در مورد موضوع تترس در جهاد در فقه شیعه توصیح دهید ؟

این مسأله در اسلام (در کتاب جهاد) به این شکل مطرح است که اگر دشمنى مهاجم که براى جامعه اسلامى خطر دارد، مى‌خواهد حمله کند و آثار حمله‌اش هم پیش‌بینى مى‌شود که [اگر] بیاید چه آثار سوئى دارد، براى اینکه مانع دفاع و حمه ما بشود به عده‌اى از مسلمانهایى که در دست او اسیرند- که بدون شک بى‌گناه هستند- تترُّس (تترّس از ماده «تُرس» است و تُرس یعنى سپر) کرده باشد (همین کارى که در قدیم هم معمول بوده) یعنى آنها را سپر قرار داده باشد و در پیشاپیش خودش حرکت بدهد که اگر دشمن بخواهد تیراندازى کند یا شمشیر بزند، مجبور است اول مسلمانها را بکشد تا بعد به آنها دست پیدا کند، اینجا مسلمانان در محظور قرار مى‌گیرند: یا باید به خاطر این مسلمانهایى که سپر قرار گرفته‌اند دست از دفاع بکشند و به دشمن این امکان را‌ بدهند که بیاید حمله کند و ده برابر این مسلمانها را بکشد و صد برابر اینها صدمه به عالم اسلام وارد کند و یا براى اینکه جلو دشمن را بگیرند و او را از بین ببرند، حمله کنند و مقدمتاً همان مسلمانهاى بى‌گناهى را که سپر قرار گرفته‌اند بکشند تا بتوانند به آنها دسترسى پیدا کنند. اینجا تکلیف چیست؟ گفته‌اند اگر خطرى که از دشمن پیش‌بینى مى‌شود مهمتر و عظیمتر است از ضرر کشتن این مسلمانها، باید این مسلمانها را کشت و آنها شهید در راه خدا هستند، جزو مجاهدین در راه خدا شمرده مى‌شوند و شهیدى هستند که به عمد به دست خود مسلمانها کشته شده‌اند.اینجاست که دو حرمت با یکدیگر تزاحم پیدا مى‌کنند: حرمت کوچکتر و حرمت بزرگتر، و حرمت کوچکتر فداى حرمت بزرگتر مى‌شود.( مطهرى، شهید مرتضى، فقه و حقوق (مجموعه آثار)، ج‌21، ص290-291)فقیه بزرگ صاحب جواهر در این زمینه می فرمایند : « و لو تترسوا بالنساء و الصبیان منهم و نحوهم ممن لا یجوز قتله منهم کالمجانین کف عنهم مع إمکان التوصل إلیهم بغیر ذلک للمقدمه، و إلا جاز و إن استلزم قتل الترس، خصوصا إذا خیف من الکف عنهم الغلبه... و کذا لو تترسوا بالأسارى من المسلمین و إن قتل الأسیر إذا لم یمکن جهادهم إلا کذلک» «اگر کفار در جنگ زنان و بچه های خود وکسانی که کشتن آنها جایز نیست همچون مجانین را سپر قرار دهند , اگر امکان دسترسی به کفار بدون کشتن این افراد باشد , باید از کشتن افرادی که سپر قرار داده شده اند, خودداری نمود در غیر این صورت کشتن آنها جایز است خصوصاً زمانی که رها کردن کفار موجب غلبه آنها بر مسلمانها بشود ... و همچنین است اگر اسیران مسلمان را سپر قرار بدهند , که در صورتی که امکان جهاد با آنها بدون قتل این افراد امکان پذیر نباشد , هدف قرار دادن آنها جایز است .»( نجفی , محمد حسن , جواهر الکلام , بیروت , دار احیا التراث العربی , 1404ق , ج‌21، ص 68)برای آشنایی بیشتر با حکم این مسأله به منابع زیر مراجعه شود:نجفی , محمد حسن , جواهر الکلام , بیروت , دار احیا التراث العربی , 1404ق , ج‌21، ص68-69 و ج43, ص 409حلّى، علامه، حسن بن یوسف ، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیه مشهد: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ج1, ص 135, ج2, ص 143حلّى، علامه، حسن بن یوسف ، تذکرة الفقهاء قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ج9, ص 74-77جمعى از پژوهشگران زیر نظر شاهرودى، سید محمود هاشمى، موسوعه الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام، قم: مؤسسه دائرهالمعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج3, ص 200-202و ج5, ص 129 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه