شب عاشورا وقتی امام حسین(ع) چراغ ها را خاموش کرد چند نفرازامام حسین(ع)جداشدند؟

در شب عاشورا هیچ یک از یاران امام حسین علیه السلام از ایشان جدا نشدند. البته در برخی کتب متأخر به نقل از سکینه دختر امام حسین چنین آمده که پس از سخنان امام، گروهی از همراهان آن حضرت صحنه کربلا را ترک کرده و رفتند.( فاضل دَربَندی، اِکسیرالعبادات فی اسرار الشهادات، ج2، ص222؛ محمّدباقر بهبهانی، الدمعة الساکبه،ج4، ص272 ـ 271) لیکن این سخن در منابع معتبر تاریخی وجود ندارد و هیچ گزارشی آن را تأیید نمی کند. بنا به آنچه پیش تر گفته شد در شب عاشورا همه اصحاب امام اعلام وفاداری کردند و گفتند تا پای جان می ایستیم. به نظر می رسد کسانی که این مطلب را در کتب خود آورده اند آنچه را در منزل زُباله رخ داد ـ و عدّه ای که به اغراض مختلف همراه امام آمده بودند، او را رها کردند(ر.ک: طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج5، ص399)ـ به خطا در شب عاشورا گزارش کرده اند. همچنین به نظر می رسد خبر مسعودی مبنی بر اینکه هنگام ورود به کربلا، پانصد سواره و یکصد پیاده همراه امام بودند (مُرُوجُ‌الذَّهَب، ج3،ص70) درست نباشد زیرا این رقم را دیگر مورّخان گزارش نکرده اند بلکه برخی گفته اند با امام تنها پنجاه نفر به کربلا آمدند.( ابن‌سعد، ترجمة الحسین و مقتله، فصلنامة تراثنا، شماره10، ص 178. این از مواردی است که اگر دلیلی برای ثبت ارقام در منابع تاریخی با عدد ـ و نه با حروف ـ وجود داشت، اشکال را از این جهت می دانستیم و می گفتیم 50 با 500 اشتباه شده است. طبری در یک روایت اصحاب امام را هنگامی که به سمت کربلا می رفتند 45 سواره و یکصد پیاده دانسته است. (طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج 5، ص389) لیکن نمی توان آن را مربوط به زمان ورود و حضور آن حضرت در کربلا هم دانست.) در مجموع، شواهد و قرائن، گزارش مسعودی را تأیید نمی‌کند. بنابراین سخن برخی محقّقان نیز که به استناد گزارش مسعودی گفته است در شب عاشورا عدّه ای از لشکر امام رفتند(رسول جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ص212) محل تأمل جدّی است. البتّه بَلاذُری از برگشتن یکی از همراهان امام خبر داده و می نویسد: فِراس بن‌جَعْدَة بن‌هُبَیْرَه مخزومی با امام حسین بود و تصوّر می کرد با امام مخالفت نخواهد شد. امّا وقتی اوضاع را نامساعد و دشوار دید ترسید؛ از این رو امام به او اجازه برگشت داد و او شبانه از آنجا رفت.( بَلاذُری، انساب‌الاشراف، ج3، ص388. برخی معتقدند این خبر به دلایلی نمی تواند درست باشد: چون علاوه بر منحصر بودن آن به کتاب بَلاذُری، اینکه جَعْدَة بن‌هُبَیْرَه فرزندی به نام فِراس داشته باشد در منابع نیست. به فرض وجود داشتنش، او پسر عمه امام بود و خود بَلاذُری می گوید: فرزندان هُبَیْرَه از پیروان اهل بیت و عارف به مقام آنان بودند. (بَلاذُری، انساب‌الاشراف، ج3، ص366). به علاوه، آنان به شجاعت معروف بودند. (ر.ک: محمّدجواد طبسی، مع الرکب الحسینی من المدینة الی المدینة، ج4، ص105 ـ 104)) به نظر می رسد این قضیّه اگر صحّت داشته باشد، مربوط به غیر از شب عاشورا باشد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه