آیا در روایات در مورد حق الناس، چنین چیزی آمده که؛ «در روز قیامت در عوض یک درهم، هفت‌صد نماز مقبول را می‌گیرند»؟! اگر چنین است پس شخصی نماز نمی‌خواند و طلب‌کار از دنیا می‌رود و شخصی دیگر همه نمازهایش را خوانده ولی حق الناس به گردن دارد. آیا این مخالف عدل پروردگار نیست که مثلاً اولی را به بهشت ببرد و دومی را به جهنم؟

بنابر تحقیق و جست‌وجو در منابع؛ عین این سخن در تعداد کمی از کتاب‌های حدیثی و غیر حدیثی، البته نه به عنوان روایت پیامبر(ص) و یا امام(ع)؛ بلکه ظاهراً به عنوان برداشتی از مضمون روایات است که در کتاب‌هایی مانند: «شرح أسماء الله الحسنى» قشیری(م 465ق)،[1]‏ «المواهب اللدنیة» شهاب الدین قسطلانی(م 923ق)،[2] و «الأنوار النعمانیه» سید نعمت الله‏ جزایری(م 1112ق).[3] آمده است.در همین راستا، احتمالاً اولین کتابی که این سخن در آن آمده؛ همان کتاب «شرح أسماء الله الحسنى» می‌باشد و بیشتر مؤلفان در نقل این سخن، از لفظ «قیل» بهره جسته‌اند که این خود بیانگر نوعی ضعف در آن است، جز جزایری که در «الأنوار النعمانیه» ادعا کرده که این سخن با توجه به «اَخبار» گفته شده است.به هر حال؛ براساس بسیاری از روایات؛ گرچه مجازات حق الناس بسیار شدید است، اما نمی‌توان با تکیه و اعتماد به این سخن، عقیده‌ای کلامی درست کرد و طبق آن، برخورد خداوند با نامه اعمال انسان‌ها را در قیامت بیان نمود.حتی با فرض وجود چنین روایتی؛ آنچه در پرسش فرض شده؛ هرگز اتفاق نخواهد افتاد تا خلاف عدالت باشد. بلکه انسان در قیامت نتیجه تمام اعمال خود را، مشاهده می‌کند و اگر انتقال اعمالی صورت می‌گیرد؛ در حقیقت موازنه و کسر و انکسارى رخ می‌دهد، و درست مانند مطالبات و بدهی‌ها است که از یکدیگر کسر می‌شود، هنگامى که انسان نتیجه این موازنه را می‌بیند در حقیقت تمام اعمال نیک و بد خود را دیده است و می‌پذیرد.[4] .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه