دقیق ترین روایت برای قاتل امام حسین(ع) برشمر است یا سنان؟

در این که چه کسی سر امام † را از تن جدا کرد، در منابع تاریخی نام افراد ذیل آمده است: 1ـ سِنان بن‌انس [1] 2ـ شَمِر بن‌ذی‌الجوشن [2] 3ـ خَوْلیّ بن‌یزید [3] 4ـ شبل بن‌یزید [4] (برادر خَوْلیّ) 5ـ حُصَین بن (نمیر) تمیمی [5] 5ـ مهاجر بن‌اوس تمیمی [6] 6ـ کثیر بن‌عبدالله شعبی [7] 8 ـ ابن‌جوان یما می [8] 9ـ سنان بن‌انس با مشارکت زُرعة بن‌شریک [9] 10ـ مردی از مَذْحِج [10] . یکی از مورخان به نام «سبط ابن‌جوزی» پس از نقل چند قول در تعیین قاتل (جدا کنندة سر مطهّر) امام † نوشته است: درست آن است که قاتل حسین † ، سنان با مشارکت شمر بوده است. [11] امّا با توجّه به آن که کهن ترین و معتبرترین منابع و نیز اکثر آنها، قاتل امام † را سنان دانسته اند، به نظر می رسد که بُرندة سر مطهّر امام † ، سنان بن‌انس بوده است، امّا شمر در مقام فرمانده بخشی از لشکر، سنان را که به تعبیر گزارش های تاریخی، فردی احمق و جسور [12] بوده است، مأمور این کار کرده است و او این مأموریت را پذیرفته و اجرا کرده است. چنان که یکی دیگر از مورخان مشهور به نام «ابن‌اثیر» پس از نقل برخی اقوال در این باره، گفته است: صحیح آن است که حسین بن‌علی ‡ را سنان بن‌انس، کشت. [13]      از این رو اگر در زیارت عاشورا و امثال آن، شمر مورد لعن قرار گرفته است، می تواند به اعتبار دستور مستقیم وی به سنان برای انجام این کار و سایر خصومت‌های او، و نیز مخالفت وی با پیشنهاد مصالحه آمیز عمر‌سعد به امام حسین ـ ع ـ و تحریک وی عبیدالله بن‌زیاد را مبنی بر عدم پذیرش پیشنهاد عمرسعد در بارة به پایان رساندن این نزاع از طریق مذاکره و مصالحه، باشد. [14] .   [1] . فضیل‌ بن‌زبیر، تسمیة من قتل مع الحسین † ،فصلنامه تراثنا، ش2، 1406ق، ص 149؛ بلاذری، انساب الاشراف ، ج3، ص 409؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک ، ج5، ص453؛ ابن‌حبان، کتاب الثقات ، ج2، ص 309 و ج3، ص 69؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین ، ص 118؛ ابوحنیفه‌نعمان‌بن‌‌محمد تمیمی مغربی،  شرح الاخبار ، ج3، ص164؛ شیخ صدوق، الامالی ، مجلس30، ص 226؛ ابن مسکویه رازی، تجارب الامم و تعاقب الهمم ، ج2، ص 73؛ ابن‌‌عبدالبرّ قرطبی، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب ، ج1، ص 443 و 444 ؛ ابن‌جوزی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک ، ج 5، ص341؛ ابن نما، مثیر الاحزان ، ص75؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة ،  ج2، ص 286؛ سبط ابن‌جوزی، تذکرة الخواص ، ص253؛ ابن‌طاووس، الملهوف علی قتلی الطفوف ، ص176؛ ابن‌کثیر، البدایة‌ و النهایة ، ج 8، ص 204؛ ابن‌عنبه، عمدة الطالب فی انساب آل‌ابی‌طالب ، ص172. [2] . ابن حبّان تمیمی ، کتاب الثقات ، ج2، ص 311؛ شیخ مفید، الارشاد ، ج2، ص 112؛ خوارزمی، مقتل الحسین ، ج2، ص 42. [3] . بلاذری، انساب الاشراف ، ج3، ص 418؛ ابن‌اعثم، کتاب الفتوح ، ج5، ص 119 و ج 6، ص 244؛ طبرانی، المعجم الکبیر ، ج3، ص 117. [4] . دینوری، الاخبار الطوال، ص382؛ حسین بن‌محمد دیار بکری، تاریخ الخمیس فی احوال انفس نفیس ، ج2، ص 298.   [5] . سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص ، ص253؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغة ،  ج10، ص 15. [6] . سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص ، ص253. [7] . سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص ، ص253. [8]   . اربلی، کشف الغمة، ج 2، ص 265. [9]   . میرخواند (محمد بن‌خاوند شاه)، روضة الصفا فی سیرة الانبیاء و الملوک و الخلفاء ، ج 5، ص 2260. [10] . مسعودی، مروج الذهب ، ج3، ص70؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء ، ج4، ص157؛ جمال‌الدین یوسف مِزّی، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال ، ج 6، ص 428؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة ، ج8 ، ص214. [11] . سبط ابن‌جوزی، تذکرة الخواص ، ص253. [12] . طبری، تاریخ الامم و الملوک ، ج5، ص454. [13] . اسد الغابة فی معرفة الصحابة ، ج1، ص 498. [14] . طبری، تاریخ الامم و الملوک ، ج5، ص414. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه