آيا واقعيت دارد كه ائمه ـ عليهم السّلام ـ از ران مادران خود به دنيا آمده‌اند؟ با سند توضيح داده شود.

روايت مورد پرسش در منابع متعددي از جمله بحار الانوار آمده است. مرحوم مجلسي مي‌گويد: «رأيت في بعض مؤلفات اصحابنا رواية هذه صورتها...»؛ در برخي كتابهاي تأليف شده توسط بعضي از اصحاب، روايتي به اين صورت آمده است. بعد از دو روايت مي‌گويد: «قال الحسين بن حمدان و حدّثني من اثق اليه من المشايخ عن حكيمة بنتَ محمد بن علي الرضا... تا مي‌رسد به اين بخش «فقُلت لسيّدي ابي محمد ـ عليه السّلام ـ ما اري بها حملاً فتبسّم ـ عليه السّلام ـ ثمّ قال: اِنّا معاشر الاوصياء لسنا نحمل في البُطون و انما نحمل في الجنوبِ و لا نخرج من الارحامِ و انّما نخرجُ منَ الفخذ الايمنِ من امّهاتنا لاَنّنا نورالله الّذي لاتناله الدنسات»؛ حسين فرزند حمدان گفت: و حديث كرد مرا كسي كه به او اطمينان دارم از اساتيد و او از حكيمه دختر محمد بن علي رضا (يعني امام جواد) ... پس گفت حكيمه كه من به آقايم امام حسن عسكري ـ عليه السّلام ـ عرض كردم كه من آثار حمل و بارداري در نرگس خانم نمي‌بينم، حضرت فرمود: حمل ما گروه اوصياي پيامبر در شكم نيست، بلكه محل حمل ما در پهلو است، و از رحم خارج نمي‌شويم، بلكه از ران راست مادران متولد مي‌شويم، زيرا ما نور خدا هستيم آن نوري كه به آن چرك و آلودگي دسترسي ندارد. بررسي سند: روايت مذكور از نظر سندي خدشه‌دار است. براي اين كه «مَن اثق» براي ما وضعيتش معلوم نيست و همين طور واسطه‌هاي بين «من اثق» و حكيمه خاتون ذكر نشده است. و راوي هم كه حسين بن حمدان باشد فاسد المذهب است و از نظر رجالي اعتبار ندارد. از نظر دلالتي هم روايت مخدوش است، و با برخي كليات قرآن سازگاري ندارد، از جمله آياتي كه از زبان پيامبر نقل شده است كه من بشري همانند شما هستم جز آن كه بر من وحي شده است انما انا بشر مثلكم يوحي اليّ... وقتي پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ بشري باشد بسان ديگران، به طريق اولي درباره ائمه ـ عليهم السّلام ـ هم جنبه بشري بودن اقتضا مي‌كند كه مانند ديگران از طريق طبيعي به دنيا بيايند. ولي از طرف ديگر ممكن است روايت واقعاً از معصوم صادر شده باشد، در اين صورت مي‌تواند يكي از امور استثنايي باشد كه ائمه از آن برخوردار مي‌باشند، مانند عصمت و پاكي آنها از گناهان. و رشد جسماني آنها برخلاف رشد ديگران، حرف زدن آنها در بطن مادر، حرف زدن آنها در لحظه به دنيا آمدن و سجده نمودن... هم چنان كه اين امور از مختصات آن ذوات مقدسه شمرده مي شوند قابل انكار نمي‌باشند. ممکن است مسأله كيفيت تولد امامان معصوم ـ عليه السّلام ـ نيز امر استثنايي و اختصاصي آن حضرات باشند، چنان كه در خود روايت اشاره شده كه براي حفظ حرمت و عظمت آنها و آلوده نشدن به ناپاكي‌ها چنين تولدي براي آنها در نظر گرفته شده، چنان كه تولد حضرت عيسي بدون پدر امر خارق العاده و استثنايي بوده است. در نتيجه اگر سند روايت تمام باشد آيه‌ي «انّما انا بشرٌ...» را هم مقيد مي‌سازد. بايد توجه داشت كه با عقل محدود بشري تمام مقامات معصومان، و ابعاد وجودي امامان براي ما قابل درك نيست، ممكن است كيفيت تولد آنها يكي از اين امور باشد. امام صادق(ع) فرموده است هر کس ادعا کند که همه چيز را ميداند ديوانه است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه