراه دارد؟

پرسشگر محترم با سلام و تشکر از ارتباطتان با این مرکز.بایدعرض کرد.قربانى کردن نمادى از قطع دلبستگى و وابستگى ها و جلوه اى از ایثار مال و جان در راه محبوب واقعى و رضاى خدا است. بنابراین اگر اسرار قربانى و تاثیر آن در آمادگى روحى براى دورى از هرگونه منفعت طلبى و زیاده خواهى آشکار شود،. و یکى از راههاى تشکّر از نعمت هاى الهى است و نشانه کمال بندگى است.قرآن به کسانى که قربانى مى کنند، مى فرماید: خداوند از گوشت و خون حیوانات قربانى سهمى نمى برد، ولى شما با این عمل روحیه تقوى و قرب خودتان را به او نشان مى دهید پس خود را از قرب به خدا محروم نکنید خواه کم باشد یا زیاد و بدینوسیله حوادث تلخ را از خود دور کنید و از عواقب سوء تأخیر بترسید.-و بدانید دلیل هلاکت امت هاى سابق همین تأخیرها بوده است.در اسلام، روزهایى عید نامیده شده است که ضمن شادى و تبریک، رسیدگى به محرومان از طریق تقسیم گوشت قربانى در عید قربان و سیر کردن شکم گرسنگان در عید فطر از طریق زکات فطرة مورد توجّه است.قربانى روز عید، زنده نگه داشتن روح ایثار پدر و تسلیم فرزند را به ما یاد مى دهد، فاصله میان ما و آن مردان خدا را نشان مى دهد که حتى از کمترین چیز خود در راه خدا نمى گذریم. قرآن سوگند یاد کرده که انسان زمانى ایمان واقعى دارد که در برابر فرمان رسول خدا صلى الله علیه و آله و قضاوت هاى به حق آن بزرگوار از جان و دل راضى باشد. افرادى که هر کجا قانون و فرمان خداوند با سلیقه و منافعشان هماهنگ نبود بهانه ها گرفته شانه از بار مسئولیت خالى مى نمایند در حقیقت ایمان ندارند.قربانى هدیه به دوست است، نشانه عشق و علامت صدق است. وپیروزى وظیفه بر غریزه، علت اینکه به مهریه همسر «صداق» گویند این است که مهریه دادن نشانه صدق علاقه شوهر نسبت به همسر است.اگر رسول خدا صلى الله علیه و آله حیوانات زیادى را ذبح مى کرد- تا آنجا که در حدیث آمده صد شتر چاق را با دست خود نحر مى فرمود . همانا ایمان و عشق او را به خداوند مى رساند.و وظیفه را بر تمایلات شخصى و غریزه خود پیروز کرد، لذا باید آن را عید بگیرد. لذاوالاترین صفت بنده در مقابل رب، همان تسلیم بودن اوست -و من احسن دینا ممن اسلم وجهه لله و هو محسن-اصل عمل قربانى یا ذبح گوسفند درغیرحج به منظور اطعام مهمانان یا فقیران مستحب است بنابراین اگر کسى توان مالى خوبى دارد مى تواند هر روز گوسفندى را ذبح و براى فقیران و نیز خویشاوندان خود مصرف نماید. بنابراین اصل عمل قربانى نه تنها در اسلام تجویز شده است بلکه تاکیدى زیادى روى آن صورت گرفته است معناى قربانى این است که انسان به وسیله ذبح گوسفند گاو و شتر و نیز در صورت عدم تمکین، مرغ خود را به خدا نزدیک نماید. زیرا دست از مال شستن و در راه خداوند از تعلقات دنیوى دست برداشتن خود توفیقى بزرگ براى تقرب به حق است. قربانی یکی از شعائر و نشانه های الهی و موجب خیر و برکت است : وَ الْبُدْن َ جَعَلْنَـَهَا لَکُم مِّن شَعَائرِ اللَّه ِ لَکُم ْ فِیهَا خَیْرٌ; قربانی حج، نشانه قربانی حضرت ابراهیم و بزرگداشت و زنده نگه داشتن یاد خلیل خداست که خالصانه و برای انجام فرمان الهی تصمیم گرفت فرزندش را قربانی کند.قربانی وسیله تقرب و نزدیکی به خداوند است، که حضرت علی علیه السلام می فرمایند: اگر مردم می دانستند چه فوایدی در قربانی است ، هر آینه قربانی می کردند و لو با قرض گرفتن باشد. سفارش شده گوشت قربانى براى فقرا و با میهمانى خویشاوندان و همسایگان مصرف شود که در حقیقت با این قربانى یک نوع رسیدگى به نیازمندان و تقویت روحیه، نوع دوستى مى باشد و آنچه در میان مسلمانان رایج است و حتى قبل از اسلام در میان خیر خواهان و بخشندگان رایج بوده و به همین انگیزه است و تبلیغات سوء آن ها خشنونت طلبى و با عدم رعایت حقوق حیوانات به هیچ وجه نسبت به قربانى سازگارى ندارد.خلاصه این که در چند مورد ذبح حیوان و یا قربانى واجب است از جمله قربانى در حج در منى که باید حیوان سالم و بى عیب را در راه خداوند قربانى نماید. دوم قربانى که از طریق نذر بر انسان واجب مى شود. مثلا کسى نذر کرده است اگر خداوند پسرش را شفا بدهد در راه خداوند یک گوسفند قربانى مى کنم. خداوند لطف کرد و پسرش را شفا داد در همان زمان نذر بر نذرکننده واجب مى شود. موارد استحبابى قربانى کردن یا خون ریزى از طریق سر بریدن حیوان فراوان است. قربانی می تواند انعام یعنی گاو، گوسفند و شتر باشد. بنابراین گاو و گوسفند ذبح می شوند و شتر نحر می گردد. ذبح گوسفند آسان ترین و کم ترین حد قربانی در حج دانسته شده است. قربانی در اسلام چنان مستحب است که برای هر عملی چون عقیقه فرزند و خرید خانه و مسافرت و هر امری دیگر سفارش شده است و در زمان حج حتی مستحب است که انسان اگر بتواند قرض بگیرد و گوسفند قربانی کند. در کلام امامان معصومعلیهم السلام می خوانیم کسی که پولی نداشته باشد تا قربانی کند، می تواند قرض کند و این سنت را به جای آورد. علی علیه السلام فرمود: «اگر مردم می دانستند قربانی چه ثمره ای دارد، قرض می گرفتند و قربانی می کردند. با اولین قطره خونی که از قربانی بریزد، قربانی کننده بخشوده می شود.» در کتاب شریف المراقبات درباره فضیلت قربانی در عید قربان آمده است: «از اعمال بسیار ارجمند این روز، قربانی است که در انجام آن باید ادب و آئین بندگی به خوبی رعایت شود… فراموش نکنیم در چنین روزی، قربانی نکردن و از ایثار مالی اندک در راه خدا امتناع کردن، چیزی جز خست و خسارت نیست.در مطالب بالابرخی از آثار و برکات قربانی بیان شد. اما ناگفته نماند که آثار و برکاتی دیگر برای قربانی بیان شده است که از جمله آن 1- به دست یابی به رحمت واسعه الهی اشاره کرد که در آیات ۹۷ و ۹۸ سوره حج بیان شده است. 2- قرار گرفتن در زمره نیکوکاران و اهل احسان-حج، آیات ۳۶ و ۳۷ 3-بهره مندی از مغفرت الهی -مائده، آیات ۹۷ و ۹۸- از دیگر آثاری است که خداوند برای این عمل زیبا و خالص بنده بیان کرده است. 4- این گونه اعمال موجب می شود تا انسجام میان امت افزایش یابد و افراد جامعه به اشکال مختلف به هم پیوند بخورند. به ویژه آن که همه افراد از این قربانی استفاده کرده و از گوشت آن تناول می کنند و محبت و مهر در میان امت فزونی می یابد. از این رو این گونه رفتارهای احسانی را عامل تقویت انسجام امت و مردم معرفی می کند و بر انجام آن تأکید و تشویق می کند.فلسفه وآثارقربانى 1- کمک رسانى به مردماین وعده خداوند باید محقق شود، یکى از راههاى تحقق آن، خرید قربانى است که صدها هزار زائر خانه خدا هر کدام با خرید یک قربانى گروه هایى را به زندگى و نوا مى رسانند.مساله کمک رسانى به مردم یک اصل است.2- حفظ شعائر الهى همانگونه که صفا و مروه از شعائر الهى است قربانى نیز از شعائر است: «والبدن جعلناها لکم من شعائر اللّه» شترهاى چاق و فربه را براى شما از شعائر الهى قرار دادیم. وجود قربانگاه و مسلخ و حرکت دادن شترهاى پرگوشت زیبایى و جلوه اى دارد، نحر کردن و تقسیم گوشت هزاران قربانى مظهر روحیه ایثار دسته جمعى است که خود از شعائر الهى است.در روایات مى خوانیم اولین قطره خون قربانى که ریخت خداوندگناهان صاحبش را مى بخشد. 3- سیر کردن گرسنه هایکى از اسرار قربانى سیر کردن - قرآن در این باره مى فرماید:«فکلوا منها و أطعموا القانع والمعتر» ؛ از گوشت هایى که قربانى مى کنید هم خودتان بخورید، هم به قانع و معتر بدهید.قانع» فقیرى است که به آنچه مى گیرد بسنده کند. «معتر» فقیرى است که علاوه بر تقاضاى کمک، اعتراض هم مى کند. چه زیباست که هم استفاده خود و هم اطعام دیگران را کنار هم مطرح کرده و اطعام شوندگان را به یک چشم دیده، خواه افراد قانعى که به هنگام اطعام دعا مى کنند و شاد مى شوند، خواه کسانى که زخم زبان زده و اعتراض مى نمایند و یا دوباره درخواست مى کنند، و این نشان دهنده بینش وسیع اسلام است که سفارش مى کند نه خود را فراموش کنید نه دیگران را و در تقسیم هدیه و اطعام پاى بند تملق یا دعا و تواضع فقیر نباشید، او را سیر کنید گرچه با شیندن زخم زبان باشد. از:پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «خداوند قربانی را قرار داده است تا مساکین از گوشت سیر شوند.لذا سفارش شده که حیوان چاق را برای قربانی انتخاب و گوشت آن سه قسمت شود، یک بخش برای خودشان، بخش دوم را به فقرا بدهند، و بخش سوم را هدیه نمایند. قرآن کریم نیز می فرماید: فَکُلُواْ مِنْهَا وَ أَطْعِمُواْ الْقَانِع َ وَ الْمُعْتَرَّ.از گوشت آن ها بخورید، و مستمندان قانع و فقیران را نیز از آن اطعام کنید. این گونه ما آن ها را مسخرتان ساختیم، تا شکر خدا را به جا آورید.در اسلام براى هر چیزى حد اعتدال را در نظر گرفته است، حتى در مورد بخشش و انفاق، در قرآن مى خوانیم:و آت ذالقربى حقّه والمسکین وابن السّبیل و لا تبذّر تبذیراً» ؛ حق نزدیکان مستمند و واماندگان در راه را بپرداز و هرگز اسراف و تبذیر مکن.فقیرى خدمت رسول خدا صلى الله علیه و آله رسید و از حضرت- که چیزى براى بخشش نداشت- تقاضاى پیراهن کرد. پیامبر صلى الله علیه و آله پیراهن خود را بیرون آورد و به او بخشید، همین که وقت نماز شد، به خاطر نداشتن لباس به مسجد نرفت این ماجرا سبب زخم زبان کفار شد که بگویند:در حدیثى مى خوانیم که رسول خدا صلى الله علیه و آله از کنار یکى از یاران خود عبور مى کرد متوجه شد در وضو زیاد آب مصرف مى کند، فرمود: چرااسراف مى کنى؟ آن مرد پرسید: مگر مصرف آب زیاد در وضو گرفتن نیز اسراف است؟ رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «نعم و إن کنت على نهر جار»؛ بله گرچه در کنار نهر جارى وضو بگیرى حق اسراف آب را ندارى.قرآن در ترسیم سیماى بندگان شایسته خدا مى فرماید:والّذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قواماً.در قرآن اطعام فقرا ده ها بار همراه با نماز ذکر شده و بارها سفارش به انفاق گردیده و از کسانى که اموال خود را در راه خدا به محرومان مى دهند تجلیل شده است و در معرفى مؤمنان واقعى مى فرماید: از جمله برنامه هاى آنان این است که از اموال خود سهمى را براى افراد سائل و محروم قرار مى دهند. و در قیامت دوزخیان دلیل سقوط خود را در آتش چنین بیان مى کنند:و لم نک نطعم المسکین ؛ از جمله جنایات ما در دنیا علاوه بر ترک نماز دنیا پرستى و تکذیب معاد این بود که نسبت به گرسنگان جامعه بى تفاوت بودیم.البته کمک به فقرا به معناى قبول تن پرورى گدایان و گداپرورى در جامعه نیست، زیرا اسلام مى فرماید: نفرین و لعنت بر کسى که آب و خاک دارد ولى به خاطر کار نکردن، به فقر گرفتار شده است. امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که بدون نیاز از مردم چیزى بگیرد گویا شراب نوشیده است. حضرت علی علیه السلام می فرمایند: اگر مردم می دانستند چه فوایدی در قربانی است ، هر آینه قربانی می کردند و لو با قرض گرفتن باشد.4- تقواهدف اصلى در مساله ى قربانى رسیدن به مقام عالى تقواست قرآن در این زمینه مى فرماید:لَن یَنال الّله لُحومها و لا دِماؤها و لکِن یَنالُه التّقوى مِنکمسوره حج، آیه 37این قربانیانى که زائران خانه ى خدا به هنگام توقف در منى ذبح مى کنند، گوشت یا خون آنها به خدا نمى رسد بلکه هدف از قربانى شکوفا شدن روح ایثار و نشان دادن مقدار عشق و قرب به خدا و تقواست.آرى خداوند جسم نیست که نیازى به گوشت داشته باشد و هرگز خون این قربانى ها هم به او نمى رسد.گذشت از مال در راه خدا و براى خدا و با نام خدا، عامل شکوفایى روحیه ى تقواست. ابوبصیر از امام صادق علیه السلام علت قربانی را پرسید، حضرت فرمودند: «هنگامی که اولین قطره خون قربانی به زمین می ریزد گناهان صاحبش بخشیده می شود و به وسیله قربانی معلوم می شود چه کسی تقوای الهی دارد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه